قىزمەتكەر ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالعان. ا ق ش-تاعى ايگىلى كومپانيادا جۇمىس ىستەيتىن قازاق قىزى قىزمەتى تۋرالى ايتتى
27 جاستاعى اراي سابىرجان بۇگىنگى تاڭدا «كرەمني القابىنداعى» Google كورپوراتسياسىندا software engineer بولىپ جۇمىس ىستەيدى. الەمگە ايگىلى كومپانيادا جۇمىس ىستەيتىن قازاق قىزىمەن Massaget.kz سۇحباتتاسقان.
«سان- فرانسيسكودا تاجىربيەدەن ءوتتىم»
اراي سابىرجان حالىقارالىق IT ۋنيۆەرسيتەتىندە (م ۋ ي ت) باعدارلامالاۋشى ماماندىعىن بىتىرگەن.
«مەن بەسكە تولعاندا اتا-انام جاركەنتتەن الماتىعا كوشىپ كەلدى. اتا-انام ءبىلىم الۋىما بارىنشا جاعداي جاسادى. 11-سىنىپتى الماتىداعى №39-فيزيكا-ماتەماتيكا ليتسەيىندە ءبىتىردىم. ماتەماتيكا ءبىزدىڭ ۇيدە ەڭ ماڭىزدى ساباق بولىپ ەسەپتەلەتىن. مەكتەپتەن كەيىن كوپ ادامنان «قىزداردىڭ قولىنان «باعدارلامالاۋ» كەلمەيدى» دەگەندى ءجيى ەستىپ، قاتتى نامىستاندىم. سودان باعىمدى سىناپ، ءساتىن سالعاندا حالىقارالىق IT ۋنيۆەرسيتەتىنە وقۋعا ءتۇستىم. 2017 -جىلى «Computer Science and Software Engineering» فاكۋلتەتىندە وقۋدى باستاپ، باعدارلامالاۋ سالاسىن ءساتتى مەڭگەرىپ شىقتىم»، - دەدى ول.
ول ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەندە تاجىريبە جيناقتاۋ ءۇشىن، جۇمىس ىزدەي باستاعان.
«الدىمەن كومپانيا مەن جوو سايتتارىن، پلاتفورمالارىن جاساۋدان باستادىم. كەيىن ش. ەسەنوۆ اتىنداعى قوردىڭ شەتەلدە تاجىريبە الماسۋ باعدارلاماسىن تاۋىپ، سوندا تاپسىردىم. ىرىكتەۋ كەزەڭىنىڭ بارلىق ساتىلارىنان وتكەن سوڭ، باعدارلاما بويىنشا ا ق ش-تاعى ستارتاپتاردى تاۋىپ، ولارعا تاجىريبە الماسۋ بويىنشا حات جازدىم. جۇزدەگەن حاتقا نەبارى بەس ستارتاپتان جاۋاپ كەلگەن شىعار. بارلىق سىناقتان ءساتتى ءوتىپ، 2018 -جىلى سان-فرانسيسكو قالاسىنداعى «Amplify Life» اتتى ستارتاپ كومپانياسىندا جارتى جىل تاعىلىمدامادان ءوتتىم. بۇل كومپانيانىڭ ماقساتى - Facebook-تاعى messenger- دە chatbot ارقىلى ءتۇرلى شارالار مەن كونتسەرتتەرگە بيلەت ساتۋ بولدى. سول كەزدە «Bay Area» اۋماعىنداعى («كرەمني القابى») ءىرى تەحنولوگيالىق كومپانيالاردا جۇمىس ىستەپ جۇرگەن وتانداستارىمىز بىزگە عيماراتتاردىڭ ءىشىن تانىستىرىپ، ارالاتتى. تۋر بارىسىندا الەمنىڭ ءار جەرىنەن كەلگەن ماماندار قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن كورىپ، شابىتتانىپ، بيىك ماقساتقا قول جەتكىزۋگە بولاتىنىنا كوز جەتكىزدىم»، - دەدى اراي سابىرجان.
«دايىن نە دايىن ەمەس ەكەنىمدى بىلمەدىم»
اراي جارتى جىلدان سوڭ ەلگە قايتىپ ورالعان.
«سول كەزدەن باستاپ Google-دا جۇمىس ىستەۋ ماقساتقا اينالدى. جارتى جىلدان كەيىن تاجىريبەلىك ۆيزامنىڭ ۋاقىتى بىتكەن سوڭ ەلگە ورالدىم. ءبىراق ءوزىم تاعىلىمدامادان وتكەن كومپانياعا مەنىڭ جۇمىسىم ۇناعاندىقتان، قازاقستاندا وتىرىپ امەريكاداعى ستارتاپتا قاشىقتان جۇمىس ىستەدىم. ءبىر جىلدان سوڭ تۇرمىسقا شىعىپ، امەريكاعا كۇيەۋىمنىڭ شاقىرتۋمەن ەكىنشى رەت كەلدىم. ءبىراق، جۇمىسىمدى اۋىستىرىپ، VEDOM ستارتاپىندا بەكەند ازىرلەۋشى بولىپ ىستەدىم»، - دەدى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، ا ق ش-قا كەلگەن سوڭ ماقساتىنا جەتۋ ءۇشىن بىردەن دايىندىققا كىرىسكەن.
«دايىندىقتى ەڭ الدىمەن، LinkedIn دەگى پاراقشامدى قولعا الدىم. سەبەبى توپ كومپانيالاردىڭ رەكرۋتەرلەرى ءاربىر رەزيۋمەگە جەكە-جەكە ءمان بەرىپ وتىرمايدى. ولار LinkedIn گە بەلگىلى ءبىر كىلت سوزدەردى تەرەدى دە سول ىزدەۋدەن شىققان تۇيىندەمەلەردى عانا قاراپ شىعادى. سولاي LinkedIn دەگى پروفيلىمە كىلت سوزدەردى ەنگىزىپ، وزگەرتۋ جاساپ ەدىم. ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن Google رەكرۋتەر ءوزى ماعان جازدى. «ءسىز مىنالاردى بىلەدى ەكەنسىز، سويلەسىپ كورەيىك»، - دەدى. كەلىسكەنىممەن دايىن نەمەسە دايىن ەمەس ەكەنىمدى بىلمەدىم. سوندا دا باعىمدى سىناپ كورگىم كەلدى. نەگىزى جۇمىس ىزدەپ جۇرسەڭىز، LinkedIn دەگى پروفيلىڭىزدى «مەن مۇمكىندىكتەرگە اشىقپىن» نەمەسە جۇمىسىڭىز بار بولسا «مەنى ەشكىم مازالاماسىن» دەپ وزگەرتىپ قوياسىز. سودان كەيىن بىلەتىن سالاڭىزدى ءۇتىر-نۇكتەسىنە دەيىن سيپاتتاپ، قاجەت كەرەك سوزدەردى جازاسىز. قانداي جۇمىس ىستەدىڭ، ناقتى نە اتقاردىڭ، كەرەك سىلتەمەلەرى بولسا، سونى دا قويىپ قويۋعا بولادى. سەبەبى كەز كەلگەن ادام LinkedIn دەگى پاراقشاڭىزعا كىرىپ قالعاندا، ەكىنشى رەزيۋمەڭىز سياقتى كورىنەتىندەي تولتىرىپ قويۋ كەرەك»، - دەدى اراي.
«Google مەنەن باس تارتتى، ءبىراق...»
اراي العاشقى سۇحباتتاسۋدا بەرىلگەن ەسەپتى شىعارا الماعان.
«اڭگىمەلەسۋدىڭ العاشقى سۇحباتى تەلەفونمەن ءوتتى. ول جەردە بەرىلگەن ەسەپتى شىعارىپ، ءارى قالاي ورىنداعانىڭدى ءتۇسىندىرۋىڭ كەرەك. سۇحبات ماعان قيىن بولدى، ەسەپتەردى شىعارا المادىم. سول كەزدە ءالى دايىن ەمەس ەكەنىمدى ءتۇسىندىم. ەسەپ شىعارۋدان، ءوزىمدى جاقسى كورسەتۋدەن، رەزيۋمەم ءبارى السىزدەۋ ەدى. سايكەسىنشە Google مەنىڭ كانديراتۋرامنان باس تارتتى. بۇل كادىمگىدەي جۇرەگىمە اۋىر ءتيدى. ءبىراق كوزدەگەن ماقساتىمنان قايتپاي، تەك العا جۇرەمىن دەپ شەشتىم. وسى ورايدا جولداسىم وتە قاتتى قولدادى. ول مەنى جىگەرلەندىرىپ، دايىندىعىمدى ءارى قاراي جالعاستىرۋعا كومەكتەستى. سول سەبەپتى وعان كوپ العىس ايتقىم كەلەدى.
Google مەنەن باس تارتقانىمەن ەڭسەمدى قايتا تىكتەپ، ستارتاپ كومپانيادا ءارى قاراي دا جۇمىس ىستەپ تاجىريبە جيناقتادىم»، - دەدى ول.
ول دايىندىقتى قايتادان ەسەپ شىعارۋدان باستاعان.
«Leetcode.com دەگەن سايتتان ەسەپتەر شىعاردىم. بۇعان قوسا، Cracking the Coding Interview دەگەن قالىڭ كىتاپ بار. سول ەڭبەكتى وقىپ، ليتكودتى اشىپ، بىرتىندەپ ەسەپتەردى شىعارىپ باستادىم. باسىندا وتە قيىن بولدى. ءبىر ەسەپكە ءبىر كۇن، كەيدە ءتىپتى 2 كۇن كەتتى. نەگىزى 15 مينۋتتا شىعاراتىن ەسەپتەر عوي. وسىلاي شامامەن ءبىر جىلداي دايىندالدىم. اراسىندا تەك ەسەپتەر ەمەس، ارحيتەكتۋرانىڭ نەگىزگى پروگراممالارىنىڭ بازاسىن دا ءتۇسىنۋ كەرەك، سونى دا وقىدىم. شامامەن ءبىر جىل دايىندىقتان سوڭ سەنىم دە پايدا بولدى. سوسىن رەزيۋمەمدى قايتا دۇرىستادىم دا، رەكرۋتەرلەرگە ءوزىم جازا باستادىم. حاتتا ءوزىم جايلى ايتىپ باستاپ، قولىمنان نە كەلەتىنىن، قانداي جۇمىستى ىستەۋگە دايىن ەكەنىمدى جانە مىقتى تۇستارىمدى تولىققاندى ۇسىندىم. سولاي رەكرۋتەردىڭ كوڭىلىنەن شىقتىم، ول مەنىمەن ينتەرۆيۋدى بەكىتتى، - دەدى اراي.
«100 پايىز سەنىمدى بولدىم دەپ ايتا المايمىن»
سۇحباتتاسۋ 2 ايدان سوڭ بولعان.
«سەنىمەن تانىسىپ، سۇحباتتاسۋ مەرزىمىن بەلگىلەگەنشە ءبىراز ۋاقىت وتەدى. سۇحباتتاسۋدى ارادا 1-2 اي وتكەن سوڭ جاسادىق. ەڭ سوڭعى سۇحبات ناۋرىزدىڭ سوڭىندا بولدى. ال Google دان جۇمىسقا تۇرۋ جايىندا جاۋاپتى ءساۋىر-مامىر ارالىعىندا الدىم. ءبىراق سول جاۋاپ كەلگەنشە وزىمە 100 پايىز سەنىمدى بولدىم دەپ ايتا المايمىن. قولىمنان كەلە مە جوق پا بىلمەدىم. ءبىراق قاتتى دايىندالعان بولۋىم كەرەك، ەڭبەگىم اقتالدى، جولىم بولىپ، ينتەرۆيۋدەن ءساتتى ءوتتىم»، - دەدى ول.
اراي جۇمىسقا 2021 -جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ورنالاسقان.
«نەگىزى Google عا جۇمىسقا الاردا شامامەن 10 عا جۋىق سۇحبات بولادى. سۇحباتتاسۋدان سوڭ ءاربىر ينتەرۆيۋەر سەن جايلى پىكىرىن جازىپ تاپسىرادى. كەيىن سول پىكىرلەردى كوميسسيا قارايدى. كوميسسيا ءتۇرىڭ، جىنىسىڭ، جاسىڭ جايلى ەشتەڭە بىلمەيدى. تەك بەرىلگەن پىكىرلەرگە قاراپ شەشىم قابىلدايدى. Software engineer دەگەن - قاراپايىم تىلمەن ايتساق، باعدارلامالاۋشىنىڭ ناعىز ءوزى. C++ باعدارلامالاۋ تىلىندە كود جازىپ تاپسىرمالاردى ورىندايمىن. بىزدە ءبىر كوماندادا مەنەدجەر بولادى. سول مەنەدجەر ءار اپتانىڭ باسىندا ءار قىزمەتكەرمەن سويلەسىپ، «الدىڭعى تاپسىرمانى قالاي ورىندادىڭ، كەلەسى تاپسىرماعا دايىنسىڭ با؟» دەپ قابىلەتى مەن دەڭگەيىنە قاراي جۇمىس بەرەدى. باعدارلامالاۋشىلاردىڭ junior ،middle ،senior دەگەن دارەجەلەرى بار. مەنەدجەر جۇمىس بەرەر كەزدە سونى ەسكەرەدى. كوماندامدا 20 شاقتى باعدارلامالاۋشى مەن ەكى مەنەدجەر بار»، - دەدى ول.
«نە ءۇشىن Google-دى تاڭدادىم؟»
ارايدىڭ ايتۋىنشا، Google-دىڭ جۇمىس ىستەۋ ساياساتى باسقاشا.
«جۇمىسقا تاپسىرار كەزدە Google عا عانا ەمەس، Amazon عا دا جىبەردىم. ءبىراق Google دى تاڭدادىم. سەبەبى Google دىڭ ارتىقشىلىعى مادەنيەتى دەپ ايتار ەدىم. بۇل جەردە blind دەگەن الەۋمەتتىك جەلى بار. وندا سول ءىرى IT- كومپانيالاردا جۇمىس ىستەيتىن قىزمەتكەرلەر ءوزارا جاسىرىن تۇردە وقيعالارىن بولىسەدى. سونى وقىعاننان كەيىن ايىرماشىلىق بار ەكەنىن تۇسىنەسىڭ. ماعان ۇنايتىن تۇستارىنىڭ ءبىرى - مۇندا جۇمىس ىستەۋ بالانسى بار. Google دىڭ قاعيداسى قىزمەتكەر تاپسىرمانى ورىنداپ ۇلگەرۋى كەرەك ءارى شارشاماۋى دا قاجەت. جەكە ءومىرى مەن سپورتقا، دەنساۋلىعىنا ۋاقىت بولە الۋى كەرەك دەگەندى العا قويادى. بۇدان باسقا مۇندا بارلىق نارسە اشىق، ەشقانداي قۇپيا جوق. كەز كەلگەن قىزمەتكەردىڭ قاشان قاي ۋاقىتتا، قانداي تاپسىرمانى ورىنداعان ناتيجەسىن وڭاي كورۋگە بولادى. وزىمە وسى ساياساتى ۇنايدى»، - دەدى ول.
بۇدان باسقا دا قىزمەتكەردىڭ دەمالۋى ءۇشىن بىرنەشە جاعداي جاسالعان.
«كومپانيادا جۇمىس ىستەپ باستاعاننان سوڭ بۇعان دەيىن ەستىگەننىڭ ءبارى شىن ەكەنىنە كوزىم جەتتى. ءۇش ۋاقىت تەگىن تاماق بەرەدى. نە ىشكىڭ كەلەدى، قانداي تاعامدى قالايسىڭ ءبارى بار. بارلىق جاعىنان قولدايدى. مىسالى، وتىرعاننان ارقاڭ اۋىرىپ قالسا، ماسساجيستكە بارۋعا بولادى. كيىمىڭنىڭ ءبىر جەرى كىر بولىپ قالدى ما، laundry بولمەسىنە بارىپ، جۋىپ، ۇتىكتەپ الۋعا جاعداي جاسالعان. بۇعان قوسا جۋىنۋ بولمەسى، جاتتىعۋ زالى، سپورت، نە نارسەگە قىزىقساڭ، سونىمەن اينالىسۋعا دا مۇمكىندىك بار. ءتىپتى ۆەلوسيپەدپەن ءجۇرسىن دەپ ايىنا 60 رەت ايداعان ادامعا قوسىمشا سىياقى اقشا دا بەرەدى. باسىندا وسىنىڭ بارىنە وتە قاتتى قۋانىپ ەرەكشە كوڭىلمەن جۇمىسقا كىرىستىم. ال قازىر ۇيرەندىم. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ارمانىمداعى مەكەن دەر ەدىم»، - دەدى اراي.
«قازاقستاندا قاشان قايتاتىنىمدى بىلمەيمىن»
ارايدىڭ ايتۋىنشا، كومپانيادا جۇمىستان سۇرانۋ ماسەلەسى جوق.
«بىزدە قاتىپ قالعان جۇمىس ۋاقىتى جوق. ءوز ىڭعايىمىزعا قاراي، ۇيقىمىزدى قاندىرىپ بارامىز. دارىگەرگە، اندا-مىندا باراتىن ەدىم دەپ تە سۇرانبايمىز. مەنىڭ بولىمىمدە ەڭ باستىسى ونلاين كەزدەسۋلەرگە كەشىكپەي كەلۋ كەرەك دەگەن تالاپ بار. سونى ساقتايمىن.
ەگەر جۇمىسقا كەلگەندە نوۋتبۋگىڭىزدى نەمەسە كەز كەلگەن جۇمىسقا كەرەك زاتتى ۇمىتىپ كەتسەڭىز، ونى دا وزدەرى بەرەدى. مۇنىڭ ءبارى ادامنىڭ ميىن تىنىقتىرىپ، جاقسى جۇمىس ىستەسىن دەگەن ويمەن جاسالادى. ودان بولەك وفيستە تابىلمايتىن، جۇمىسقا قاتىستى قوسىمشا كۋرستار بولسا، كومپانيا سول كۋرستى تولىقتاي نەمەسە جارتىلاي تولەپ بەرۋگە دايىن»، - دەدى ول.
ول ەلگە ورالعىسى كەلگەنىمەن، ناقتى ۋاقىتى قاشان ەكەنىن بىلمەيدى.
«قازاقستانعا قايتۋ ءارقاشان ويىمدا بار، ءبىراق ناقتى قاشان ەكەنىن ايتا المايمىن. سەبەبى، كەلەشەكتە ءوز ەلىمە قولىمنان كەلگەنشە كومەك بەرۋ ءۇشىن، الدىمەن، الەمدىك دارەجەدە تاجىريبە جيناۋىم كەرەك. قازىر DNK قاۋىمىنىڭ مۇشەلەرىمەن جينالىپ، قازاقستان مەكتەپتەرىندە ونلاين نەگىزدە ءدارىس وتكىزىپ ءجۇرمىز. سونداي-اق، تەحنيكالىق كىتاپتاردى قازاق تىلىنە اۋدارىپ جاتىرمىز. كەلەشەكتە بۇل تۇرعىدا جاقسى جاڭالىقتار ەستيتىن بولاسىزدار دەگەن سەنىمدەمىن. قازاقستانداعى بارلىق مەكتەپتەردى قامتىعىمىز كەلەدى. وسىلايشا بالالاردىڭ وقۋعا دەگەن ىنتاسىن ارتتىرساق دەپ ويلايمىن»، - دەدى اراي.
«ا ق ش-تاعى ومىرگە تەز ۇيرەنىپ كەتتىم»
ونىڭ ايتۋىنشا، امەريكادا، سونىڭ ىشىندە «كرەمني القابىندا» تۇرۋ وزگەشە اسەر ەتەدى.
«كرەمني القابى» بۇكىل امەريكادان ەرەكشەلەنەدى. مۇندا كوپتەگەن تالانتتى، اقىلدى، تابىستى ادامدار تۇرادى. ولاردى بەلگىلى ءبىر ايماقتاردا جانە كومپانيا كەڭسەلەرىندە تابۋعا بولادى. بۇل جەردە تۇرىپ، دەمالۋعا بولمايدى. اينالاڭىزدا ءارقاشان كوپ نارسەگە قول جەتكىزگەن ادامدار بولعاندىقتان، ءسىز دە سوعان ۇمتىلاسىز. ال تاماقتانۋ ورىندارىنا كەلسەك، ءتۇرلى اسحانا بار. ءۇندى، پاكىستان، كورەي، ۆەتنام، ورىس، وزبەك تاعامدارىن كەزدەستىرۋگە بولادى. ءبىز ءارتۇرلى جەرلەرگە بارىپ، جاڭا نارسەلەردى ۇنەمى بايقاپ كورەمىز»، - دەدى اراي.
اراي العاشىندا كەلگەندە بىرنەشە كەدەرگىلەرگە تاپ بولعان.
«كوشىپ كەلگەندە تىلدىك كەدەرگىگە تاپ بولدىم. كۋرستان ۇيرەنگەن اعىلشىن ءتىلىن ومىردە قولدانۋ باسقاشا. باستاپقىدا جەرگىلىكتى ديالەكتىگە، ءارتۇرلى ەكپىنگە ۇيرەنۋ قيىن بولدى. ادامداردىڭ نە ايتقىسى كەلگەنىن تۇسىنبەدىم. بۇدان كەيىن مادەني ايىرماشىلىقتارعا قوسىلۋ قيىن بولدى. ياعني، جەرگىلىكتى ادامدارمەن قالاي سويلەسۋ كەرەك، قانداي تىركەستەردى قولدانۋ كەرەكتىگىن ارالاسقاننان سوڭ تۇسىنەسىز. جالپى ورتاعا تەز بەيىمدەلۋ ءۇشىن ءارتۇرلى تەگىن ترەنينگتىك كەزدەسۋلەرگە قاتىستىم. مۇنداي شارالاردا ءتىل ۇيرەتەدى، جەرگىلىكتى مادەنيەت ەرەجەلەرىن تۇسىندىرەدى. سونىڭ ارقاسىندا ا ق ش-تاعى ومىرگە تەز ۇيرەنىپ كەتتىم»، - دەدى ول.
«ماسساگەت»