قوسىلعان قۇن سالىعى سىرتقى ساۋدا اينالىمىن رەتتەۋدىڭ ءتيىمدى قۇرالى - جاقسىبەك قۇلەكەيەۆ

استانا. KAZINFORM - ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەسى جاقسىبەك قۇلەكەيەۆ ۇكىمەتتىڭ سالىق جانە بيۋدجەت ساياساتىنا قاتىستى ويىن ورتاعا سالدى.

- ەلىمىزدىڭ سالىق ساياساتىن جەتىلدىرۋ مىندەتى تۇر. بيۋدجەت كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ اجىراماس بولىگى، نەگىزگى اتريبۋتى. ەگەر بيۋدجەتكە كوبىرەك قاراجات تۇسەتىن بولسا، سوعۇرلىم مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك- ەكونوميكالىق پروبلەمالاردى شەشۋ الەۋەتى ارتا تۇسەتىنى بارشاڭىزعا ءمالىم. ونىڭ ۇستىنە بيۋدجەتتەن تۇسكەن قاراجات قايتا بولەك وتىرىپ مەملەكەت الەۋمەتتىك ءالسىز توپتاردى قورعاپ، حالىقتىڭ اراسىندا تەپە-تەڭدىكتى قالىپتاستىرىپ ايماقتاردىڭ بىركەلكى دامۋىنا جاعداي جاسايدى. ەگەر مەملەكەتتىك ينستيتۋتتار بيۋدجەتكە تۇسەتىن جەتكىلىكتى مولشەردە جيناي المايتىن بولسا، مۇنداي جاعدايدا بايلار بايىعان ۇستىنە بايىپ، كەدەيلەردىڭ كەدەيلەنە بەرۋىنە جول اشىلا تۇسەدى. ايماقتاردىڭ اراسىنداعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق الشاقتىق ۇلعايىپ، ەلدىڭ ساياسي تۇتاستىعىنا قاۋىپ تونەتىنى اقيقات، - دەدى جاقسىبەك قۇلەكەيەۆ ۇلتتىق قۇرىلتايدا ءسوز الىپ.

ونىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى جىلدارى بيۋدجەتكە تۇسەتىن سالىق كولەمى جالپى ىشكى ونىممەن سالىستىرعاندا تومەندەپ بارا جاتىر.

- مىسالى، 2005 -جىلى بيۋدجەتكە تۇسكەن سالىق جالپى ىشكى ءونىمنىڭ 26 پايىزىن قۇراسا، سوڭعى جىلدارى 12-13 پايىزدان اسپايدى. ءبىز سوڭعى جىلدارى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە ەرەكشە ەكپىن بەردىك، سونىڭ ارقاسىندا از قامتىلعان توپتاردى قولداۋعا كەڭ جول اشىلدى. بيىل رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ شىعىسى 25,7 تريلليون تەڭگە بولسا، سونىڭ 9,6 تريلليون تەڭگەسى نەمەسە 40 پايىزعا جۋىعى، ال جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن ءبولىنىپ وتىرعان 15,5 تريلليون تەڭگەنىڭ 54 پايىزى الەۋمەتتىك پروبلەمالاردى شەشۋگە باعىتتالادى. دەگەنمەن سوڭعى كەزدە قالىپتاسقان جاعدايعا بايلانىستى مەملەكەتتىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە قاراجاتى جەتكىلىكسىز بولا باستادى. سونىڭ سالدارىنان مەملەكەتتىڭ ىشكى جانە سىرتقى قارىزى جىل سايىن ءوسىپ جاتىر. قارىزعا ءومىر ءسۇرۋدىڭ قاۋىپتى ەكەنىن ءتۇسىندىرىپ جاتۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن. وسى جاعدايدى جان- جاقتى تالقىلاي كەلە ۇكىمەت مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىمەن سالىق كودەكسىن جەتىلدىرۋ ماقساتىندا سوڭعى ەكى جىلدا ۇلكەن شارالار اتقارىپ كەلەدى، - دەيدى ول.

ودان ءارى سپيكەر قوسىلعان قۇن سالىعى شەگىن كوتەرۋ ماسەلەسىن كوتەردى.

- ق ق س 12 پايىزدان 16 پايىزعا كوتەرۋ كوزدەلىپ وتىر. العاشىندا قوسىلعان قۇن سالىعىن 20 پايىزعا دەيىن كوتەرىپ، الەۋمەتتىك سالىقتى اينالىمنان الىپ تاستاۋ ۇسىنىلدى. مەن دە ساراپشى رەتىندە وسى ۇسىنىستى قولداعانىم راس، ونىڭ بىرنەشە سەبەبى بار. ەڭ باستىسى ءبىز بولاشاقتى ويلاساق، بيۋدجەت كىرىسىن تولتىرۋدىڭ بىرنەشە جولىن ۇدايى نازاردا ۇستاۋىمىز قاجەت. قوسىلعان قۇن سالىعى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتى تولتىرۋدىڭ ەڭ جاقسى، فيسكالدىق قۇرالداردىڭ ءبىرى. ويتكەنى اكىمشىلىك تۇرعىدان العاندا ءوزىن باقىلاۋ ەلەمەنتىن قامتيدى. مىسالى، قوسىلعان قۇن سالىعىن تولەيتىن كومپانيالار سەرىكتەستەرىنىڭ دە سالىقتىڭ وسى ءتۇرىن تولىق مولشەردە تولەگەنىن قالايدى. ەكىنشىدەن، قوسىلعان قۇن سالىعى سىرتقى ساۋدا اينالىمىن رەتتەۋدىڭ بىردەن ءبىر ءتيىمدى قۇرالى.

 مىسالى، قازاقستان مەن رەسەي اراسىنداعى ساۋدا قاتىناسىن الايىق، رەسەي ءبىزدىڭ نەگىزگى ساۋدا سەرىكتەسىمىز، شەتەلدەن كەلەتىن يمپورتتىڭ 40 پايىزعا جۋىعى وسى ەلدىڭ ۇلەسىنە تيەسىلى. ەكى مەملەكەتتە ورتاق كەدەن ايماعىنا كىرەدى، دەمەك ەكى مەملەكەت اراسىندا تاۋار الماسۋ كەدەندىك باج سالىعىنسىز اتقارىلادى. رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ الەۋەتى بىزگە قاراعاندا اناعۇرلىم كۇشتى، سول سەبەپتەن ءبىزدىڭ نارىقتا رەسەيلىك تاۋارلار باسىم، كوپتەگەن وتاندىق وندىرۋشىلەر وسى جاعدايعا بايلانىستى رەسەيلىك كاسىپكەرلەرمەن باسەكەگە ءتۇسۋدىڭ قيىن ەكەنىن ەسكەرە وتىرىپ، قۇزىرلى ورگانداردان ىشكى نارىقتى ارنايى تەحنيكالىق نۇسقاۋلىقتار ورناتۋ ارقىلى قورعاۋدى تالاپ ەتىپ جاتادى. بۇل ماسەلەنى رەتتەۋدىڭ بىردەن ءبىر جولى بىزدەگى قوسىلعان قۇن سالىعىن رەسەيدەگى جاعدايمەن تەڭەستىرۋ، رەسەيدە 20 پايىز، ال بىزدە 12 پايىز. وسى الشاقتىق رەسەي كاسىپكەرلەرىنە باسەكەلەستىكتە باسىمدىق بەرەدى، ويتكەنى رەسەي وندىرۋشىلەرى ق ق س- تان بوساتىلادى، ال ءبىز كەلگەن زاتتارعا 12 پايىز مولشەردە سالىق سالامىز، وسىلايشا ولار 8 پايىز باسىمدىققا يە بولادى. سوندىقتان قوسىلعان قۇن سالىعىنىڭ بىردەي بولۋى اسا ماڭىزدى، - دەپ تولىقتىردى ج. قۇلەكەيەۆ.

ودان بولەك، ساراپشى قوسىلعان قۇن سالىعى شەگى ارتسا، قىمباتشىلىق بولاتىنىن دا جاسىرمادى.

- قوسىلعان قۇن سالىعى جاناما سالىق، سوندىقتان باسقا سالىقتاردىڭ قۇنى وزگەرمەيىنشە، ونىڭ اۋىرتپالىعى تولىعىمەن تاۋار ساتىپ الۋشىلار مەن قىزمەت تۇتىنۋشىلاردىڭ موينىنا تۇسەدى. وسى جاعدايدى ەسكەرە وتىرىپ، ۇكىمەت ەڭبەكاقى قورىنان ۇستالاتىن جانە وندىرىلگەن تاۋارلار مەن قىزمەتتەردىڭ وزىندىك قۇنىنا كىرەتىن الەۋمەتتىك سالىقتى جوسپارلاعان بولاتىن، وكىنىشكە قاراي بۇل ۇسىنىس قولداۋ تاپپاعان سەكىلدى. جالپى مەن ۇكىمەتتىڭ سالىق جانە بيۋدجەت رەفورماسىنا بايلانىستى جوسپارلاپ وتىرعان ءىس ارەكەتتەرىن قولدايمىن، - دەپ تۇيىندەدى ول.

ايتا كەتسەك، ۇلتتىق قۇرىلتايدا مەملەكەت باسشىسى سالىق رەفورماسى اياسىندا باتىل شارالاردى ءدال قازىر قابىلداۋ كەرەكتىگىن باسا ايتقان ەدى.

سونداي-اق پرەزيدەنت ءۇش جىلدىڭ ىشىندە قازاقستان جاڭا تۇرپاتتى ەل بولعانىن ايتتى.

اۆتور

داۋلەت ىزتىلەۋ