ەرتىستەگى بالىق قورىنىڭ جاعدايى كوڭىل كونشىتپەي وتىر

پاۆلودار. KAZINFORM - بيىل بالىق رەسۋرستارىن مولىقتىرۋ ماقساتىندا جەر قويناۋىن پايدالانۋ، قورشاعان ورتا جانە سۋ رەسۋرستارى باسقارماسىنىڭ ۇسىنىسىمەن ەرتىس جانە سىلەتى وزەندەرىن، تورايعىر جانە سابىندىكول كولدەرىن بالىقتاندىرۋ جوسپارلانعان. بۇل ماقساتقا ءوڭىر بيۋدجەتىنەن 100 ميلليون تەڭگە ءبولىنىپ وتىر.

ەرتىس وزەنىنە سۋ جىلداعىدان كوپ بوساتىلدى. ماماندار جايىلمالاردىڭ شامامەن 70-80 پايىزىن سۋ باساتىنىن ايتادى. بۇل مول ىرىزدىق بالىق شارۋاشىلىعىنا دا وڭ اسەرىن تيگىزىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس.

زايسان- ەرتىس وبلىسارالىق باسسەيندىك بالىق شارۋاشىلىعى ينسپەكسياسىنىڭ مالىمەتىنشە، وبلىستا ەرتىس وزەنى مەن ق. ساتبايەۆ اتىنداعى سۋ ارناسىنان بولەك، 217 سۋ ايدىنى جەرگىلىكتى ماڭىزى بار بالىق شارۋاشىلىعى مارتەبەسىنە يە. بۇگىنگى كۇنى 67 سۋ ايدىنى 40 پايدالانۋشىعا بەكىتىلىپ بەرىلگەن. سۋ ايدىندارىنىڭ كوبى اقسۋ قالاسى، اقتوعاي، ەرتىس، جەلەزين، تەرەڭكول، پاۆلودار، اققۋلى، ماي اۋداندارى اۋماعىندا ورنالاسقانىن اتاپ ءوتۋ قاجەت.

سۋ ايدىندارىنىڭ سىرىن جاقسى بىلەتىن كانىگى بالىقشىلار كەيىنگى 4-5 جىلدا ەرتىستە بالىقتىڭ ازايىپ كەتكەنىنە الاڭداپ وتىر. قارماقتارىن بۇرىنعىداي ءجيى قاپپايتىنىنا قاپالانادى. نەگىزى ماسەلە تەك قارت ەرتىستە عانا ەمەس، وعان قۇياتىن شاعىن وزەندەردە دە قالىپتاسىپ وتىر. بۇل جاعىمسىز تەڭدەنتسيانىڭ سەبەبى نەدەن بولۋى مۇمكىن؟

عالىمداردىڭ پىكىرىنە قۇلاق تۇرسەك، بالىق رەسۋرستارى سانىنىڭ تومەندەۋى نەمەسە ءوسۋى - ءار 5-7 جىل سايىن قايتالانىپ تۇراتىن تابيعي قۇبىلىس. بالىق رەسۋرستارىنىڭ كوبەيۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جىل سايىن پاۆلودار وبلىسىنىڭ جەر قويناۋىن پايدالانۋ، قورشاعان ورتا جانە سۋ رەسۋرستارى باسقارماسىنىڭ ماماندارىمەن بالىقتاندىرۋ، سۋ جانۋارلارىنىڭ جاۋىن ازايتۋ شارالارى جۇرگىزىلەدى. ال عىلىمي ۇيىمدار سۋ پايدالانۋشىلاردىڭ بەكىتىلگەن سۋ ايدىندارىن تەكسەرىپ، بيولوگيالىق نەگىزدەمەلەردى ۇسىنادى. اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترىنىڭ 2015 -جىلعى 16-اقپانداعى № 18-03/106 بۇيرىعىمەن سۋ جانۋارلارىنىڭ باعالى تۇرلەرىنىڭ تىزبەسى ايقىندالعان. اتالعان تىزبە بويىنشا پاۆلودار وبلىسىنىڭ سۋ ايدىندارىندا جىل سايىن بالىق اۋلاۋ ليميتتەرى بولىنەتىن 10 عا جۋىق ءتۇرى بار، ولار - كوكسەركە، سازان (تۇقى)، شورتان، ءنالىم، الابۇعا، تورتا، مونقە، اققايران، تابان، وڭعاق. سونداي-اق، ەرتىس وزەنىن ەلىمىزدىڭ قىزىل كىتابىنا ەنگىزىلگەن اقبالىق پەن ءسىبىر بەكىرەسى جانە جىل بويى اۋلاۋعا تىيىم سالىنعان سۇيرىك بالىعى مەكەندەيدى.

- جىل سايىن بالىق شارۋاشىلىعى سۋبەكتىلەرىن دامىتۋ جوسپارلارى شەڭبەرىندە جانۋارلار دۇنيەسىن پايدالانۋشىلار بالىق رەسۋرستارىن مولايتۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى وتكىزەدى. مىسالى، وتكەن جىلى 13 پايدالانۋشى 64240 دانا تۇقى بالىعىن جىبەرگەن.

بۇدان بولەك، «قازاقستاننىڭ سۋ جولدارى» ر م ق ك-نىڭ پاۆلودار فيليالى مەن «ەۋرازيالىق ەنەرگەتيكالىق كورپوراتسيا» ا ق بىرلەسىپ 129083 دانا تۇقى شاباعىن ەرتىسكە بوساتتى. ق. ساتبايەۆ اتىنداعى كانال فيليالى سۋ توراپتارىنا 1 ميلليون اسا تۇقى بالىعىن جىبەردى. وسىنىڭ بارلىعى سۋداعى بالىق قورىنىڭ بالانسىن ۇستاپ تۇرۋعا جەتكىلىكتى، - دەيدى زايسان-ەرتىس وبلىسارالىق باسسەيندىك بالىق شارۋاشىلىعى ينسپەكسياسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى نۇرجان قازتاي.

الايدا وزەن-كولدەردەگى بالىق قورىن براكونەرلەردەن قورعاۋ ءىس-شارالارىنا شىن مانىندە كوڭىل تولمايدى. سۋ بويىن تولىق باقىلاۋعا بالىق ينسپەكسياسى ماماندارىنىڭ الەۋەتى ءتىپتى جەتكىلىكسىز. رەسمي دەرەككە سۇيەنسەك، پاۆلودار وبلىسى بويىنشا بالىق ينسپەكسياسى ءبولىمىنىڭ شتاتىندا نەبارى 9 مەملەكەتتىك ينسپەكتور بار.

- ءبىر قىزمەتكەردىڭ قۇزىرىنا 2 اۋداندى باقىلاۋ كىرەدى. ءبىر عانا ەرتىس وزەنىنىڭ اۋماعى - 72 مىڭ گەكتار، ساتبايەۆ كانالى 14,5 مىڭ گەكتاردى قۇرايتىنىن ەسكەرسەك، از قۇرامداعى باقىلاۋ مەكەمەسى براكونەرلەردىڭ جولىن كەسۋگە قاۋقارسىز ەكەنىن بايقاۋعا بولار.

ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ ۆەدومستۆوسى اۋماقتىق بولىمشەلەردى ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاراقتاندىرۋدى جاقسارتۋ بويىنشا جوسپارلى جۇمىس جۇرگىزىپ، 2022-2023 -جىلدارى ەكى دانا JAC S5 اۆتوكولىگىن، اكىمشىلىك ماتەريالداردى تولتىرۋ ءۇشىن ەلەكتروندىق پلانشەتتەر، نىساندى كيىمدەردىڭ تولىق جيىنتىعىن، جۇمىسقا قاجەتتى ارنايى قۇرالدار (وكسيمەتر، ەحولوت، بينوكل، بەينەجەتون) ساتىپ اپەردى. بيىل ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاعدايدى جاقسارتۋ ماقساتىندا موتورلى قايىقتار، قاردا جۇرەتىن كولىكتەر ساتىپ الۋ جوسپاردا بار. ءبىراق شتات سانى كەڭەيمەسە، جۇمىس ناتيجەسى سونشالىقتى ارتادى دەۋ قيىن، - دەيدى ن. قازتاي.

بيىلعى جىلدىڭ العاشقى توقسانىندا وبلىستا بالىق اۋلاۋ ەرەجەلەرىن بۇزۋ بويىنشا 45 فاكتى انىقتالىپ، اكىمشىلىك حاتتامالار تولتىرىلعان. ال وتكەن جىلى مۇنداي 167 فاكتى تىركەلىپ، ونىڭ 18 ىندە زاڭنىڭ ورەسكەل بۇزىلعانى بەلگىلى بولدى. بىلتىر بالىقتى زاڭسىز اۋلاعاندار جالپى سوماسى 3,1 ميلليون تەڭگە ايىپپۇل تولەگەن.

ەكى قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، سوت شەشىمىمەن ءۇش ازاماتتىڭ 3 جىلعا باس بوستاندىعى شەكتەلدى. قىلمىستىق ستاتيستيكالىق دەرەكتەر قۇقىق بۇزۋشىلاردىڭ سانى سوڭعى 2 جىلدا ازايعانىن كورسەتكەن. بۇعان ازاماتتاردىڭ بالىق اۋلاۋ زاڭنامالارىنا باعىنا باستاعانى جانە ايىپپۇل مولشەرىنىڭ ۇلعايۋى اسەر ەتتى دەپ ەسەپتەيدى سالا وكىلدەرى.

ايتىپ وتەيىك، وبلىس اۋماعىندا بىلتىر شامامەن 12 مىڭنان استام سۋقۇزعىن سانالعان. ولار كۇنىنە ەڭ ازى 5,5 توننا بالىق جەيدى. سۋقۇزعىندار دا وزەن-كولدەردەگى بالىق قورىنىڭ ازايۋىنا ايتارلىقتاي اسەر ەتىپ وتىرعانى بايقالادى.

اۆتور

مۇرات اياعان