قازاقستان - جاڭا شۆەيتساريا: ساياساتتانۋشى توقايەۆتىڭ فەنومەنى تۋرالى

 ساياسات تانۋشى، رەسەي- قازاقستان باسپا ءسوز ورتالىعىنىڭ ساراپشىسى اندرەي ۆىپولزوۆ قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ سىرتقى ساياساتتاعى فەنومەنى تۋرالى ايتىپ بەردى. Kazinform بۇل تۋرالى «نەزاۆيسيمايا گازەتا» سايتىنا سىلتەمە جاساپ حابارلايدى. 

«قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ سىرتقى ساياسي سەنىمى قوعامدىق كەڭىستىكتە قىزۋ پىكىرتالاس تۋدىرىپ جاتىر. كوپتەگەن ادام باتىس پەن رەسەي اراسىنداعى تەكەتىرەس جاعدايىندا رەسەيدىڭ ەڭ جاقىن كورشىسى «شاحمات ويناپ»، وسى اق-قارا تاقتاداعى باسەكەلەستەردىڭ ارقايسىسىمەن ساياسي قارىم-قاتىناستى دامىتىپ، نىعايتىپ جاتقان پوزيتسياسىن تۇسىنبەيدى جانە قابىلدامايدى. بۇگىنگى گەوساياسي جاعدايدا قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ فەنومەنى شىن مانىندە بىرەگەي. ەندى تالقىلاپ كورەيىك، سونىمەن قازاقستاننىڭ كوپۆەكتورلى سىرتقى ساياساتىنىڭ ماقساتى مەن بولاشاعى قانداي؟» - دەيدى اندرەي ۆىپولزوۆ.

ساياسات تانۋشى ودان ءارى قازاقستاننىڭ سىرتقى ساياساتىنداعى سوڭعى ماڭىزدى وقيعالارعا توقتالادى. اتاپ ايتقاندا، قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ قىتايعا، رەسەيگە، تۇركياعا، ساۋد ارابياسىنا، ۆەتنامعا، ا ق ش-قا، گەرمانياعا ساپارى. 20 مەملەكەتتىڭ كوشباسشىسىمەن كەزدەسۋ، ە ق ى ۇ باس حاتشىسىن قوسقاندا، قازاقستاندا 12 جوعارى مارتەبەلى ساياسي لاۋازىم يەلەرىنىڭ، ب ۇ ۇ باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى جانە يۋنەسكو باس ديرەكتورىنىڭ كەزدەسۋى. سونداي-اق رەسەي فەدەراتسياسى پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن جانە وزبەكستان پرەزيدەنتى شاۆكات ميرزيەيەۆپەن بىرگە رەسەي تابيعي گازىنىڭ قازاقستان اۋماعى ارقىلى وزبەكستانعا ترانزيتىن ىسكە قوسۋ. 13-قازاندا قازاقستان پرەزيدەنتى بىشكەكتە تمد باسشىلارى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا قاتىستى.

«ايتىڭىزشى، بۇگىنگى كوشباسشىلاردىڭ قايسىسى وسىنداي قارقىنمەن ماقتانا الادى؟ بۇل جەردە مىنا حرونيكانى ءتۇسىنۋ جەتكىلىكتى. قازاقستان حالىقارالىق ارەناداعى ويىندا بەلسەندى. قازاقستان - الەمدىك ەكونوميكانىڭ ماڭىزدى بولىگى. باتىس پەن شىعىس، سولتۇستىك پەن وڭتۇستىك اراسىنداعى جاھاندىق لوگيستيكالىق حاب رەتىندە زور ارتىقشىلىقتارعا يە»، - دەيدى ساياساتتانۋشى.

سونىمەن قاتار ول قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ب ۇ ۇ باس اسسامبلەياسىندا جانە «استانا» حالىقارالىق فورۋمىندا ايتقان باستامالارى تۋرالى پىكىر ءبىلدىردى.

بىرىنشىدەن، قازاقستاندا ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ءۇشىن تدم بويىنشا وڭىرلىك حاب قۇرۋ. ب ۇ ۇ-دا 2030 -جىلعا دەيىنگى «مىڭجىلدىقتىڭ دامۋ ماقساتتارىن» الماستىراتىن جالپى الەمدىك كۇن ءتارتىبى ايقىندالعان.

ەكىنشىدەن، 2026 -جىلى ب ۇ ۇ قامقورلىعىمەن وتەتىن قازاقستانداعى وڭىرلىك كليماتتىق سامميت. مامانداردىڭ بولجامىنشا، 2050 -جىلعا قاراي ورتالىق ازياداعى كليماتتىڭ وزگەرۋى قۇرعاقشىلىققا، سۋ تاسقىنىنا اكەلەدى، سونىڭ سالدارىنان ونىمدىلىك 0 عا تومەندەيدى. ال ىشكى كليماتتىق ميگرانتتار سانى 5 ميلليون ادامعا جەتەدى. وسى ەكولوگيالىق پروبلەمالاردى شەشۋدى تالقىلاۋ ءۇشىن قاسىم-جومارت توقايەۆ 2026 -جىلى كليماتتىق سامميت وتكىزۋ ءۇشىن الماتىدا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ جوبالىق كەڭسەسىن اشۋدى ۇسىندى.

ۇشىنشىدەن، ءادىل بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىم ءۇشىن الەمدىك بىرلىك باستاماسى.

تورتىنشىدەن، حالىقارالىق بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك اگەنتتىگىن قۇرۋ. قاسىم-جومارت توقايەۆ ب ۇ ۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتەرريشكە ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى جانىنان اگەنتتىك قۇرۋ پروتسەسىن باستاۋ جانە ب ۇ ۇ قامقورلىعىمەن اۋرۋلاردى باقىلاۋ جانە بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى وڭىرلىك ورتالىق جەلىسىن قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىسپەن جۇگىندى. وسىنداي ورتالىقتاردىڭ ءبىرىن ق. توقايەۆ قازاقستاندا ورنالاستىرۋدى ۇسىندى.

بەسىنشىدەن، قازاقستاندا «ءادىل ەنەرگياعا كوشۋ» سەرىكتەستىك باعدارلاماسىنىڭ ىسكە قوسىلۋى.

التىنشىدان، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر كوشباسشىلارى سەزىنىڭ ىزگى نيەت ەلشىلەرى ينستيتۋتىن قۇرۋ جانە ونىڭ شەڭبەرىندە قازاقستاندا جاس ءدىني ليدەرلەر فورۋمىن وتكىزۋ. قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ يدەياسى «رۋحاني ديپلوماتيانى» نىعايتۋ، ول حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكتىڭ جاڭا جۇيەسىن قالىپتاستىرۋدىڭ بۇگىنگى ۇدەرىسىندە ادامزات الدىندا تۇرعان ىرگەلى سىن-قاتەرلەردى ەڭسەرۋگە كومەكتەسۋى ءتيىس.

«ارينە، كونفەسسياارالىق ديالوگ (اسىرەسە يزرايل - پالەستينا قاقتىعىسى) قازاقستاننىڭ حالىقارالىق ارەناداعى وڭ ءيميدجىنىڭ دامۋىنا تاعى دا ىقپال ەتەدى»، - دەپ ەسەپتەيدى ساياساتتانۋشى.

جەتىنشىدەن، دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ قولداۋىمەن العاشقى مەديتسينالىق- سانيتارلىق كومەك (م س ا ك) كورسەتۋ جونىندەگى ەلدەر كواليتسياسىن قۇرۋ. قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، بارلىق ەل ءوز حالقىنىڭ دەنساۋلىعىن جاقسارتۋعا ۇمتىلىپ جاتىر، وسى ورايدا ءبىرتۇتاس ءارى بەلسەندى جۇمىس ىستەۋ كەرەك.

«قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ وسىنداي اۋقىمدى، جۇيەلى جانە دايەكتى حالىقارالىق قىزمەتىنەن كەيىن قازاقستاننىڭ بەدەلى ايتارلىقتاي وسكەنى انىق. ورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى مەملەكەت كوشباسشىسىنىڭ نەگىزگى جولداۋىنا باتىل ساياسي پىكىر بىلدىرۋگە بولادى دەپ ويلايمىن. «قازاقستان - جاڭا شۆەيتساريا». شىنىندا دا، حالىقارالىق باقىلاۋشىلار سوڭعى جىلدارى قازاقستان ءوزىن جاھاندىق بەيتاراپ كەلىسسوزدەر الاڭى رەتىندە تانىتقانىن، ال گەوساياسي تۇرعىدان مەملەكەت جاھاندىق بىتىمگەرشىلىك ءرولىن سىناپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى»، - دەپ ءتۇسىندىردى اندرەي ۆولزوۆ.

سونىمەن قاتار رەسەي- قازاقستان باسپا ءسوز ورتالىعىنىڭ ساراپشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ىشكى ساياساتى تۋرالى دا ءسوز ەتتى.

اندرەي ۆولزوۆ قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ءادىل قازاقستاندى قۇرۋ جونىندەگى ىشكى ساياسي ستراتەگياسى بۇگىندە بۇكىل الەمگە تانىلىپ جاتقانى جانە پرەزيدەنتتىڭ ءادىل الەمنىڭ قالىپتاسۋىنا، حالىقارالىق قاتىناستار يدەياسىن ماسشتابتاۋعا قوسقان ۇلەسى ايقىن دەپ سانايدى.

«1995 -جىلى قاسىم-جومارت توقايەۆقا: «قازاقستان عاسىردىڭ توسىنسىيى بولادى»، - دەپ ايتقان يزرايل س ءى م باسشىسى شيمون پەرەستىڭ ءسوزىن ەسكە الۋعا بولادى»، - دەپ قوستى ساياساتتانۋشى.

قازاقستان مەن رەسەيدىڭ قارىم-قاتىناسىنا قاتىستى قاسىم-جومارت توقايەۆ بەرليندە «قازاقستان رەسەيگە قارسى ەمەس» دەپ جاۋاپ بەردى.

«مەنىڭ ويىمشا، مۇنى باتىستا ايتۋ ساياسي باتىلدىق بولماعاندا، نە؟ وسىلايشا، قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ «قازاقستان رەسەيگە قارسى ەمەس» دەگەن ءسوزى الەمدەگى قازىرگى پروتسەستەردىڭ ايقىن جانە جاسىرىن بەلگىلەرى تۇرعىسىنان وتە قۇندى»، - دەيدى ساراپشى.

قازاقستان مەن رەسەي پرەزيدەنتتەرىنىڭ كەلەسى كەزدەسۋى قاراشادا قازاقستاندا جوسپارلانعان جانە ەكى ەلدىڭ ءوڭىرارالىق ىنتىماقتاستىعىنىڭ 19-شى فورۋمىنا ورايلاستىرىلعان.

اۆتور

داۋلەت ىزتىلەۋ