ترامپتىڭ جەڭىسى مەن مۇناي باعاسىنىڭ قۇبىلۋى تەڭگەگە قالاي اسەر ەتەدى - ساراپشىلار پىكىرى
الماتى. KAZINFORM – ا ق ش- تاعى پرەزيدەنت سايلاۋىندا دونالد ترامپ جەڭىسكە جەتكەننەن كەيىن الەمدىك قور نارىقتارىندا ءوسىم بايقالدى، بۇل تەڭگە باعامىندا دا اسەر ەتتى. بەيسەنبى كۇنگى KASE ساۋداسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا دوللار باعامى نىعايىپ، 492 تەڭگەگە جەتتى.
جۇما كۇنگى ساۋدا-ساتتىقتا ا ق ش- تىڭ قور نارىعى تاعى كوتەرىلسە، ۇلتتىق ۆاليۋتا السىرەي مە، ۇلتتىق بانك تەڭگە باعامىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن ينتەرۆەنتسيا جاساۋى كەرەك پە؟ بۇل ساۋالدارعا Kazinform اگەنتتىگىنىڭ تىلشىسىنە ساراپشىلار جاۋاپ بەردى.
ەكونوميست باۋىرجان شۋرمانوۆ دونالد ترامپتىڭ ا ق ش- تاعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋداعى جەڭىسىنەن كەيىن فورەكس نارىعىندا ايتارلىقتاي وزگەرىستەر بايقالماعانىن، ال بيرجالىق يندەكستەر كەرىسىنشە ەموتسيونالدى تۇردە ارەكەت ەتىپ، ساۋدا سەسسياسىنىڭ سوڭىندا ورتاشا ەسەپپەن %5- عا جۋىق ءوسىم كورسەتكەنىن اتاپ ءوتتى.
ماماننىڭ ايتۋىنشا، ۆاليۋتا باعامىنا قىسىم جاسايتىن نەگىزگى فاكتورلار - رۋبلدىڭ السىرەۋى مەن مۇناي باعاسىنىڭ قۇبىلۋى.
«سوڭعى ەكى كۇندە رۋبل ءوزىنىڭ قۇلدىراۋىن ءىشىنارا 100-دەن 98-گە دەيىن قالپىنا كەلتىردى. ءبىراق ول ءالى دە «شەكارالىق ايماقتا» تۇر جانە رەسەي بۇل جاعدايدى قابىلداۋعا دايىن ەكەنىن مالىمدەدى. تەڭگە رۋبلمەن تىعىز بايلانىستى بولعاندىقتان، ۇلتتىق ۆاليۋتا باعامى دا سوعان ساي بولۋى مۇمكىن»، - دەدى ول.
سونداي-اق سپيكەر دوللار باعامى نىعايا بەرەتىن بولسا، قازاقستان ۇلتتىق بانكىنىڭ ىقتيمال ارەكەتتەرى تۋرالى سۇراقتارعا دا جاۋاپ بەردى.
ول ۇلتتىق بانك قاجەت بولعان جاعدايدا تەڭگە باعامىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنتسياعا بارۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.
«تەڭگە باعامىنا كەلەتىن بولساق، ءبىر دوللار 500 تەڭگە دەگەن بەلگى پسيحولوگيالىق تۇرعىدان قيىن بولىپ وتىر. مەنىڭ ويىمشا، بارلىق دەپارتامەنت نارىقتى ءجىتى قاداعالاپ، ادامداردىڭ بۇعان قالاي قارايتىنىن تالدايدى. ءوز تاراپىنان رەتتەۋشى مەكەمە دە، ەگەر جاعداي وسىنداي قادامدى قاجەت ەتەتىن بولسا، ءوز مانداتىنىڭ اياسىندا ۆاليۋتالىق ينتەرۆەنتسيالاردى باستاي الاتىنىن مالىمدەگەن ەدى»، - دەپ اتاپ ءوتتى ەكونوميست.
ال، قارجى ساراپشىسى راسۋل رىسمامبەتوۆ قازىر تەڭگەنىڭ السىرەۋى ا ق ش-تاعى سايلاۋدىڭ ناتيجەسى ەمەس، ەڭ الدىمەن ىشكى ەكونوميكالىق فاكتورلارعا بايلانىستى دەپ ەسەپتەيدى.
«ا ق ش-تىڭ جاڭا سايلانعان پرەزيدەنتىنىڭ يناۋگۋراتسياسى ءالى وتپەگەندىكتەن، دوللاردىڭ نىعايۋى نەمەسە السىرەۋى تۋرالى ايتۋ ءالى ەرتە. دەگەنمەن دوللار ازداپ نىعايۋى مۇمكىن دەگەن بولجام بار. ەگەر جاڭا پرەزيدەنتتىڭ ساياساتى ونىڭ سايلاۋ الدىنداعى ۋادەلەرىنە ساي بولسا، امەريكاعا كوپ قارجى رەسۋرستارى قاجەت بولۋى مۇمكىن جانە بۇل دوللاردىڭ ازداپ السىرەۋىنە اكەلەدى. ا ق ش-تىڭ فەدەرالدىق رەزەرۆتىك جۇيەسى (FRS) قازىردىڭ وزىندە مولشەرلەمەنى تومەندەتتى، بۇل دوللاردى باسقا ۆاليۋتالارعا قاتىستى السىرەتۋگە كومەكتەسۋى كەرەك. مەنىڭ ويىمشا، 2025 -جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا دوللار السىرەيدى، ءبىراق تەڭگەگە ەمەس، باسقا تۇراقتى ۆاليۋتالارعا قاتىستى بولماق» ، - دەپ ەسەپتەيدى ول.
سونداي- اق ساراپشى تەڭگە باعامىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن ۇلتتىق بانكتىڭ ينتەرۆەنتسيا جاساۋ قاجەتتىلىگىنە قاتىستى دا پىكىر ءبىلدىردى.
ونىڭ ويىنشا، ۇلتتىق بانك نارىقتىڭ جەكەلەگەن قاتىسۋشىلارى تاراپىنان الىپساتارلىق شابۋىلدار نەمەسە رەتسىز وپەراتسيالار بولعان جاعدايدا عانا ارەكەت ەتەدى.
«نارىقتا الىپساتارلىق ورىن العان كەزدە ۇلتتىق بانك ادەتتە ارالاسىپ، نارىقتىق تەتىكتەر ارقىلى مۇنداي ويىنشىلاردى جازالاۋعا تىرىسادى»، - دەپ اتاپ ءوتتى رىسمامبەتوۆ.
راسۋل رىسمامبەتوۆ تەڭگە باعامىنا قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق ساياساتى اسەر ەتەتىنىن تىلگە تيەك ەتتى.
«ەگەر دوللار تۋرالى ايتاتىن بولساق، وندا تەڭگەنىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامى نىعايۋى مۇمكىن دەۋگە نەگىز بار. دەگەنمەن، بۇل ءۇشىن بيۋدجەتتىك ءتارتىپتى ساقتاپ، شىعىنداردى ازايتۋ كەرەك. ءبىزدىڭ ەلدە قازىر مەملەكەتتىك شىعىستار، جالپى شىعىستار ءوسىپ جاتىر»، - دەدى ول.
قارجى ساراپشىسى كەلەسى جىلى ءبىر دوللاردىڭ قۇنى 500 تەڭگەگە دەيىن جەتۋى مۇمكىن ەكەنىن ايتا كەلە، ءبارى ۇكىمەت پەن ۇلتتىق بانكتىڭ ساياساتىنا بايلانىستى بولادى دەگەن بولجام جاسادى.
«ەگەر بيۋدجەتتىڭ ايتارلىقتاي بولىگى الەۋمەتتىك قاجەتتىلىكتەرگە - دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ، ينفراقۇرىلىم، قۇرىلىس جانە جوندەۋ جۇمىستارىنا بولىنەتىن بولسا، مەملەكەتتىك شىعىستار وسە بەرەتىن بولسا، بۇل تەڭگەنىڭ قۇلدىراۋىنا اكەلەدى. كەلەسى جىلى باعام ءبىر دوللار ءۇشىن 480-510 تەڭگە ارالىعىندا وزگەرۋى مۇمكىن. كوپ نارسە ۇلتتىق بانكتىڭ بۇعان قالاي قارايتىنىنا بايلانىستى. ۇلتتىق بانكتە ۆاليۋتا باعامىن رەتتەۋ قۇرالدارى بار، ال ۇكىمەتتىڭ مەملەكەتتىك شىعىنداردى ازايتۋ ارقىلى ۆاليۋتا باعامىنا اسەر ەتۋ مۇمكىندىگى زور. دەگەنمەن، شىعىنداردىڭ باسىم بولىگى الەۋمەتتىك باعدارلامالارعا باعىتتالعانىن ەسكەرسەك، بيۋدجەتتىڭ قىسقارۋى ەكىتالاي»، - دەپ تۇيىندەدى ساراپشى.
وسىعان دەيىن استانا مەن الماتى قالالارىنداعى اقشا ايىرباستاۋ پۋنكتتەرىندە دوللار 490 - 495 تەڭگە ارالىعىندا ساۋدالانىپ جاتقانىن حابارلادىق.
اۆتور
الما مۇقانوۆا