سارايشىقتان تابىلعان كەسە ادامعا ىشۋگە بولمايتىن سۇيىقتى بىردەن اڭعارتادى
اتىراۋ. KAZINFORM - اتىراۋ وبلىسىندا ورتاعاسىرلىق سارايشىق قالاشىعىنان تابىلعان قۇندى جادىگەر كوپ. مۇندا العاشقى ارحەولوگيالىق ەكسپەديتسيا 1950 -جىلى باستالعان.
بۇدان 74 جىل بۇرىنعى العاشقى ەكسپەديتسياعا قازاقستاننىڭ ارحەولوگيا مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى الكەي مارعۇلان جەتەكشىلىك ەتكەن. سارايشىق مۇراجاي- قورىعىنىڭ ديرەكتورى بولعان مولداش بەردىمۇراتوۆ «سول ەكسپەديتسيا قۇرامىندا بولعان ارحەولوگتار سەرگەي تولستوۆ پەن گەرونيم پاتسيەۆيچ سارايشىقتى 10-11 -عاسىرلاردا ساكسين قالاسىنىڭ ورنىندا ورنىندا بوي كوتەرگەن دەپ سانايدى. ۇلى جىبەك جولىنداعى سارايشىقتى حورەزم تۇتقىندارى سالعان»، دەپ ەستەلىك قالدىرعان.
ونىڭ پىكىرىنشە، سارايشىق قالاسىنىڭ تاريحى ءۇش كەزەڭگە بولىنگەن.
«ءبىرىنشىسى - قالىپتاسۋ كەزەڭى، ەكىنشىسى - التىن وردا داۋىرىندە ەۋروپانى، ورتا ازيانى، قازاقستاندى قيىر قىتايمەن بايلانىستىرعان ءىرى ساۋدا ورتالىعىنا اينالۋ كەزەڭى. بۇل كەزەڭدە سارايشىققا اپتاسىنا 700-دەن 1200-گە دەيىن ساۋدا كەرۋەنى كەلىپ-كەتكەن دەگەن دەرەك بار. ال، ءۇشىنشىسى - ۇلكەن نوعاي ورداسىنىڭ ورتالىعى بولعان كەزدە يۆان گروزنىي جىبەرگەن توپتىڭ قولىنان كۇيرەۋى»، - دەگەن ەدى مارقۇم مولداش بەردىمۇراتوۆ.
ماحامبەت اۋدانىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان سارايشىق تاريحىن قالاشىعىن 1999 -جىلى قايتا زەرتتەۋ قولعا الىنعان. سول كەزدەن بەرى مۇندا قۇندى جادىگەرلەر كوپ تابىلدى. سونىڭ ءبىرى - ءتۇسى وزگەرەتىن كەسە.
«سارايشىقتا 1999 -جىلى قازبا جۇمىسى قايتا جالعاستى. سونداي قازبا جۇمىسى كەزىندە اۋەلى قۇمىرا تابىلدى. سودان سوڭ بالشىق ارالاس توپىراقتىڭ اراسىنا كەسە شىقتى. ءبىر ەرەكشەلىگى قانشا عاسىر وتسە دە كەسەگە ەشتەڭە جۇقپاعان. قۇددى زاۋىتتان شىققان كەزىندەگىدەي جارقىراپ تۇر. كەسەنى قولىما ۇستاپ، اۋدارىپ-توڭكەرىپ تۇر ەدىم. قاسىمداعى ارحەولوگ «بۇل قۇندى ولجا بولدى عوي. مۇنى اتاپ ءوتۋى كەرەك» دەدى. جۇمىس كۇنىنىڭ سوڭىنا تامان شولمەك الدىردىق. ارحەولوگ «مەن وسى تابىلعان كەسەمەن ىشەمىن» دەگەن سوڭ كەسەنى قولىنا ۇستاتتىم. جايىق وزەنىن بارىپ، كەسەنى سۋمەن شايىپ اكەلدى. كەسەگە اراقتى قۇيعان كەزدە ىدىسىمىز قاپ- قارا تۇسكە ەندى. ءوزىمىز شوشىپ كەتتىك. اراقتى توگىپ تاستاپ ەدىك. سول كەسەمىزدىڭ ءتۇسى باستاپقى قالپىنا كەلدى. سۋ قۇيدىق. ودان سوڭ اشى ايران قۇيدىق. كەسەنىڭ ءتۇسى وزگەرگەن جوق. ماشينادان بەنزين الىپ، كەسەگە قۇيىپ قارادىق. مىنە، قىزىق، كەسە قايتادان قارايىپ شىعا كەلدى. دەمەك، ادامعا ىشۋگە بولمايتىن سۇيىقتى بىردەن اڭعارتادى»، - دەگەن بولاتىن مولداش بەردىمۇراتوۆ.
بۇل كەسە - سارايشىقتان تابىلعان قۇندى جادىگەردىڭ ءبىرى. ءتۇسى وزگەرەتىن كەسە 2000 -جىلعى قىركۇيەكتە ەلورداداعى تۇڭعىش پرەزيدەنت مۇراجايىنا قويىلعان.
ەسكە سالا كەتەلىك، بۇعان دەيىن ورتاعاسىرلىق سارايشىقتان كونە كەسەنەنىڭ دروموسى تابىلعانىن جازعان ەدىك.
اۆتور
جولداسبەك شوپەعۇل