سەناتورلار قۇقىققا قايشى كونتەنتتىڭ تارالۋىن شەكتەيىن زاڭدى تالقىلايدى
استانا. KAZINFORM - بۇگىن سەناتتىڭ جالپى وتىرىسى وتەدى. وندا سەناتورلار بۇعان دەيىن ءماجىلىس قابىلداعان ءبىرقاتار زاڭدى تالقىعا سالادى.
ايتا كەتەيىك، 1-جەلتوقساندا سەنات سپيكەرى ماۋلەن اشىمبايەۆتىڭ توراعالىعىمەن پالاتا بيۋروسىنىڭ وتىرىسى ءوتتى. وندا دەپۋتاتتار بۇگىنگى وتىرىسىنىڭ كۇن ءتارتىبىن بەكىتكەن ەدى.
سوعان سايكەس الدىمەن سەناتورلار «جەر قويناۋى جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كودەكسىنە كومىرسۋتەكتەر مەن ۋران سالاسىندا جەر قويناۋىن پايدالانۋدى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭدى قارايدى.
بۇل قۇجاتتاردى ءماجىلىس 19-قاراشادا قابىلداعان ەدى. سول كەزدە ءماجىلىس دەپۋتاتى ارمان قالىقوۆ ارىپتەستەرى ەنگىزگەن ەڭ ماڭىزدى تۇزەتۋلەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي پلاتفورماسى تەك مەملەكەتتىڭ مەنشىگىندە بولادى دەگەن نورمانى اتادى.
- بۇل اتالعان پلاتفورمانىڭ قۇرامىندا ستراتەگيالىق ماڭىزدى مەملەكەتتىك رەسۋرس سانالاتىن گەولوگيالىق اقپاراتتىڭ بولۋىنا بايلانىستى. سوندىقتان ونىڭ تۇتاستىعىن، قولجەتىمدىلىگىن جانە قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا نورمالاردى زاڭدا بەكىتۋىمىز قاجەت، - دەدى ول.
بۇدان بولەك، جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي پلاتفورماسىنىڭ جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ گەولوگيا سالاسىنداعى ۇلتتىق وپەراتورعا جۇكتەلگەن. دەپۋتاتتار گەولوگيا سالاسىنداعى ۇلتتىق وپەراتور (ۇلتتىق گەولوگيالىق قىزمەت) جەكەشەلەندىرۋگە جاتپايتىنىن كوزدەيتىن اسا ماڭىزدى تۇزەتۋدى دە ەنگىزدى.
قۇجات نورمالارى ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىقتى ارتتىرۋعا جانە مەملەكەتتىڭ ۋران سالاسىنداعى مۇددەلەرىن قورعاۋعا باعىتتالعان. وسىعان بايلانىستى زاڭدا از زەرتتەلگەن اۋماقتاردا گەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ەرەكشەلىكتەرى بەلگىلەنەدى. اتاپ ايتقاندا، ونداي اۋماققا جاتاتىن ۋچاسكەلەردى قالىپتاستىرۋ تەتىكتەرى، سونداي-اق، از زەرتتەلگەن اۋماقتاردا بارلاۋ مەن وندىرۋگە ارنالعان كەلىسىمشارتتاردى جاساسۋ جانە شارتتارىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى ايقىندالادى.
سونىمەن قاتار «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە اكىمشىلىك ادىلەت، نورما شىعارۋ جانە زاڭ كومەگىن ۇيىمداستىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ دا پالاتا وتىرىسىنىڭ كۇن تارتىبىنە شىعارىلدى. بۇل زاڭدى ءماجىلىس 5 - قاراشادا قابىلدادى.
قۇجات بويىنشا نەگىزگى بايانداما جاساعان دەپۋتات مارات ءباشىموۆتىڭ ايتۋىنشا، 2021 -جىلعى 1- شىلدەدەن باستاپ ەلىمىزدە اكىمشىلىك ادىلەت ينستيتۋتى جۇمىس ىستەيدى. ءول بىر تاراپى مەملەكەتتىك ورگان بولاتىن جاريا-قۇقىقتىق داۋلاردا ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن سوتتىق قورعاۋدىڭ جاڭا فورماتى سانالادى. اكىمشىلىك ادىلەتتىڭ ەنگىزىلۋى مەملەكەت باسشىسى باستاماشىلىق ەتكەن سوت-قۇقىقتىق رەفورمانىڭ باستى قادامىنا اينالدى جانە مەملەكەتتىك ورگان مەن ازاماتتىڭ سوت پروتسەسىندە تەڭ قۇقىقتى قاتىسۋشىلار بولۋىنا نەگىزدەلگەن جاڭا مودەلگە كوشۋدى ءبىلدىردى.
- بۇعان دەيىن مۇنداي داۋلار جالپى يۋريسديكتسيا سوتتارىندا ازاماتتىق ءىس جۇرگىزۋ كودەكسىنىڭ نورمالارى بويىنشا قارالىپ كەلدى. بۇل كوبىنە تاراپتاردىڭ تەڭسىزدىگىنە اكەلدى. اكىمشىلىك ادىلەت وسى تەڭسىزدىكتى جويىپ، دالەلدەۋ مىندەتىن مەملەكەتتىك ورگانعا جۇكتەدى جانە سوتتىڭ بەلسەندى ءرولىن قامتاماسىز ەتتى. ەندى سوت ءوز باستاماسىمەن قاجەتتى دالەلدەمەلەردى سۇراتۋعا قۇقىلى، - دەدى مارات ءباشىموۆ.
وتىرىستا دەپۋتاتتار «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ارحيۆ ءىسى جانە قۇقىققا قايشى كونتەنتتىڭ تارالۋىن شەكتەۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭدى دا قارايدى. اتالعان قۇجاتتا مەملەكەتتىك ارحيۆتەردىڭ ازاماتتاردىڭ ساقتاۋعا بەرىلگەن دەربەس دەرەكتەرى مەن جەكە اقپاراتىن قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى فۋنكتسيالارى بەكىتىلدى.
زاڭ نورمالارىنا سايكەس قۇجاتتاردى سيفرلىق مۇراعاتقا تۇراقتى ساقتاۋعا بەرۋ جانە جۇرگىزۋ ءتارتىبىن رەگلامەنتتەۋ مۇراعات ماتەريالدارىن ساقتاۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ءماجىلىس 12-قاراشا قابىلداعان بۇل قۇجاتتا بالالاردىڭ دەنساۋلىعى مەن دامۋىنا زيان كەلتىرەتىن اقپاراتتان قورعاۋ ماقساتىندا جاريا كەڭىستىكتە، سونداي-اق ماسس- مەديانى، تەلەكوممۋنيكاتسيا جەلىلەرىن نەمەسە ونلاين-پلاتفورمالاردى پايدالانا وتىرىپ، پەدوفيليانى جانە ءداستۇرلى ەمەس سەكسۋالدىق باعداردى ناسيحاتتايتىن اقپاراتتى ورنالاستىرۋدى شەكتەۋ جونىندەگى نورمالار كوزدەلگەن.
- بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردى سيفرلىق كەڭىستىكتەگى جاعىمسىز كونتەنتتەن قورعاۋ تۋرالى قوعامنىڭ الاڭداۋىن ەسكەرە وتىرىپ، زاڭ جوباسىنا قوعامدىق كەڭىستىكتە پەدوفيليا مەن ءداستۇرلى ەمەس جىنىستىق ۇستانىمدى ناسيحاتتاۋعا تىيىم سالاتىن تۇزەتۋلەر ەنگىزىلدى. بالالار مەن جاسوسپىرىمدەردىڭ وتباسى، يماندىلىق جانە بولاشاق تۋرالى تۇسىنىگىنە كەرى اسەرىن تيگىزەتىن اقپاراتتى كۇن سايىن جەلىدە كەزدەستىرەتىنىن بايقاپ وتىرمىز. جاس ۇرپاقتى زاڭسىز كونتەنتتەن قورعاۋ — ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن پسيحيكالىق دەنساۋلىعىنىڭ ماسەلەسى، - دەدى ءماجىلىس دەپۋتاتى ەلنۇر بەيسەنبايەۆ.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، وتكەن اپتاداعى سەنات وتىرىسىندا «1992 -جىلعى شەكاراارالىق سۋ ارنالارى مەن حالىقارالىق كولدەردى قورعاۋ جانە پايدالانۋ جونىندەگى كونۆەنتسياعا سۋ جانە دەنساۋلىق پروبلەمالارى تۋرالى حاتتامانى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭ ماقۇلداندى.
حاتتامانى راتيفيكاتسيالاۋ ناتيجەسىندە سۋ قاۋىپسىزدىگى نىعايىپ، ترانسشەكارالىق وزەندەر بويىنشا ىنتىماقتاستىق تيىمدىرەك بولادى.
حاتتاما بويىنشا ەلدەردىڭ نەگىزگى مىندەتتەمەلەرى:
سۋمەن جابدىقتاۋ، سانيتاريا، گيگيەنا جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ بويىنشا ناقتى جانە ولشەنەتىن نىسانالى كورسەتكىشتەردى بەلگىلەۋ؛
سۋمەن بايلانىستى اۋرۋلاردى قاداعالاۋ جانە ولاردىڭ ەرتە الدىن الۋ جۇيەلەرىن قۇرۋ جانە جەتىلدىرۋ؛
دەن قويۋ بويىنشا قاجەتتى رەسۋرستارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن توتەنشە جاعدايلاردا ءىس- قيمىل جوسپارلارىن ازىرلەۋ؛
حالىقتى قولدانىستاعى سانيتاريالىق- گيگيەنالىق تالاپتارعا ساي سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ بولىگىندە ۆەدومستۆوارالىق ءوزارا ءىس- قيمىلدى كۇشەيتۋ؛
شەشىم قابىلداۋ پروتسەسىنە جۇرتشىلىقتى تارتۋ جانە سۋ شارۋاشىلىعى قىزمەتىنىڭ بارلىق كەزەڭدەرىندە حالىقتىڭ حاباردارلىعىن ارتتىرۋ؛
سۋ رەسۋرستارىن قورعاۋ جانە پايدالانۋ، سانيتاريا جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ.
سونداي-اق سەناتورلار «قازاقستان ۇكىمەتى مەن رەسەي ۇكىمەتى اراسىنداعى «چەليابى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى» جوعارى ءبىلىم بەرۋدىڭ فەدەرالدىق مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسى قوستاناي فيليالىنىڭ جۇمىس ىستەۋى تۋرالى كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ تۋرالى» زاڭدى ماقۇلدادى.
سەناتور التىنبەك نۇح ۇلىنىڭ ايتۋىنشا، وقىتۋدى ەكى ەلدىڭ جوعارى نەمەسە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم بەرۋدىڭ مەملەكەتتىك جالپىعا مىندەتتى ستاندارتتارىنا سايكەس قازاق، ورىس جانە باسقا دا تىلدەرىندە جۇرگىزۋ كوزدەلەدى. سونداي- اق، قازاقستان تاريحى مەن فيلوسوفيا پاندەرىن بارلىق ماماندىقتار بويىنشا وقىتۋ قاراستىرىلادى.
- فيليال قىزمەتىنە مەملەكەتتىك باقىلاۋدى تاراپتاردىڭ عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم سالاسىنداعى ۋاكىلەتتى ورگاندارى جۇرگىزەدى. ءبىلىم الۋشىلاردى قابىلداۋ جانە فيليالدىڭ قىزمەتىنە مەملەكەتتىك باقىلاۋ قازاقستان مەن رەسەيدىڭ زاڭناماسىنا سايكەس جۇزەگە اسىرىلادى. چەليابى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قوستاناي قالاسىنداعى فيليالىنا ستۋدەنتتەردى وقۋعا قابىلداۋ ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋدىڭ ناتيجەسى نەگىزىندە ىسكە اسادى. كەلىسىمدى راتيفيكاتسيالاۋ فيليال قىزمەتىن قۇقىقتىق رەتتەۋگە، ستۋدەنتتەر مەن وقىتۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قامتاماسىز ەتۋگە، سونداي-اق قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ءبىلىم سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەدى دەپۋتات.
وتىرىس سوڭىندا سەناتورلار دەپۋتاتتىق ساۋالدارىن جولدادى. ماسەلەن، بەكبول ورىنباساروۆ ەلىمىزدەگى ليفت پاركىنىڭ جاعدايى سىن كوتەرمەيتىنىن ايتىپ، بۇل سالاداعى قوردالانعان پروبلەمالاردى شەشۋ ءۇشىن ىستەلۋگە ءتيىس ءبىرقاتار شاراعا توقتالىپ ءوتتى.
- ليفتىلەردى قاۋىپتى تەحنيكالىق مەحانيزم رەتىندە تانىپ، قاتاڭ باقىلاۋ شارالارىن قولدانۋ جانە ەسكىرگەن ليفتىلەردى تولىق اۋىستىرۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلامانى ىسكە قوسۋ، وكىلەتتىلىكتەردى قايتا قاراۋ جانە جاڭا ءارى ءتيىمدى الگوريتم جاساۋ ءۇشىن ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيا قۇرۋدى ۇسىنامىز. سونىمەن قاتار، ليفت سالاسىندا قاۋىپسىزدىكتى ارتتىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك باقىلاۋ مەن قاداعالاۋ ورگاندارىنىڭ وكىلەتتىلىكتەرىن اۋديتتەن وتكىزۋ كەرەك، - دەدى سەناتور.
سونىمەن قاتار زاكيرجان كۋزيەۆ اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى وڭدەۋ كاسىپورىندارى ءۇشىن مولشەرلەمەسى تومەن، جەڭىلدىكپەن بەرىلەتىن ۇزاق مەرزىمدى كرەديتتەردى جانە اتالعان سەكتورداعى اينالىم قاراجاتىنىڭ تاپشىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ماۋسىمدىق كرەديتتەۋدى ەنگىزۋ ماسەلەسىنە نازار اۋداردى. ال ساكەن ارۋبايەۆ اباي وبلىسىنىڭ دامۋىن تەجەيتىن نەگىزگى فاكتورلاردى اتاپ ءوتىپ، ولاردى شەشۋدە قوسىمشا قارجىلىق قولداۋ قاجەت ەكەنىنە توقتالدى.