تاماق تانۋ ءتان قاجەتتىلىگى عانا ەمەس

ادام كۇن سايىن تاماقتانادى. بۇل - جاي عانا قارىن تويدىرۋ ەمەس، ءومىر ءسۇرۋدىڭ نەگىزگى شارتى. عالىمداردىڭ ەسەبىنشە، ادام اعزاسى تىرشىلىك ەتۋ ءۇشىن تاۋلىگىنە ورتا ەسەپپەن 2000-2500 كيلوكالوريا ەنەرگيانى قاجەت ەتەدى.

 بۇل ەنەرگيانى تەك تاماقتان الامىز. ال ادام نەگە تاماق جەيدى دەگەن سۇراققا اشتىقتى باسۋ ءۇشىن دەپ جاۋاپ بەرۋ ازدىق ەتەدى. ويتكەنى تاماقتانۋ - فيزيكالىق قاجەتتىلىك قانا ەمەس، ادامنىڭ پسيحولوگيالىق، ەموتسيالىق جاعدايىنا دا تىكەلەي اسەر ەتەتىن كۇردەلى قۇبىلىس.

اس ىشكەن كەزدە اعزاعا ءتۇرلى قورەكتىك زاتتار تۇسەدى. مىسالى، كومىرسۋلار - ەڭ نەگىزگى قۋات كوزى. اقۋىز بۇلشىق ەتتەر مەن اعزانىڭ تىندەرىن قالپىنا كەلتىرەدى. ماي ەنەرگيا مەن گورموندار وندىرۋگە قاجەت. ال دارۋمەندەر مەن مينەرالدار يممۋنيتەتتى كۇشەيتىپ، اعزانىڭ دۇرىس جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتەدى.

تاماقتانۋ اعزاعا قاجەتتى نارسەلەرمەن تولىقتىرىپ قانا قويماي، كوڭىل كۇيگە دە اسەر ەتەدى. مىسالى، ءتاتتى جەگەندە مي دوفامين بولەدى، بۇل قۋانىش پەن راحات سەزىمىن تۋدىرادى. كومىرسۋلار سەروتونيننىڭ بولىنۋىنە ىقپال ەتەدى، ادامعا تىنىشتىق، تۇراقتىلىق سىيلايدى. ال گرەلين مەن لەپتين - ادامنىڭ اشتىق پەن تويىمدىلىق سەزىمىن رەتتەيتىن نەگىزگى گورموندار. قىزىعى، سترەسس كەزىندە گرەلين دەڭگەيى 5- 15 مينۋت ىشىندە كۇرت كوتەرىلەدى. بۇل، اسىرەسە، ارتىق سالماعى بار ادامداردا ءجيى بايقالادى. ياعني ادام كۇيزەلىسكە تۇسكەندە تاماققا دەگەن قۇمارلىعى ارتادى.

بۇگىندە تاماقتانۋ جۇيەسى بۇرىنعىداي ەمەس. ازىق- تۇلىك ءوندىرىسى جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ارقاسىندا مۇلدە باسقا باعىتقا بەت الدى. ەگىستىكتەگى جاعدايدى دروندار مەن سەنسورلار باقىلايدى. جاساندى ينتەللەكت اۋا رايىن ءدال بولجاۋعا كومەكتەسەدى. گەنەتيكالىق تۇرلەندىرىلگەن داقىلدار ونىمدىلىكتى ارتتىرىپ، اۋرۋعا توزىمدىلىكتى كۇشەيتەدى. ال قالالاردا سالىنعان ۆەرتيكالدى فەرمالار گيدروپونيكا ءادىسى ارقىلى سۋدى 90- 95 پايىزعا دەيىن ۇنەمدەي وتىرىپ، بىرنەشە ەسە ءونىم بەرەدى. عالىمداردىڭ بولجاۋىنشا، 2030 -جىلعا قاراي زەرتحانادا وسىرىلەتىن ەتتىڭ نارىعى 25 ميلليارد دوللارعا دەيىن جەتۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار بۇل ءوندىرىس كومىرقىشقىل گازىنىڭ ءبولىنۋىن 96 پايىزعا ازايتادى. الايدا مۇنداي ەت پەن گ م و- نىڭ ەتيكالىق، مادەني جانە الەۋمەتتىك جاعى ءالى دە قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتىر. ب ۇ ۇ دەرەگىنە سۇيەنسەك، الداعى جىلدارى جەر بەتىندەگى حالىق سانى 10 ميللياردقا جەتۋى مۇمكىن. بۇل ازىق- تۇلىككە دەگەن سۇرانىستىڭ 60 پايىزعا دەيىن ارتۋىنا الىپ كەلەدى. مۇنداي اۋقىمدى قاجەتتىلىكتى وتەۋ ءۇشىن عىلىم، ەكولوگيا جانە قوعام اراسىنداعى تەڭگەرىمدى، ۇيلەسىمدى ارەكەت قاجەت بولادى. سەبەبى بۇگىنگى تاماق ماسەلەسى اگرارلىق ماسەلە عانا ەمەس، بۇل - ادامزاتتىڭ بولاشاعىنا تىكەلەي اسەر ەتەتىن ۇلكەن ماسەلە.

تاماق تانۋ - اعزانىڭ ەنەرگيا مەن قاجەتتى قورەكتىك زاتتاردى الۋ ءتاسىلى عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ادامنىڭ ەۆوليۋتسيالىق، مادەني، ەموتسيالىق، الەۋمەتتىك ءومىرىنىڭ اجىراماس بولىگى. سوندىقتان دۇرىس جانە تەڭگەرىمدى تاماقتانۋ - سالاماتتى ءومىر سالتىنىڭ نەگىزى.

ايىم كۇزەمباي،

ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 3-كۋرس ستۋدەنتى

Egemen Qazaqstan