قازاقستاندا الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرگە قانداي قولداۋ كورسەتىلەدى
استانادا ورتالىق ازياداعى الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەردىڭ العاشقى قۇرىلتايى باستالدى. فورۋمعا قىرعىزستان، تاجىكستان، وزبەكستان جانە تۇرىكمەنستاننان كەلگەن قوناقتار جانە الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەر قاتىستى.
بۇل رەتتە قازاقستان - ورتالىق ازيا ايماعىنداعى الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك تۋرالى زاڭ قابىلداعان العاشقى مەملەكەت. بۇگىنگى جيىندا وسى باعىتتىڭ جاي- جاپسارى تولىق تالقىلاندى، دەپ حابارلايدى Kazinform ءتىلشىسى.
الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك تۋرالى ارنايى زاڭ بار
ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ فورۋمنىڭ اشىلۋىندا كورشىلەس ەلدەردەن ارنايى كەلگەن دەپۋتاتتارعا العىسىن ءبىلدىردى.
«بۇل فورۋم ورتالىق ازيانىڭ الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرىنىڭ جەمىستى ىنتىماقتاستىعى ءۇشىن تۇراقتى الاڭ بولادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. پارلامەنت سەناتى بۇل باستاماعا قاجەتتى قولداۋ كورسەتۋگە جانە وڭىرلىك الەۋمەتتىك باستامالاردى ىسكە اسىرۋعا جاردەمدەسۋگە دايىن. قازاقستاندا الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ ماسەلەلەرىنە كوپ كوڭىل بولىنەدى. الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەر مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ماڭىزدى ارىپتەستەرى بولىپ وتىر. ولار ەكونوميكانىڭ دامۋىنا جانە وزەكتى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋگە ەلەۋلى ۇلەس قوسۋدا. ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ تاپسىرماسىمەن 2021-جىلى الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك تۋرالى زاڭ ازىرلەنىپ، قابىلداندى. وندا الەۋمەتتىك سالانى مەملەكەتتىك قولداۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرى مەن تەتىكتەرى ايقىندالعان. ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەر سالىق جەڭىلدىكتەرىنە، جەڭىلدەتىلگەن نەسيەلەۋگە، عيماراتتى جالعا الۋعا جانە باسقا دا قولداۋ شارالارىنا قۇقىلى. بيىل الەۋمەتتىك كودەكستى قابىلداۋ كەزىندە ءبىز وسى ماڭىزدى باعىتتىڭ دامۋ مىندەتتەرىن دە ەسكەردىك»، - دەدى سەنات ءتوراعاسى.
سەنات سپيكەرى دەپۋتاتتار مۇگەدەكتىگى بار ادامداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جانە ولاردىڭ مۇمكىندىكتەرىن كەڭەيتۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە نازار اۋدارعانىن اتاپ ءوتتى.
«قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەر تىزىلىمىنە 200 دەن استام كاسىپورىن ەنگىزىلگەن جانە قازاقستاننىڭ كوپتەگەن الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرى بۇگىنگى قۇرىلتايعا كەلدى. سونداي- اق ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتىڭ الەۋەتى الدەقايدا جوعارى ەكەنىنە سەنىمدىمىن. ارينە، بۇل ءۇشىن ءالى دە كوپ نارسە ىستەۋ كەرەك، سونىڭ ىشىندە زاڭداردى جەتىلدىرە ءتۇسۋ قاجەت»،- دەيدى م. اشىمبايەۆ.
الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتىڭ ەكونوميكا قۇبىلىسى رەتىندە دامي باستاعانىنا 50 جىل بولدى. اسىرەسە ا ق ش، وڭتۇستىك كورەيا، ۇلىبريتانيا، يزرايل الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك سالاسىندا كوش باستاپ تۇر. بۇل الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى جەڭىلدەتۋ ارقىلى حالىقتىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋعا باعىتتالعان.
الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك سۋبەكتىسى بولۋدىڭ 4 ساناتى انىقتالعان. ءبىرىنشىسى - الەۋمەتتىك وسال توپتاعى (مۇگەدەكتىگى بار جاندار، مۇگەدەكتىگى بار بالانىڭ اتا- اناسى، زەينەتكەرلەر، بالالار ءۇيىنىڭ تۇلەكتەرى، تۇرعىلىقتى جەرى جوقتار، اباقتىدان شىققاندار، تولىق ەمەس جانە كوپبالالى وتباسىدان شىققان ايەلدەر، قانداستار) حالىقتى جۇمىسپەن قامتۋ. ەكىنشىسى- حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توبى وندىرەتىن تاۋارلار مەن قىزمەتتەر بولسا، ءۇشىنشىسى- مۇگەدەكتىگى بار جانداردىڭ شەكتەۋلەرىن الۋ ءۇشىن، حالىقتىڭ الەۋمەتتىك وسال توبى ءۇشىن تاۋار ءوندىرۋ نەمەسە قىزمەت كورسەتۋ. سوڭعى، ءتورتىنشى سانات - تۇتاس قوعامعا پايدالى ماقساتتارعا قول جەتكىزۋ ءۇشىن قىزمەت ەتۋ.
وڭىرلەردە الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك باياۋ داميدى
الەۋمەتتىك يننوۆاتورلار قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى ەمين اسكەروۆتىڭ ايتۋىنشا، ستاتيستيكا بويىنشا 260 الەۋمەتتىك كاسىپكەر تىركەلگەنىمەن، بەيرەسمي دەرەكتەردە ولاردىڭ سانى 15 مىڭنان اسادى. ورتالىق ازيانىڭ باسقا ەلدەرىندە الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك تۋرالى ارنايى زاڭ جوق.
«ءبىزدىڭ مىندەتىمىز-ءوز تاجىريبەمىزدى ءبولىسۋ بولعاندىقتان، قۇرىلتاي ۇيىمداستىرىپ وتىرمىز. الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرگە تومەن پايىزدىق مولشەرلەمەمەن نەسيە بەرىلەدى. كەلەسى جىلدان باستاپ ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى گرانتتار بەرە باستايدى. زاڭ بويىنشا بىزدە ءارتۇرلى ارتىقشىلىقتار بار، ءبىراق ولار جۇمىس ىستەمەيدى. سالىق جەڭىلدىكتەرى تەك قوعامدىق بىرلەستىكتەر مەن مۇگەدەكتەرگە بەرىلەتىن، قازىر الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەر ءۇشىن دە سالىق بويىنشا پرەفەرەنتسيالار پىسىقتالۋدا. ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى كەلەسى جىلى ءبارىن ىسكە قوسادى دەپ ۇمىتتەنەمىز. زاڭ جوباسى اياسىندا بىزدە 9 ارتىقشىلىق بار. پرەفەرەنتسيالار بويىنشا استانا كوش باستاپ تۇر، كەرىسىنشە قىزىلوردا، تۇركىستان وبلىسى، ءتىپتى وڭتۇستىك استانا دا ارتتا قالىپ وتىر. ەڭ الدىمەن، مۇندا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار وتە ۇلكەن ءرول اتقارادى. ەگەر قولداۋ مەن تۇسىنىستىك بولماسا، الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك باعىتى وتە ناشار داميدى. وكىنىشكە قاراي، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار دەڭگەيىندە كوپتەگەن الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەر قولداۋ سەزىنبەي وتىر»، - دەيدى ە. اسكەروۆ.
الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىككە قانداي قولداۋ كورسەتىلەدى؟
ق ر ۇلتتىق ەكونوميكا ۆيتسە- ءمينيسترى باۋىرجان قۇدايبەرگەنوۆتىڭ ايتۋىنشا، ۇكىمەت الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىككە قاجەتتى اۋقىمدى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن قابىلداپ جاتىر. الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتىڭ ەكونوميكالىق بەلسەندىلىگىن قولداۋ ماقساتىندا قارجىلاي جانە باسقا دا قولداۋ شارالارى ۇسىنىلۋدا.
«الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك تىزىلىمىنە ەنگەن كاسىپكەرلەر جەڭىلدەتىلگەن نەسيەگە ءوتىنىم بەرە الادى. مۇندا ينۆەستيتسيالىق ماقساتتار ءۇشىن 1,5 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن، اينالىم قاراجاتىن تولتىرۋ ءۇشىن 500 ميلليون تەڭگەگە دەيىن 7 پايىزدىڭ ستاۆكامەن قاراجات بەرىلەدى. سونداي- اق الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرگە 7 پايىزبەن ميكرونەسيە بەرىلەدى، مۇندا ينۆەستيتسيالىق ماقساتتار ءۇشىن 20 ميلليون تەڭگەگە دەيىن، اينالىم قاراجاتىن تولتىرۋ ءۇشىن 5 ميلليون تەڭگەگە دەيىن الۋعا بولادى»، - دەدى ۆيتسە-مينيستر.
2021-2025-جىلدارعا ارنالعان كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ تۋرالى ۇلتتىق جوبا اياسىندا 5 ميلليون تەڭگەگە دەيىنگى مەملەكەتتىك گرانت بەرۋدە الەۋمەتتىك كاسىپكەرلەرگە باسىمدىق بەرىلەدى. ودان بولەك، قاراجاتسىز قولداۋ شارالارى شەڭبەرىندە الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرىنە كاسىپكەرلىك جۇرگىزۋدە سەرۆيستىك قولداۋ كورسەتىلەدى، اقپاراتتىق- تالدامالىق تۇرعىدا قامتاماسىز ەتىلىپ، بيزنەستى ءتيىمدى جۇرگىزۋ بويىنشا ساباق ۇيرەتىلەدى.
وسىلايشا، ۇكىمەت قىسقا ۋاقىت ارالىعىندا الەۋمەتتىك قاسىپكەرلەردى قولداۋدىڭ مەملەكەتتىك شارالارىنىڭ ەڭ از جيىنتىعىن قالىپتاستىردى. وبەكتيۆتى تۇردە الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋىنا سەرپىن بەرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردىڭ كۇش- جىگەرى عانا ەمەس، ازاماتتىق سەكتوردىڭ بەلسەندى قاتىسۋى تالاپ ەتىلەدى.
سونىمەن بىرگە، الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋىنا جاردەم كورسەتۋ ءۇشىن جاڭا بيزنەس اشۋدىڭ قاجەتى جوق.
«قولدا بار بيزنەس تۇرلەرىنە جاردەم كورسەتكەن ءجون. ءوز وڭىرىڭىزدەگى الەۋمەتتىك بيزنەس ونىمدەرىن تاڭداپ، الەۋمەتتىك جەلى مەن دوس- جاراندار اراسىندا اقپاراتتىق قولداۋ كورسەتە الاسىز. ۆولونتەر رەتىندە الەۋمەتتىك كاسىپكە ءوز سالاڭىز بويىنشا جاردەم ۇسىنىپ، اقىل-كەڭەس بەرە الاسىز»، - دەپ جازىلعان فورۋم ۇيىمداستىرۋشىلارىنىڭ جادىناماسىندا.
اۆتور
ايجان سەرىكجان قىزى