رەفەرەندۋم قورىتىندىسى: ەل كەلەشەگىن ايقىنداعان كۇن قالاي ءوتتى
استانا. KAZINFORM - سونىمەن، ءبىر جىل بويى حالىق تالقىسىندا بولعان ا ە س قۇرىلىسى بويىنشا رەفەرەندۋم دا ءوتتى. بۇل رەفەرەندۋم 2024 -جىلدىڭ عانا ەمەس، قازاقستان تاريحىندا ەرەكشەلەنىپ قالاتىنى داۋسىز. 6-قازاندا 7,8 ميلليوننان استام قازاقستاندىق ەل كەلەشەگىن ايقىندايتىن ءىس-شارادا داۋىس بەرۋگە قاتىستى. بۇل - داۋىس بەرۋگە قۇقىلى ازاماتتاردىڭ 63,87 پايىزى. رەفەرەندۋم قالاي ءوتتى، قورىتىندىسى نە بولدى؟ Kazinform ءتىلشىسى وسى جاعىنا شولۋ جاساپ كوردى.
قاي وڭىرلەر بەلسەندى بولدى؟
ەڭ الدىمەن، ەلەۋلى كۇندە وڭىرلەردىڭ بەلسەندىلىگى قالاي بولعانىن ايتپاي كەتۋگە بولماس. ورتالىق رەفەرەندۋم كوميسسياسىنىڭ دەرەگىنشە، داۋىس بەرۋدە الماتى قالاسىنىڭ حالقى باسەڭ بولعان - قالا تۇرعىندارىنىڭ تەك 25,39 پايىزى تاڭداۋ جاساپتى. ال ەڭ بەلسەندى بولعان ءوڭىر - قىزىلوردا وبلىسى - 82,48 پايىز. بۇل رەسپۋبليكا بويىنشا رەكوردتى كورسەتكىش سانالادى.
وسى تۇستا شەتەلدەگى قازاقستاندىقتار دا بەلسەندى بولىپ، ەلشىلىكتەر جانىنان اشىلعان ۋچاسكەلەردە داۋىس بەرگەنىن تىلگە تيەك ەتە كەتەيىك.
ارينە، رەفەرەندۋم كەزىندە قىزىقتى جايتتار تىركەلمەدى ەمەس. ماسەلەن، بىرەۋلەر ۋچاسكەگە ءۇي كيىمىمەن كەلە سالسا، ەندى بىرەۋلەر داۋىس بەرۋشىلەرگە ارناپ ەرەكشە ونەرىن كورسەتىپ جاتتى.
ايتپاقشى، بۇل رەفەرەندۋم ەل تاريحىنداعى ەڭ ەرەكشەسى بولعانىن ايتا كەتۋ كەرەك. سەبەبى، العاشقى ۇشەۋى ساياسي ماسەلەلەرگە باعىتتالعان بولسا، بۇل جولعىسى حالىقتىڭ ءوز بولاشاعىن شەشەۋگە باعىتتالعان جولى ىسپەتتى كورىنىس تاپتى.
پرەزيدەنتتىڭ داۋىس بەرۋى مەن پايىمى
بۇكىل ەل اۋماعىندا سايلاۋ ۋچاسكەلەرى ساعات 07:00-دە (تەك اسكەري بولىمدەر، ۆاحتالىق كەنتتەر، اۋىسىممەن جۇمىس ىستەيتىن مەكەمەلەردە - 06:00) جۇمىس ىستەي باستادى. العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ بيلىك وكىلدەرى داۋىس بەرىپ جاتتى. ولاردىڭ اراسىندا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ءوزى دە بولعانىن بىلەمىز.
داۋىس بەرۋدەن كەيىن مەملەكەت باسشىسى ب ا ق ءۇشىن ارناۋلى بريفينگ وتكىزىپ، رەفەرەندۋم ناتيجەلەرىنە قاتىستى ويلارىن دا ايتتى.
- وسى كۇن تاريحقا ەنەتىنى ءسوزسىز. ءبىزدىڭ ازاماتتار اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنا قاتىستى شەشىم قابىلداۋى كەرەك. رەفەرەندۋم - تىكەلەي دەموكراتيانىڭ مەحانيزمى. حالىق قانداي شەشىم قابىلداسا دا، مەملەكەت ونىڭ ەركىنە باعىنادى. دۇرىس شەشىم قابىلداناتىنىنا سەنىمدىمىن. سوندىقتان مەن رەفەرەندۋم وتكىزۋدى قولدادىم، - دەدى پرەزيدەنت.
قوعامدىق ءتارتىپ
ەكى وقيعانى ايتپاعاندا قازاقستاندىقتار رەفەرەندۋم كەزىندە زاڭ بۇزباعانىن اڭعارامىز. ايتىلىپ وتىرعان ەكى وقيعا - زاڭسىز ۇگىت-ناسيحات جانە قوعامدىق ساۋالناما جۇرگىزۋ. كىنالىلەر ايىبىن تولىق مويىنداعان. سەبەبى، مۇنداي ماڭىزدى كۇندە ازاماتتاردىڭ شەشىمىن وزگەرتۋگە باعىتتالعان ءىس-قيمىلدار بولماۋى كەرەك.
جالپى العاندا، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى 10 مىڭ ۋچاسكەدە قوعامدىق ءتارتىپتى بۇزۋعا جول بەرىلمەگەنىن رەسمي مالىمدەدى. دەمەك، قوعامدىق ءتارتىپ تولىق ساقتالدى دەۋگە نەگىز بار.
رەفەرەندۋمعا قانداي باعا بەرىلەدى؟
نەگىزى داۋىس بەرۋگە حاقىلى ازاماتتاردىڭ 50 پايىزدان استامى رەفەرەندۋمعا قاتىسسا، زاڭ جۇزىندە ءوتتى دەپ ەسەپتەلەدى. ا ە س رەفەرەندۋمى 6-قازاندا ساعات 14.00-دە رەسمي تۇردە ء«وتتى» دەپ مويىندالدى. ويتكەنى، وسى ۋاقىتتا جالپى حالىقتىڭ Q,77 ى ا ە س قۇرىلىسى بويىنشا رەفەرەندۋمدا ءوز تاڭداۋىن جاساپ ۇلگەرگەن.
شەشىم قانداي بولماق؟
6-قازاننان 7-قازانعا اۋعان ءتۇنى اقىرىنداپ ەكزيت- پولدىڭ العاشقى دەرەكتەرى شىعا باستادى. الدىمەن ەلدە 3 الەۋمەتتىك قۇرىلىم ساۋالناما جۇرگىزگەنىن ايتا كەتەيىك.
«سوتسيس-ا» الەۋمەتتىك قىزمەتىنىڭ العاشقى دەرەكتەرىنە سەنسەك، الەۋمەتتانۋشىلار كۇنى بويى ارنايى ادىستەمەگە سايكەس داۋىس بەرۋ ۋچاسكىلەرىنەن شىققان ازاماتتار اراسىندا ساۋالناما جۇرگىزدى. بارلىعى 188 ۋچاسكەدە 283 مىڭنان استام ادامنان سۇحبات العان. ولاردىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، ا ە س قۇرىلىسىنا قاتىستى سۇرالعانداردىڭ 69,8 پايىزى وزگەرىستى قولداعان. 30 پايىزدان استامى جوق دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
قوعامدىق ساياسات ينستيتۋتى 300 ۋچاسكەدە 44 مىڭ ادامعا ساۋالناما جۇرگىزگەن. ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 72 پايىزى اتوم ەلەكتر ستانتسياسىنىڭ قۇرىلىسىن قولداسا، قالعاندارى قارسى بولىپتى.
ءۇشىنشى ەكزيت-پولدى ەۋرازيالىق ينتەگراتسيا ينستيتۋتىنىڭ الەۋمەتتانۋشىلارى جۇرگىزدى. جالپى، الەۋمەتتانۋشىلار 250 ۋچاسكەدە 30 مىڭنان استام رەسپوندەنتتەردەن سۇحبات الدى. ينستيتۋتتىڭ مالىمەتى بويىنشا، ساۋالناماعا قاتىسقانداردىڭ 71,8 پايىزى قولداۋ كورسەتكەن. 28,20 پايىزى قارسى شىققان. ايىرماشىلىق 1 پايىز شەگىندە عانا.
وسى تۇستا ءماجىلىس دەپۋتاتى، ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم رەفەرەندۋم قورىتىندىسى بويىنشا ويىن ايتا كەتتى.
- مەنىڭ شاعىن تالداۋىم بويىنشا، ەكزيت-پولل ناتيجەلەرى جاريالانعاننان كەيىن ءبىز مىنانى ايتا الامىز: بىرىنشىدەن، رەفەرەندۋم رەسمي تۇردە ءوتتى. ەكىنشىدەن، قازاقستاندىقتاردىڭ كوپشىلىگى، دالىرەك ايتساق، داۋىس بەرۋ ءۇشىن ۋچاسكەلەرگە كەلگەن ەل ازاماتتارىنىڭ شامامەن 70 پايىزى (نەمەسە ودان دا كوپ) ا ە س سالۋ تۋرالى باستامانى قولدادى. كوكتەم مەن جازدا مەن ا ە س جاقتاۋشىلارىنىڭ باياۋ، ءبىراق سەنىمدى تۇردە ءوسىپ جاتقانىن كورسەتەتىن ساۋالناما دەرەكتەرىن كوردىم. دەمەك، بۇل ناۋقانعا ءبىز قولداۋشىلاردىڭ 50 پايىزدان اساتىنىن ءبىلىپ باردىق. 6 پارتيا مەن رەسپۋبليكالىق قوزعالىستاردىڭ كوپشىلىگى، جۇزدەگەن ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار كىرەتىن رەسپۋبليكالىق شتاب قۇرىلعاننان كەيىن، ءبىر ايدان استام ۋاقىت ىشىندە وراسان زور جۇمىس اتقارىلدى. ەلدى ارالاپ شىقتىق. وبلىستىق جانە اۋداندىق شتابتار بارلىق رەسۋرستى جۇمىلدىرىپ، بارلىق جەلىنى تارتىپ، جۇمىلدىردى. ۇگىت- ناسيحات كەزەڭىندە ا ە س قۇرىلىسىن جاقتايتىندار ءبىرشاما كوبەيگەنى بايقالدى، - دەيدى ول.
تۇيىندەي كەلگەندە، ءبىزدىڭ بولجاۋىمىز بويىنشا، ا ە س رەفەرەندۋمى حالىق تاراپىنان قولداۋ تاپقانى انىق. ەندىگى ماسەلە، قۇرىلىستى كىم جۇرگىزەتىنىندە. بۇل سۇراققا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ جاۋاپ تا بەردى. ۇكىمەت الداعى ۋاقىتتا بۇل ماسەلەنى سارالاپ، شەشىمىن شىعارادى. پرەزيدەنت قازاقستاندا ەڭ وزىق تەحنولوگيالارعا يە الەمدىك كومپانيالاردان تۇراتىن حالىقارالىق كونسورتسيۋم جۇمىس ىستەۋى تيىستىگىن ايتتى. وسىلايشا، قازاقستان ءوز تاريحىندا ماڭىزدى كەزەڭدەردىڭ بىرىنە جول قالادى دەپ ايتۋعا تولىق نەگىز بار.
اۆتور
ماديار تولەۋوۆ