تايلاند پەن كامبودجا اراسىنداعى قاقتىعىس: قازاقستاندىق تۋريستەر نەنى ءبىلۋى كەرەك؟

استانا. قازاقپارات – 2025-جىلدىڭ 24-شىلدەسىندە الەم نازارى وڭتۇستىك-شىعىس ازياعا اۋدى. بۇعان كامبودجا مەن تايلاند اراسىنداعى شيەلەنىستىڭ قارۋلى قاقتىعىسقا ۇلاسۋى سەبەپ.

قازا تاپقاندار بار، بەيبىت تۇرعىندار جاپپاي ەۆاكۋاتسيالانىپ جاتىر، ەكى ەل اراسىنداعى ديپلوماتيالىق بايلانىس ءۇزىلدى. ال داۋ نەدەن باستالدى؟

وسىعان ساراپ جاساپ كورەيىك، دەپ حابارلايدى El.kz ينتەرنەت پورتالى.

ەجەلگى شەكارا مەن عيباداتحانا داۋى

تايلاند پەن كامبودجا اراسىنداعى داۋ بىرنەشە عاسىرعا سوزىلعان تاريحي شيەلەنىسكە نەگىزدەلگەن. XIX-XX عاسىرلاردا فرانسيا مەن سيام (قازىرگى تايلاند) ايماقتىڭ شەكاراسىن بەلگىلەگەندە، پرەاحۆيحەار عيباداتحاناسى داۋلى نىسانعا اينالعان. XI عاسىردا كحمەر يمپەرياسى سالعان بۇل تاريحي ەسكەرتكىش ەكى ەل ءۇشىن دە ماڭىزدى مادەني مۇرا سانالادى. 1962-جىلى ب ۇ ۇ- نىڭ حالىقارالىق سوتى عيباداتحانانى كامبودجا اۋماعىنا جاتقىزدى. تايلاند بۇل شەشىمگە كەلىسسە دە، عيباداتحانا ماڭىنداعى 4,6 شارشى شاقىرىم جەرگە قاتىستى داۋ ءالى جالعاسىپ كەلەدى.

2008-جىلى پرەاحۆيحەار يۋنەسكونىڭ مۇرالار تىزىمىنە ەنگەن سوڭ تايلاندتا نارازىلىق كۇشەيىپ، العاشقى قارۋلى قاقتىعىستار تىركەلدى. بۇل جانجال 2009، 2011 جانە 2013-جىلدارى قايتالانىپ، ونداعان ادامنىڭ ءومىرىن جالمادى.

قاقتىعىستىڭ قازىرگى سەبەبى

2025-جىلدىڭ 16-شىلدەسىندە ءۇش تاي ساربازى داۋلى اۋماقتا ميناعا ءتۇسىپ، جارىلىس سالدارىنان اۋىر جاراقاتتاندى. تايلاند بۇل مينالاردى كامبودجا جاڭادان ورناتتى دەپ ايىپتاسا، كامبودجا ولار ازاماتتىق سوعىس كەزىنەن قالعانىن ايتىپ، تايلاندتىقتار شەكارانى زاڭسىز كەسىپ ءوتتى دەپ مالىمدەدى.

2025-جىلدىڭ 24-شىلدەسىندە شەكارا ماڭىندا اتىس بولىپ، وندا ارتيللەريا، «گراد» جۇيەسى مەن اسكەري ۇشاقتار قولدانىلدى. بۇل شابۋىل سالدارىنان تايلاندتا كەم دەگەندە 11-12 بەيبىت تۇرعىن، سونىڭ ىشىندە ءبىر بالا قازا تاپتى. 40 مىڭ ادام ءقاۋىپسىز اۋماقتارعا كوشىرىلدى.

ساياسي احۋال مەن ىشكى تۇراقسىزدىق

قاقتىعىستى تەك جەر داۋى ەمەس، ءار ەلدەگى ىشكى ساياسي جاعداي دا ۋشىقتىرىپ وتىر. تايلاند پرەمەر-ءمينيسترى پەتونگتارن چيناۆات اسكەري باسشىلىق پەن وپپوزيتسيا تاراپىنان قىسىمعا ۇشىراپ، قاتاڭ ارەكەت ەتۋگە ءماجبۇر. ال كامبودجا پرەمەرى حۋن مانەت ەلدەگى ەكونوميكالىق داعدارىسپەن كۇرەسىپ جاتىر.

قوس ەلدەگى الەۋمەتتىك جەلىلەردە مادەني مۇرالارعا قاتىستى پىكىرتالاستار (مىسالى، ءداستۇرلى ءبي مەن عيباداتحانا كىمگە تيەسىلى دەگەن تاقىرىپتار) ساياسي سيپات الىپ، حالىق اراسىنداعى نارازىلىقتى كۇشەيتۋدە. سونىمەن قاتار يزۋمرۋدتى ءۇشبۇرىش ايماعىنداعى تابيعي رەسۋرستارعا تالاس تا قاقتىعىستى ۋشىقتىرا تۇسۋدە.

قازىرگى جاعداي: سوعىس پەن ديپلوماتيا قاتار ءجۇرىپ جاتىر

2025-جىلدىڭ 25-شىلدەسىندەگى احۋال بويىنشا، اسكەري ارەكەتتەر شەكاراداعى بەلگىلى ءبىر وڭىرلەرمەن شەكتەلىپ وتىر. اتاپ ايتقاندا، تايلاندتىڭ سۋرين، سيساكەت، بۋريرام جانە ۋبونراتچاتحاني پروۆينتسيالارىندا، سونداي-اق كامبودجانىڭ پرەاحۆيحەار مەن وددارمەانتەي ايماقتارىندا شايقاستار جالعاسۋدا.

تايلاند ءوز اۋماعىنان F-16 جويعىش ۇشاقتارىن ۇشىرىپ، كامبودجا پوزيتسيالارىنا سوققى جاسادى. كامبودجا جاۋاپ رەتىندە سۋريندە ورنالاسقان اۋرۋحانانى اتقىلاپ، نىسانعا ايتارلىقتاي زيان كەلتىردى.

ەكى ەل دە ءوز ەلشىلەرىن كەرى شاقىرىپ الدى. كامبودجا ب ۇ ۇ- عا جۇگىنىپ، تايلاندتى «اگرەسسيا كورسەتتى» دەپ ايىپتاپ، حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ ارالاسۋىن سۇرادى. قىتاي تاراپى تاتۋلاستىرۋعا دايىن ەكەنىن بىلدىرگەنىمەن، تاراپتاردىڭ قازىرگى ۇستانىمىن ەسكەرسەك، جاقىن ارادا بىتىمگە كەلۋ ىقتيمالدىعى تومەن.

قازاقستاندىق تۋريستەرگە قاۋىپ بار ما؟

قازاقستاندىقتار ءۇشىن تايلاند پەن كامبودجاعا بارۋ ازىرگە قاۋىپسىز، الايدا ساقتىق شارالارىن قاتاڭ ساقتاۋ قاجەت. قاقتىعىس ءجۇرىپ جاتقان اۋماقتار تانىمال تۋريستىك باعىتتاردان الىس ورنالاسقان. مىسالى، پحۋكەت، كرابي، پاتتايا مەن بانگكوك (تايلاند)، سيەمرەاپ پەن پنومپەن (كامبودجا) سوعىس اۋماعىنان جۇزدەگەن شاقىرىم قاشىقتىقتا.

قازاقستاندىق تۋروپەراتورلاردىڭ دەرەگىنشە، قازىر تايلاندتا شامامەن 10 مىڭ، ال كامبودجادا بىرنەشە ءجۇز وتانداسىمىز دەمالىپ جاتىر. ەكى ەل اراسىنداعى قۇرلىق شەكاراسى جابىق، سوندىقتان پاتتايادان انگكور- ۆاتقا باراتىن ارالاس تۋرلار ۋاقىتشا توقتاتىلدى.

قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تايلاندتىڭ سۋرين، سيساكەت، ۋبونراتچاتحاني جانە كامبودجانىڭ پرەاحۆيحەار ايماعىنان اۋلاق بولۋعا كەڭەس بەرەدى. قازىرگى كەزدە قاۋىپ دەڭگەيى تومەن بولعانىمەن، جاعداي ۋشىقسا نەمەسە اۋە كەڭىستىگى جابىلسا، لوگيستيكالىق قيىندىقتار تۋىنداۋى مۇمكىن.

تۋروپەراتورلار تۋريستەرگە جاڭالىقتاردى ءجىتى باقىلاپ، ۇشاق رەيستەرىنىڭ مارتەبەسىن الدىن الا تەكسەرۋگە كەڭەس بەرەدى.

نە بولادى؟ قاقتىعىستىڭ بولاشاعى قانداي؟

ەگەر تاراپتار كەلىسسوزگە كەلمەسە، قاقتىعىس ۇزاققا سوزىلۋى مۇمكىن. ب ۇ ۇ مەن قىتاي تاراپىنان كورسەتىلەتىن حالىقارالىق قىسىم جاعدايدى جۇمسارتۋعا سەپ بولۋى ىقتيمال. ءبىراق ىشكى ساياسي جاعداي مەن حالىق اراسىنداعى ەموتسيالىق كۇي بۇل پروتسەستى كۇردەلەندىرىپ وتىر.

قازىرگى تاڭدا تايلاند پەن كامبودجا تۋريستەر ءۇشىن اشىق. قازاقستاندىقتارعا باعىتتارىن جوسپارلاۋ بارىسىندا ساقتىق تانىتىپ، رەسمي اقپارات كوزدەرىن باقىلاۋدا ۇستاعان ءجون. بانگكوكتاعى قازاقستان ەلشىلىگى شتاتتىق رەجيمدە جۇمىس ىستەپ، قاجەت جاعدايدا كومەك كورسەتۋگە دايىن.