قولىنا قىران قوندىرىپ، ات ۇستىندە جامبى اتقان - ۇلتتىق سپورتتاعى ايەلدەر
استانا. KAZINFORM - ەلىمىزدە ۇلتتىق سپورتتىڭ قارقىندى دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسىپ جۇرگەن ايەلدەر از ەمەس. ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى بويىنشا ۇلتتىق قۇراما قاتارىنا كىرگەن ايەلدەر دە بار. ماسەلەن، توعىزقۇمالاق، ساداق اتۋ، اسىق اتۋ جانە جامبى اتۋدان ۇلتتىق قۇراما ساپىندا 170 كە جۋىق ايەل ونەر كورسەتەدى.
ايەلدەر ۇلتتىق سپورت تۇرلەرى بويىنشا حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك جارىستارعا دا بەلسەندى قاتىسادى. جالپى رەسمي جارىستارعا:
توعىزقۇمالاق بويىنشا - 725
ساداق اتۋعا - 469
اسىق اتۋعا - 420
جامبى اتۋعا - 18
قۇسبەگىلىككە - 4
قىز بالا تۇراقتى تۇردە قاتىسىپ ءجۇر.
قازىرگى تاڭدا ۇلتتىق سپورت قاۋىمداستىعىنا كىرەتىن فەدەراتسيالاردىڭ قۇرامىندا الەم جانە ازيا چەمپيونى اتانعان ايەلدەر بار. اتاپ ايتقاندا، توعىزقۇمالاقتان ايەلدەر اراسىندا ەلىمىزدە 6 الەم چەمپيونى بولسا، ونىڭ ىشىندە اسەل داليەۆا 10 دۇركىن الەم چەمپيونى، گۇلجانات الدابەرگەنوۆا مەن لينا كاريموۆا 2 دۇركىن الەم چەمپيونى بولدى. ال اسىق اتۋدان ايەلدەر اراسىندا الەم كۋبوگىنىڭ 7 جەڭىمپازى، ازيانىڭ 9 چەمپيونى بار.
سونىمەن قاتار، ايەلدەر سپورت سالاسىنىڭ باسشىلىق قۇرامىندا دا قىزمەت اتقارادى. مىسالى، ساداق اتۋ جانە قۇسبەگىلىك فەدەراتسيالارىنىڭ باسشىلىعىندا 4 ايەل جۇمىس ىستەيدى.
سولاردىڭ ءبىرى - قۇسبەگىلىك فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى باعدات مۇپتەكە قىزى. نەگىزگى ماماندىعى جۋرناليست بولعانىمەن، 40 جىلعا جۋىق ۋاقىتتان بەرى حالقىمىزدىڭ تاريحى تەرەڭنەن باستالاتىن قۇسبەگىلىكتەي اقسۇيەك ونەرىنىڭ جوقتاۋشىسى، جاناشىرى بولىپ ءجۇر.
«تاڭەرتەڭ بۇركىتتىڭ داۋىسىنان وياناتىنبىز. مەكتەپتەن كەلە سالا توقتاسىن اتامنىڭ بۇركىتىن قىزىقتاۋشى ەدىك. اكەم جاس كەزىندە قىران، قارشىعا، يتەلگى باپتاپ، اڭ-قۇسقا سالعان. اكەمنىڭ باۋىرلارى دا بۇركىتشى بولدى. بويىمداعى قۇسبەگىلىككە قۇشتارلىق - بابامنان اۋعان قۇت- بەرەكەنىڭ سارقىتى»، - دەپ ەسكە الادى باعدات مۇپتەكە قىزى.
ول وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارىندا قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرىن كەۋدەسىنە قاتتاعان جاعدا بابالىق ۇلىنىڭ جانىندا ءجۇرىپ، الماتى وبلىسىنىڭ جامبىل اۋدانىندا ەلىمىزدە تۇڭعىش قۇرىلعان جالايىر شورا اتىنداعى بۇركىتشىلەر مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاۋعا اتسالىستى.
باعدات مۇپتەكە قىزى - 2000 -جىلداردىڭ باسىندا «قىران» فەدەراتسياسى قۇرىلعاندا ونىڭ باسى- قاسىندا بولعانداردىڭ ءبىرى. سونداي-اق، ول قۇسبەگىلىكتى ۇلتتىق سپورتتىڭ ءبىر ءتۇرى رەتىندە تانۋ ءۇشىن ەرەجەسىن دايىنداپ، جىلدار بويى بىرنەشە كىتاپ-البوم مەن 200 گە جۋىق عىلىمي-تانىمدىق ماقالا جازدى. ول - بۇركىتشىلىكتى حالىقارالىق دەڭگەيدە قورعاۋ، ونى الەمدىك دارەجەگە جەتكىزۋ ماقساتىندا كوپ ىزدەنگەن، يۋنەسكو-نىڭ «ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرالارى تىزىمىنە» ەنگىزۋگە بار كۇش- جىگەرىن جۇمساعان جالعىز ايەل.
ءبىزدىڭ ەكىنشى كەيىپكەرىمىز - ساداق اتۋدان ق ر سپورت شەبەرى، جاتتىقتىرۋشى اياۋلىم اپپازوۆا. بۇگىندە «SAQ - Sadaq atu Qostanai» فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى بولىپ قىزمەت اتقاراتىن اياۋلىم ءداستۇرلى ساداق اتۋ بويىنشا «التىن تۇعىر-2023» سىيلىعىنىڭ «ۇزدىك سپورتشى» نوميناتسياسىنىڭ يەگەرى.
ەجەلدەن حالقىمىزدىڭ قانىندا بار بۇل ونەردى سەرىك ەتكەن اياۋلىم ساداقتى قولىنا العاش رەت 29 جاسىندا ۇستاعان.
«بارلىعى استانادا وتكەن شەبەرلىك ساباعىنان باستالدى. ماعان ۇنادى، العاشقى ناتيجەلەرىم دە جاقسى بولدى. وسىدان سوڭ جاتتىعۋعا كىرىستىم، جارىستارعا قاتىستىم. ارادا ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ ءوز تۋعان ولكەمدە وسى سپورت تۇرىنە بالالاردى ۇيرەتۋدى ۇيعارىپ، قوستانايدان مەكتەپ اشتىم»، - دەيدى اياۋلىم اپپازوۆا.
ول وسىلايشا قوستاناي وبلىستىق ءداستۇرلى ساداق اتۋ مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالادى. بۇگىندە اياۋلىمنىڭ 30 دان استام شاكىرتى بار. ءداستۇرلى ساداق اتۋ مەكتەبىنىڭ اشىلعانىنا ەكى جىلدان ەندى عانا اسسا دا، شاكىرتتەرى كوپتەگەن سايىستاردا جوعارى ناتيجە كورسەتىپ ءجۇر.
ساداق اتۋدان ۇلتتىق قۇراما ساپىندا ونەر كورسەتەتىن اياۋلىم قازىر مالايزيادا وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىنا قاتىسىپ جاتىر.
تەك ماماندىعىمەن شەكتەلمەي، بويىنداعى قايرات پەن قايسارلىقتى قابىلەت-قارىمىمەن تانىتىپ جۇرگەن ۇلتتىق سپورتتاعى تاعى ءبىر ارۋىمىز ساداقتى جەردە ەمەس، ات ۇستىندە شاۋىپ بارا جاتىپ نىساناعا ءدال كوزدەيدى. گۇلدانا الىبايەۆا - جامبى اتۋدان قازاقستان قۇراما كومانداسىنىڭ مۇشەسى. 17 جاسىنان باستاپ جامبى اتۋمەن اينالىساتىن ول قازىرگى تاڭدا قاراساي اۋداندىق ۇلتتىق سپورت مەكتەبىندە جامبى اتۋدان جاتتىقتىرۋشى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. 10 عا جۋىق وقۋشى قىزدى جامبى اتۋعا دايىنداپ جاتىر.
وسى سپورتقا كەلگەن 2018 -جىلى-اق «التىن تۇعىردى» يەلەنىپ ۇلگەرگەن گۇلدانا بۇدان كەيىن دە بىرنەشە رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق جارىستاردا جەڭىمپاز اتاندى.
«جولداسىممەن وسى سپورتتىڭ ارقاسىندا تانىستىق. ول دا ۇلتتىق سپورت سالاسىندا جۇرگەن ازامات. جالپى، سپورت مەنىڭ ومىرىمە كوپ جاقسى وزگەرىس اكەلدى. سوندىقتان العاشقى جاتتىقتىرۋشىم سارسەنباي قۇلبايەۆ پەن قازىرگى باپكەرىم، اكەم - سەرىك الىبايەۆقا العىسىم شەكسىز»، - دەيدى گۇلدانا الىبايەۆا.
جامبىشى قىز كۇزدە ەلىمىزدە وتەتىن V دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىنا قاتىسىپ، ەل ابىرويىن اسىرعىسى كەلەدى. سول ءۇشىن دە ول بۇگىندە تىڭعىلىقتى دايىندىق ۇستىندە.
تاعى ءبىر جامبىشى قىزىمىز - ارۋجان امانگەلدى قىزى. ارۋجان جامبىل وبلىسى مەركى اۋدانىنىڭ تۋماسى. ول قازاق ۇلتتىق پەداگوگيكالىق قىزدار ۋنيۆەرسيتەتىندە ءبىلىم الۋمەن قاتار الماتى ىرگەسىندەگى «توپجارعان» ەتنو-ونەر ورتالىعىندا جۇمىس تا ىستەيدى. اساۋ جىلقى مەن تۇيەلەردى ۇيرەتىپ، بۇركىت باپتاۋمەن اينالىسادى.
«وسى ورتالىقتا ساداق تارتۋدى ۇيرەنىپ، جامبى اتىپ ءجۇردىم. ەپتىلىگىمدى بايقاعان ورتالىق باسشىسى عابيت تاڭاتوۆ ماعان جەلىپ كەلە جاتقان تۇيە ۇستىندە ساداق اتۋدى بايقاپ كورۋىمدى ۇسىندى. ءۇش ايدان استام ۋاقىت بويى تىنىمسىز جاتتىعۋدىڭ ناتيجەسىندە تۇيە ۇستىندە جامبى اتۋدى ۇيرەندىم. وتكەن جىلدىڭ 4-قازانىندا ورتالىق قايىرىمدىلىق ءىس-شاراسىن ۇيىمداستىرعان ەدى. سول كەزدە ەلىمىزدە ەڭ ءبىرىنشى بولىپ جەلىپ كەلە جاتقان تۇيە ۇستىندە اراقاشىقتىعى 30 مەتر بولاتىن 3 نىسانانى 12 سەكۋندتىڭ ىشىندە ساداقپەن اتىپ، رەكورد ورناتتىم. ءدال وسى جەتىستىگىم گيننەس رەكوردتار كىتابىنا ەندى. سونىمەن قاتار وتكەن جىلى «ۇزدىك جامبى اتۋشى» اتاندىم. جالپى، جامبىنى جىلقى ۇستىندە اتۋ ۇيرەنشىكتى نارسە. ال تۇيە ۇستىندە ساداق تارتۋ وتە قيىن، ءار سەكۋندتى ەسەپتەپ وتىرۋىڭ كەرەك»، - دەدى ارۋجان.
ايتا كەتەيىك، قۇسبەگىلىك، ساداق اتۋ جانە جامبى اتۋ كۇزدە ەلىمىزدە وتەتىن V دۇنيەجۇزىلىك كوشپەندىلەر ويىندارىنىڭ سپورتتىق باعدارلاماسىنا ەنگەن. بۇگىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق سپورت قاۋىمداستىعىنىڭ قۇرامىنا «بايگە»، «كوكپار»، «اۋدارىسپاق»، «ساداق اتۋ»، «جامبى اتۋ»، «تەڭگە ءىلۋ»، «قۇسبەگىلىك»، «اسىق اتۋ»، «JORYQ» ات سپورتى جانە ت. ب. فەدەراتسيالار كىرەدى.
اۆتور
مارلان جيەمباي