قازاقستاندا قانشا اۋىل جويىلۋ الدىندا تۇر؟
استانا. قازاقپارات - ەلىمىزدە قانشا اۋىل بار جانە قانشاسى جويىلىپ كەتتى؟ قانشا اۋىلدىق ەلدى مەكەن جويىلۋ الدىندا تۇر؟ ولاردىڭ سەبەپتەرى قانداي؟
ءتىلشى اتالمىش سۇراقتاردىڭ جاۋابىن ءبىلۋ ءۇشىن ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگىنە ساۋال جولدادى.
مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنشە، 2024 -جىلعى 1-شىلدەدەگى جاعداي بويىنشا رەسپۋبليكادا 6208 اۋىلدىق ەلدى مەكەن بار. سوڭعى 5 جىلدا اۋىلدار سانى 6341-دەن 6208-گە دەيىن نەمەسە 133-كە ازايدى. مۇنىڭ سەبەبىن ۆەدومستۆو 50 ادامنان از شارۋا قونىستارى مەن وزگە دە قونىستار ەڭ جاقىن ماڭداعى ەلدى مەكەننىڭ قۇرامىنا ەنگىزىلەتىنىمەن ءتۇسىندىردى. سونداي-اق مەملەكەت باسشىسىنىڭ جارلىعىمەن قۇرىلعان الاتاۋ قالاسىنا سول ماڭداعى 12 اۋىلدىڭ بىرىكتىرىلگەنى اتالدى.
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اكىمشىلىك- اۋماقتىق قۇرىلىسى تۋرالى» قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 1993 -جىلعى 8-جەلتوقسانداعى زاڭىنىڭ (بۇدان ءارى - زاڭ) 2-بابىنىڭ 3-تارماعىنا سايكەس حالقىنىڭ سانى 50 ادامنان از شارۋا قونىستارى مەن وزگە دە قونىستار ەڭ جاقىن ماڭداعى ەلدى مەكەننىڭ قۇرامىنا ەنگىزىلەدى. مۇنداي اۋىلدىق ەلدى مەكەن تۇرعىندارى تاراتىلعان اۋىلدىق ەلدى مەكەنگە قونىس اۋدارماي-اق تۇرۋىن جالعاستىرا الادى. سونىمەن قاتار مەملەكەت باسشىسىنىڭ جاڭا الاتاۋ قالاسىن قۇرۋ تۋرالى جارلىعىنا سايكەس الماتى وبلىسىندا 12 اۋىل الاتاۋ قالاسىنىڭ قۇرامىنا ەنگىزىلدى»، - دەپ جاۋاپ بەردى مينيسترلىك.
اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ازايۋىنا نە سەبەپ؟
ەلىمىزدەگى جالپى اۋىلدىق جەرلەردە تۇراتىن حالىق سانى 2024 -جىلعى 1-شىلدەدەگى جاعداي بويىنشا 7,6 ميلليون ادامدى قۇرايتىنى اتالدى. ال بۇل ەل حالقىنىڭ جالپى سانىنىڭ 8,4 ىن الىپ وتىر.
«2019-2024 -جىلدار ارالىعىندا اۋىل حالقى 114 مىڭ ادامعا ازايىپ، قالا حالقى 1,8 ميلليون ادامعا ءوستى. اۋىل تۇرعىندارى ۇلەسىنىڭ تومەندەۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى - ۋربانيزاتسيا پروتسەستەرىنىڭ ءوسۋ قارقىنى»، - دەپ ءتۇسىندىردى ۆەدومستۆو.
وبلىس اكىمدىكتەرىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا قازىرگى تاڭدا حالقىنىڭ سانى 50-دەن از، جالپى سانى 14,6 مىڭ ادام تۇراتىن 574 اۋىل ەلدى مەكەن بار. مينيسترلىك مەملەكەت تاراپىنان وسى اۋىلداردىڭ ينفراقۇرىلىمىن قولداۋ، سونداي-اق حالىققا بازالىق قىزمەتتەر كورسەتۋ ساقتالاتىنىن ايتتى.
«شاعىن اۋىلدىق ەلدى مەكەن (اۋىلدىق ەلدى مەكەن - جۋرناليست) (50 ادامنان از) اۋىل تۇرعىندارىنىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاعدايىن جاقسارتۋ ماقساتىندا جۇمىس كۇشىنىڭ ۇتقىرلىعىن ارتتىرۋ ءۇشىن ادامداردىڭ ەرىكتى تۇردە قونىس اۋدارۋ قاعيدالارىنا (قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى - ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترىنىڭ 2023 -جىلعى 22 ماۋسىمداعى №234 بۇيرىعى) سايكەس باسقا ەلدى مەكەندەرگە كوشۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى بيۋدجەت قاراجاتى ەسەبىنەن جۇمىسقا ورنالاستىرۋ، كولىكپەن قامتاماسىز ەتۋ، سونداي-اق تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ جاعدايلارى قاراستىرىلعان»، - دەپ جاۋاپ بەردى مينيسترلىك.
اۋىلداردى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن قايتپەك كەرەك؟
ۆەدومستۆو شاعىن ەلدى مەكەندەردى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ جانە ەڭبەككە قابىلەتتى جاس حالىقتىڭ اعىنىن، سونداي-اق بيزنەستى جانە حالىقتى (قونىس اۋدارۋشىلار مەن قانداستار) تارتۋ قاجەتتىگىن ايتتى.
سونىمەن قوسا، اتالمىش ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن جاستاردى اۋىلعا تارتۋ ماقساتىندا «ديپلوممەن - اۋىلعا!» جوباسى ىسكە اسىپ جاتقانى ايتىلدى. وعان سايكەس اۋىلدىق ەلدى مەكەنگە جۇمىس ىستەۋگە جانە تۇرۋعا كەلگەن الەۋمەتتىك سالا جانە اگروونەركاسىپتىك كەشەن سالاسىنداعى ماماندارعا، اۋىلدار، كەنتتەر، اۋىلدىق وكرۋگ اكىمدەرى اپپاراتتارىنىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتشىلەرىنە (كوتەرمە جاردەماقى 100 ا ە ك، 2500 ا ە ك-تەن اسپايتىن سومادا تۇرعىن ءۇي ساتىپ الۋ نەمەسە سالۋ ءۇشىن بيۋدجەتتىك كرەديت) الەۋمەتتىك قولداۋ شارالارى كورسەتىلەدى.
«كەيىننەن جۇمىس ورىندارىن قۇرا وتىرىپ، بيزنەستى تارتۋ ءۇشىن ءارتۇرلى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارى قولدانىلادى («اۋىل اماناتى»، اوك سۋبەكتىلەرىن سۋبسيديالاۋ، پايىزدىق مولشەرلەمە جانە كرەديتتەر بويىنشا كەپىلدەندىرۋ، وتەۋسىز مەملەكەتتىك گرانتتار جانە جاستارعا شاعىن كرەديت بەرۋ، جەتىسپەيتىن ينفراقۇرىلىمدى جۇرگىزۋ، «باستاۋ - بيزنەس» جوباسى بويىنشا وقىتۋ جانە قىسقا مەرزىمدى كاسىپتىك وقىتۋ، ءحاوت ءۇشىن گرانتتار) جانە ەڭبەك كۇشى ارتىق وڭىرلەردە كوشىرۋ باعدارلاماسى بويىنشا اقپاراتتىق- ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جالعاسۋدا»، - دەپ قوستى مينيسترلىك.
ەسكە سالا كەتەيىك، بۇعان دەيىن ماڭعىستاۋ وبلىسىندا بىردە-ءبىر قۇجاتى جوق اۋىل بارىن جازعان ەدىك. اقتاۋدىڭ ىرگەسىندە ورنالاسقاندار 20 -جىلدان بەرى تۇرعىلىقتى جەرىن زاڭداستىرا الماي، الەك بولعان.