قازاقستاندا قىزىلشانىڭ ءورشۋى نەدەن بولدى

استانا. KAZINFORM - وتكەن جىلدان بەرى ەلىمىزدە قىزىلشا اۋرىنىڭ ورشىگەنى بايقالىپ وتىر. ۇكىمەتتىڭ باعالاۋىنشا، ناۋقاستار سانى كەيىنگى 10 جىلدا بولماعان كورسەتكىشكە جەتتى. استانا مەن شىعىس قازاقستان وبلىسىندا ەكى ءسابي قايتىس بولدى جانە ۆيرۋس ەرەسەكتەر اراسىندا دا كەڭ تارالىپ جاتىر. اگەنتتىك ءتىلشىسى ەلدەگى ەپيدەميولوگيالىق احۋالدى شولىپ شىقتى.

قىزىلشا نەلىكتەن قاۋىپتى؟

دارىگەرلەر قىزىلشا اۋرۋىنىڭ قاۋىپتى ەكەنىن ايتادى. ول جوعارى قىزۋ، ينتوكسيكاتسيا، داقتى بورتپە، ەنانتەما، كونيۋنكتيۆا جانە جوعارعى تىنىس جولدارىنىڭ زاقىمدالۋىمەن سيپاتتالادى. جەدەل ۆيرۋستىق ينفەكسيالىق اۋرۋ ادامنان ادامعا جوتەلگەندە، تۇشكىرگەندە، سويلەسكەندە اۋا تامشىلارى ارقىلى جۇعادى. سىرقات اداممەن قىسقا ۋاقىت قارىم-قاتىناستا بولعان جاعدايدا دا ەكپە الماعان ادامداردىڭ ونى جۇقتىرۋ قاۋپى وتە جوعارى.

« قىزىلشا پنيەۆمونيا، ءتۇرلى قابىنۋ، وتيت سەكىلدى، سوقىرلىققا دەيىن قاۋىپتى اسقىنۋلارعا اكەلۋى مۇمكىن. بۇگىنگى تاڭدا قىزىلشانى ەمدەۋدىڭ وزىنە ءتان ەمى جوق، سوندىقتان مۇنداي قاۋىپتى ينفەكسيادان ساقتانۋدىڭ جالعىز جولى - تەك ۆاكسيناتسيا. ۆاكسينانىڭ وزىنەن قورىقپاۋ كەرەك، ول تەكسەرىلگەن، ءبىز ونى جىل سايىن ۇلتتىق ەگۋ كۇنتىزبەسىنە سايكەس قولدانامىز»، - دەپ تۇسىندىرگەن ەدى ەكس-مينيستر اجار عينيات.

باس سانيتاريالىق دارىگەر ايجان ەسماعامبەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، كەز كەلگەن جۇقپالى اۋرۋ ءوزىنىڭ تسيكلدىلىگىمەن سيپاتتالادى، قىزىلشانىڭ تسيكلدىلىگى - شامامەن 5-7 جىل. سوڭعى رەت وسىنداي جاعداي 2019 -جىلى بولعان جانە حالىقتى جاپپاي يممۋنداۋ دا جۇرگىزىلگەن.

قىزىلشا قازاقستانعا قايدان كەلدى؟

بۇرىنعى دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اجار عينيات قىزىلشا الىس-جاقىن شەت ەلدەرگە ساياحاتتاعان بالالار ارقىلى كەلدى دەپ تۇسىندىرگەن ەدى.

«بالالار الىس-جاقىن شەت مەملەكەتتەرگە دەمالىسقا بارادى. جىل باسىندا قىزىلشا جۇقتىرۋ تۇركيا مەن رەسەيدەن كەلگەندەردەن تىركەلدى. كەيىن ونىڭ تاراۋى ارتا باستادى. وڭىرلەر بويىنشا استانادا جوعارى»، - دەدى ول.

جىل باسىندا تاجىكستان، مىسىر، ب ا ءا-گە بارىپ كەلگەن بالالاردان قىزىلشا تابىلعان. سونداي-اق، بىلتىر ەلورداعا كەلگەن بىرنەشە شەتەل ازاماتىنان قىزىلشا انىقتالعان.

ال ەلوردا اۋماعىندا قىزىلشانىڭ D8 گەنوتيپى تارالعانى انىقتالدى. بۇل شتام 1980 -جىلدارى ازيادا پايدا بولدى جانە قازىر بۇكىل الەمگە تارالىپ جاتىر. D8 گەنوتيپتەرى سوڭعى 4 جىلدا ەۋروپادا، ازيادا جانە سولتۇستىك امەريكادا بولعان اۋرۋ وشاقتارىنا سەبەپكەر گەنوتيپتەردىڭ ءبىرى سانالادى.

قازىرگى ەپيدەميالىق احۋال قانداي؟

ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ەلدەگى قىزىلشا بويىنشا ەپيدەميولوگيالىق جاعداي تۇراقتانۋدا، سوڭعى ەكى اپتادا قىزىلشامەن سىرقاتتانۋشىلىق  عا تومەندەدى.

بۇگىنگى كۇنگە دەيىن قىزىلشانىڭ 42737 جاعدايى تىركەلدى، 14 جاسقا دەيىنگى بالالار اراسىندا - 32862، جاسوسپىرىمدەر اراسىندا – 1875، ەرەسەكتەر اراسىندا - 8000 جۇقتىرۋ جاعدايى بار. ال 2023 -جىلى - 29 مىڭ جاعداي، 2024 -جىلعى 1-قاڭتاردان باستاپ - 13 مىڭ جاعداي تىركەلگەن.

سىرقات تانۋشىلىقتىڭ تومەندەۋى 8 وڭىردە (استانا ق.، اقتوبە، اقمولا، ۇلىتاۋ، تۇركىستان، ماڭعىستاۋ، جامبىل، الماتى وبلىستارى) بايقالادى. تاعى 8 وڭىردە جاعداي تۇراقتى بولسا، كەرىسىنشە سىرقاتتانۋشىلىقتىڭ ءوسۋى قاراعاندى، شىعىس قازاقستان، سولتۇستىك قازاقستان، پاۆلودار وبلىستارىندا تىركەلگەن.

قىزىلشاعا قارسى ۆاكسينا كىمگە سالىنادى؟

جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ ماقساتىندا ق ر ۇلتتىق پروفيلاكتيكالىق ەگۋ كۇنتىزبەسى شەڭبەرىندە قىزىلشاعا قارسى جوسپارلى ۆاكسينالاۋ جۇرگىزىلەدى جانە جىل سايىن 1-6 جاستاعى 700 مىڭعا جۋىق بالا ەگىلەدى.

قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە قىزىلشاعا، قىزامىق پەن شىقشىت بەزىنۋىنىڭ قابىنۋىنا قارسى 630 مىڭ دوزادان استام قۇراما ۆاكسينا بار. بۇل ۆاكسينا الدىن الۋ ەكپەسىنىڭ ۇلتتىق كۇنتىزبەسى اياسىندا (12-15-ايلىق، 6 جاسار بالالار ءۇشىن) جانە قوسىمشا جاپپاي يممۋنداۋعا جاتاتىن كونتينگەنتتى قامتۋعا 6-10 ايلىق، 2-4 جاستاعى بالالار مەن بۇرىن ەكپە الماعان مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىن، جوسپارلى ەكپەنى وتكىزىپ العان 18-گە تولماعان ادامدارعا ارنالعان.

سونداي-اق، بۇل ۆاكسينا قىزىلشا وشاعىمەن بايلانىستا بولعاندار جانە ەكپە الماعان نەمەسە قىزىلشاعا قارسى ۆاكسينا العانى تۋرالى مالىمەت جوق 30 عا دەيىنگى ازاماتتارعا سالىنادى.

بيىلعى جىلدىڭ 14-اقپانىنا دەيىن قوسىمشا جاپپاي يممۋنداۋ اياسىندا شەڭبەرىندە 1,3 ميلليون ادام ەكپە العان.

اۆتور

ايجان سەرىكجان قىزى