قيسىنسىز «باقىتتى» يدەيالار

استانا. قازاقپارات - جالپى، يدەيا ءسوزى گرەك تىلىنەن اۋدارعاندا - تۇسىنىك، ەلەس، بەينە دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. بۇل تەرميندى ەجەلگى زاماننىڭ ويشىلدارى اناكساگور مەن دەموكريت قولدانعان كورىنەدى.

ءبىر نارسەنىڭ تۇپكى ويى، نەگىزى بولىپ تابىلاتىن يدەيا عىلىمنىڭ دامۋىنا، جاڭالىق اشۋعا، وتكەندى قايتا سارالاۋعا، قالىپتاسقان دۇنيەگە جاڭاشا كوزقاراسپەن قاراۋعا ۇلكەن ىقپال ەتەدى.

ەڭ ءبىرىنشى يدەيا پايدا بولاتىنى اقيقات.

«ءار كاللادا ءبىر قيال» دەمەكشى، اركىمنىڭ باسىندا ءتۇرلى يدەيالار جۇرەدى. سونىڭ ىشىندە ءتىپتى قيسىنعا سىيمايتىندارى دا بولادى.

دەگەنمەن بۇگىن قيسىنسىز كورىنگەن نارسە ەرتەڭ ۇلكەن جاڭالىق بولۋى دا عاجاپ ەمەس. ويتكەنى ۋاقىتتىڭ ءوزى كەزىندە «قيسىنسىز» دەپ مويىندالماعان - بۋمەن جۇرەتىن كەمە، راديو، ۇشاق، سۇڭگۋىر قايىق، تەلەفون، كومپيۋتەر سىندى زاتتاردىڭ ادامزات ءومىرىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعانىن كورسەتىپ وتىر.

بۇلاردىڭ اۆتورلارى قارسىلاستارى قانشالىقتى كوپ بولسا، يدەيالارىنا سونشالىقتى سەنگەن. قازىرگى تاڭدا ايدى اسپانعا شىعارىپ، جۇرتتى تاڭعالدىرۋ مۇمكىن ەمەس. دەگەنمەن وزگەگە قيسىنسىن، بايانسىز كورىنگەن يدەيالارىنىڭ ارقاسىندا بايلىققا كەنەلگەندەر بارشىلىق.

يدەياسىن جۇزەگە اسىرۋ ارقىلى ايتۋلى جاڭالىق اشىپ، عىلىمعا ۇلەس قوسپاسا دا، جەكە پايداسىنا جاراتا العان جانداردىڭ تاپقىرلىعىنا، تاباندىلىعىنا ريزا بولاسىڭ. ويدى ويلاۋ ءبىر بولەك تە، ونى جۇزەگە اسىرۋ بولەك ماسەلە. ماسەلەن، جىلىنا ميلليونداعان دوللار تابىس اكەلەتىن سۇيەك-ساياق بيزنەسى تۋرالى ەستىپ پە ەدىڭىز؟

ءتىپتى بۇل سۇيەكتەر تازا سۇيەك ەمەس، پلاتماسسادان جاسالعان تاياقشالار. بۇل تاياقشالار ويىننىڭ جەڭىمپازىن انىقتاۋ ءۇشىن پايدالانىلادى.

ەكى ادام سۇيەكتىڭ ەكى جاعىنان ۇستاپ تۇرىپ، وزدەرىنە قاراي تارتادى. سۇيەك سىنعاندا، قايسىسىنىكى ۇزىنىراق بولسا، سول جەڭگەن بوپ سانالادى. ادام سەنگىسىز بولسا دا، تۋرا وسى جاساندى سۇيەكتەردى ساتۋ ارقىلى كەن اروني ەسىمدى ازامات ميلليونداعان بايلىققا يە بولعان. ءوز ءونىمىن LuckyBreak دەپ اتاپ، بيزنەسىن باستاپ كەپ جىبەرگەن ەكەن.

راسىندا «سۇيەكتى كىم ساتىپ الار» دەپ ويلايسىڭ، ءبىراق شىندىقتىڭ اتى - شىندىق. كەن اروني تاۋىق سۇيەگىنە ۇقسايتىن تاياقشالاردىڭ كۇن سايىن 30 مىڭ داناسىن شىعارىپ، ءوز ءىسىن دوڭگەلەتىپ وتىر. ءارقايسىسى 3 دوللارعا باعالاناتىن جاساندى سۇيەكتەردەن جىل سايىن قانشاما تابىس تاۋىپ وتىرعاندىعىن ەسەپتەي بەرىڭىز...

تاعى ءبىر «ابسۋرد» كورىنەتىن يدەيانىڭ ءبىرى - يتتەرگە ارنالعان كۇننەن قورعايتىن كوزاينەك شىعارۋ. يدەيا قانشالىقتى قيسىنسىز بولسا، سونشالىقتى تابىستى بولعان سىڭايلى.

ويتكەنى ەرىككەن ەۋروپالىقتار مەن امەريكالىقتار كوشەدە يتىنە كوزاينەك تاقتىرىپ، الەم-جالەم كيىندىرىپ سەرۋەندەۋدى سانگە اينالدىرعان. جان-جانۋارلارعا ارنالعان كوزاينەك شىعارۋدى قولعا العان Goggles كومپانياسى بۇگىندە ۇلكەن بيزنەسكە اينالدى. بۇل باستاما تۋرالى ، CNN, Women's World, National Geographic, Animal Planet سىندى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ايتتى، جازدى. Goggles بۇگىندە كوزاينەك قانا ەمەس، يتتەرگە ارنالعان كيىم-كەشەك، ريۋكزاك، ويىنشىقتاردى شىعارادى. تاۋار تۇرلەرىنىڭ جانە سانىنىڭ جىلدان-جىلعا ارتىپ كەلە جاتۋى - بۇنداي زاتتارعا سۇرانىستىڭ جوعارى ەكەنىنىڭ ايعاعى...

كەلەسى يدەيا قيسىنسىز بولماسا دا، تاۋەكەلى وتە جوعارى ەدى. بۇگىندە ەلدىڭ ءبارى زاماناۋي قۇرىلعىلار شىعارۋ، ينتەرنەت ارقىلى پايدا تابۋعا ۇمتىلىپ جاتقاندا فرەيزەر دوەرتي ەسىمدى بريتاندىق جاسوسپىرىم ءوز جولىن وزگە سالادان ىزدەدى. 2002 - جىلى 14 جاسىندا اجەسىنەن ۇيرەنگەن قۇرامى بويىنشا توساپ قايناتا باستاپتى. ونى كورشىلەرىن ساتىپ، تۇسكەن پايداعا جەرگىلىكتى فابريكانىڭ توساپ شىعاراتىن بولىگىن بىرنەشە كۇنگە جالعا الىپ، ءوزىنىڭ Superjam ماركالى ءونىمىن شىعارا باستايدى.

ال ەكى جىلدان كەيىن وقۋدى مۇلدەم تاستاپ، دجەم قايناتۋمەن تۇبەگەيلى اينالىسقان. وسى دجەمگە دەگەن سۇرانىستىڭ ارقاسىنداجىل سايىن 500 مىڭ بانكى شىعاراتىن SuperJam كومپانياسى بريتاندىق دجەم نارىعىنىڭ 10 پايىزىن يەلەنەدى.

ال ءۇي شارۋاسىندا وتىرعان كيم لەۆين ەسىمدى ايەل ءبىر كۇنى ىشىنە بۇرشاق تولتىرىلعان جاستىق تىگەدى. بۇل جاستىقتىڭ ەرەكشەلىگى - ۇيقىعا جاتار الدىندا ميكروتولقىندى پەشكە سالىپ، جىلى كۇيىندە جاستانىپ جاتۋعا بولادى. بىلاي قاراساڭ، وعان ەشكىم قىزىعۋشىلىق تانىتپاۋى كەرەك ەدى. الايدا جەرگىلىكتى دۇكەندەردە بۇل جاستىق ەڭ ساتىلىمدى تاۋارعا اينالدى. Wuvit دەپ اتالاتىن جىلى جاستىقتار شىعاراتىن كيم لەۆين بۇگىندە ميلليونەرلەردىڭ قاتارىندا. كيم حانىم ءوزىنىڭ بۇل تابىسقا قالاي جەتكەندىگى جونىندە كىتاپ شىعارىپ تا ۇلگەرگەن.

جاي عانا ەلەكتروندى پوشتا اشىپ، سول ارقىلى پايدا تابۋعا بولاتىنىن بايرون ريز ەسىمدى ازامات دالەلدەگەن. ول 2001- جىلدان بالالارىنا سانتا-كلاۋستان حات كەلگەنىن قالايتىن اتا-انالارعا قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى. سودان بەرى بايرون سانتا-كلاۋستىڭ اتىنان 200 مىڭنان اسا حات جىبەرگەن كورىنەدى. تەگىن ەمەس، ارينە. اۋادان اقشا جاساۋ دەگەن وسى بولار.

بۇلاردان بولەك جۇمىستان كەشىككەندەرگە سىلتاۋ تابۋ، عالامتورداعى دومەنگە قىسقا ءارى نۇسقا ات ىزدەۋ، اجىراسقىڭ كەلەتىنىن جۇبايىڭا «ەستىرتۋ» قىزمەتى كورسەتەتىن فيرمالار قۇرىلعان. ءتىپتى ەسكى-قۇسقى كيىمدەردى جويىپ، ءسىز ءۇشىن ۇزىن-سونار كەزەككە دە تۇرىپ بەرەتىندەر تابىلادى. شەتەلدە اۋىلدىڭ اۋاسىن ساعىنعاندار ءۇشىن، بانكىگە «قۇيىلعان» اۋانى ساۋدالاۋدى قولعا العاندار دا بار. بۇلاردىڭ بارلىعى قۇلاققا قيسىنسىز ەستىلگەنىمەن، قىزمەتىن پايدالانۋشىلار بارشىلىق.

وسىنداي قيسىنسىز يدەيالاردى قولعا الىپ، ادامدا كۇلكى شاقىراتىن جاڭالىقتاردى اشقان عالىمدارعا جىل سايىن شنوبەل سىيلىعى بەرىلەتىنى بەلگىلى. اتاقتى نوبەل سىيلىعىنا قاراما-قارسى ماعىناعا يە بۇل سىيلىققا 1991 - جىلدان بەرى ونداعان عالىم يە بولعان.

بىلتىرعى جىلى شنوبەل سىيلىعى عىلىمنىڭ 10 سالاسى بويىنشا بەرىلدى. راسىندا، بۇل زەرتتەۋلەر مەن جاڭالىقتار ەزۋگە كۇلكى ۇيىرەدى. ماسەلەن، گوللانديانىڭ عالىمدارى ەيفەل مۇناراسى باستى سولعا قاراي قيسايتىپ قاراسا نەگە كىشىرەك كورىنەتىندىگىن دالەلدەگەندەرى ءۇشىن سىيلىققا يە بولعان. مۇناراعا باسىڭدى قاي جاعىڭا قيسايتىپ قاراساڭ دا ءبارىبىر ەمەس پە؟

امەريكانىڭ عالىمدارى دا ولاردان قالىسپاعان. شيمپانزەلەردى زەرتتەگەن عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، ولار ءبىر-ءبىرىن ارقاسىنان-اق تانيدى ەكەن. ءتىپتى ارقاسىن بەرىپ تۇسكەن سۋرەتتى كورگەندە دە جاڭىلىسپايتىن كورىنەدى.

ال جاپون عالىمدارىنىڭ بۇل جاڭالىعى بىرەۋ-مىرەۋگە قاجەت بولىپ قالۋى مۇمكىن. ولار وتە كوپ سويلەيتىن ادامنىڭ ميىنا اسەر ەتىپ، اۋزىن جاپتىرۋعا ارنالعان SpeechJamme دەگەن قۇرىلعى ويلاپ تاپقان. بۇل قۇرىلعىمەن ءسوزۋار ادام ءوز ءسوزىن وتە باياۋ ەستيدى. كوليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارىنىڭ جۇرگەندە كەسەدەگى كوفەنىڭ نەگە شايقالىپ، توگىلەتىندىگىن تۇسىندىرگەن زەرتتەۋى - ەرىككەننىڭ ەرمەگى سەكىلدى كورىنەدى...

ال ادەبيەت سالاسىنداعى سىيلىق ا ق ش-تىڭ ەسەپ كوميتەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە بۇيىرعان. ولاردىڭ «ەسەپتەر تۋرالى ەسەبى» قانداي وقىرماندى قىزىقتىرار ەكەن؟

قانداي سىيلىققا يە بولماسىن، قانشا جەردەن قيسىندى-قيسىنسىز بولسىن، ەڭ باستىسى - يدەيانىڭ بارلىعى. يدەيا بار جەردە ادام ويلانادى، ىزدەنەدى، ۇمتىلادى. ءومىردىڭ ءمانى - يدەيا. ويلانىپ كورىڭىزشى، وزگەلەرگە بايانسىز كورىنەتىن يدەيا ءسىزدىڭ باسىڭىزدا دا ءپىسىپ تۇرعان شىعار؟..

ءۇمىتجان جاپار

«ايقىن»