قازاق ءتىلى ەمتيحانى - سالماقتى سىناق

استانا. KAZINFORM - ەلىمىزدىڭ ءبىلىم سالاسى جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىنا كوشكەلى بەرى بيىل العاش رەت 5-11-سىنىپ وقۋشىلارى قازاق تىلىنەن ەمتيحان تاپسىرىپ جاتىر.

بۇعان دەيىن بۇل سىناقتان تەك 9-11-سىنىپ وقۋشىلارى عانا وتەتىن. ەندى ولاردىڭ قاتارىنا ورتا بۋىننىڭ 5، 6، 7، 8-سىنىپتارى مەن جوعارى بۋىننىڭ 10-سىنىبى قوسىلدى.

وقۋ-اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ تۇسىندىرۋىنشە، ەمتيحان ءبىلىم الۋشىلاردىڭ باعدارلامالار مازمۇنىن مەڭگەرۋىن باعالاۋ ءۇشىن وتكىزىلەدى. بۇل جاڭاشىلدىق مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ مارتەبەسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا «ءتىل ساياساتىن ىسكە اسىرۋدىڭ 2020-2025 -جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن بەكىتۋ تۋرالى» ۇكىمەت قاۋلىسىن ورىنداۋعا نەگىزدەلىپ ەنگىزىلگەن. سونىمەن قاتار بۇل ەمتيحان قازاق ءتىلىن مەڭگەرمەگەن وقۋشىلاردى جازالاۋ ەمەس، ءتىل ۇيرەنۋگە ىنتالاندىرۋعا كوبىرەك باعىتتالعان.

«بۇل ەمتيحان - قازاق ءتىلىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان شارا. ول بيىل ەنگىزىلىپ جاتىر، سوندىقتان مەن بۇل ەمتيحاندى جوعارى دەڭگەيدە وتكىزۋدى بۇيىردىم. الايدا ەمتيحان بالالاردىڭ قۇقىعىن بۇزباۋعا ءتيىس»، - دەدى وقۋ-اعارتۋ ءمينيسترى عاني بەيسەمبايەۆ.

ياعني، ەلدى ەلەڭدەتكەن ەمتيحان قازاق ءتىلىن وقىتۋ مەن ءبىلىمنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن ەنگىزىلىپ وتىر. سونداي-اق ەمتيحاندى قازاق تىلىندە وقىتاتىن مەكتەپتەر تەك قازاق ءتىلى بويىنشا تاپسىرسا، ال قازاق تىلىنەن باسقا تىلدە وقىتاتىن مەكتەپتەر قازاق ءتىلى جانە ادەبيەتى بويىنشا تاپسىرادى.

دەسەك تە، مەكتەپتە 11 جىل بويى قازاق ءتىلىن وقىعانىمەن، مەكتەپ قابىرعاسىنان مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلمەي كەتەتىن وقۋشىلاردىڭ دا بار ەكەنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. سوندىقتان «ەمتيحان قازاق ءتىلىنىڭ مەكتەپتەردەگى شىنايى جاعدايىن انىقتاۋعا كومەكتەسەتىن قۇرال بولا الا ما؟ وقۋشىلاردىڭ مەملەكەتتىك ءتىلدى مەكتەپ قابىرعاسىندا ءجۇرىپ مەڭگەرۋىنە قانشالىقتى ىقپالى بولماق؟» دەگەن سۇراقتاردىڭ تۋىندايتىنى زاڭدىلىق.

ءماجىلىس دەپۋتاتى، «AMANAT» پارتياسى فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى: جۇلدىز سۇلەيمەنوۆا بۇل ەمتيحاننىڭ ازاماتتىق قوعام سۇرانىسى، ءتىل جاناشىرلارىنىڭ ارمانى ەكەنىن ايتادى. دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، قازاق تىلىنەن وقۋشىلاردىڭ ەمتيحان تاپسىرۋى شىنىمەن دە ونى مەكتەپتەردە وقىتۋدىڭ ناقتى جاعدايىن باعالاۋدىڭ ماڭىزدى قۇرالى بولا الادى.

- ەمتيحان سۇراقتارى ءتىل مازمۇنىن ەسكەرە وتىرىپ قۇراستىرىلىپ، وبەكتيۆتى تۇردە جۇرگىزىلۋى وزەكتى. وقۋشىلاردىڭ ءتىلدى مەڭگەرۋ دەڭگەيىن انىقتاۋعا ناقتى مۇمكىندىك دەپ بىلەمىن. سەبەبى ەمتيحانعا بالا دا، ۇستاز دا دايىندالادى. دەگەنمەن مۇعالىمدەردىڭ ەمتيحاندى جوعارى دەڭگەيدە وتكىزۋگە دايىندىعى شەشۋشى فاكتور بولادى.

قازاق ءتىلى ۇستازدارىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ۇنەمى ارتتىرۋدى جانە زاماناۋي مەتوديكالاردى مەڭگەرۋى دە وزەكتى. ۇستازداردى دايارلاۋدا قازاق ءتىلى جانە قازاق ادەبيەتى پاندەرىنەن ءبىلىم مازمۇنىن ءتۇسىنىپ، ءتۇيسىنىپ، اناليتيكا جانە تىلدىك نورما داعدىلارىنا كوڭىل ءبولۋ قاجەت. قازاق تىلىنەن ەمتيحان وتكىزۋ وقۋشىلاردىڭ قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋىنە ايتارلىقتاي سەپتىگىن تيگىزەدى. وقۋشىلاردى قازاق ءتىلىن تەرەڭ مەڭگەرۋگە ىنتالاندىرادى. ەمتيحانعا جۇيەلى تۇردە دايىندالۋ، ونىڭ اكادەميالىق جانە مانساپتىق پەرسپەكتيۆالارى ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن سەزىنۋ، سونداي- اق ءبىلىمدى وبەكتيۆتى باعالاۋ وقۋشىلاردىڭ ىنتاسىن ارتتىرۋعا كومەكتەسەدى. سونىمەن قاتار ەمتيحان تىلدىك نورمالاردان سۇراقتاردى قامتيدى، تاقىرىپتارعا ەسسە جازۋ دا وقۋشىلاردىڭ تىلدىك داعدىلارىن ءتيىمدى مەڭگەرۋىنە، تىلدىك ساۋاتىن دامىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى، - دەدى دەپۋتات.

ەگەر وقۋشى ەمتيحاننان سۇرىنگەن جاعدايدا سول سىنىپتى قايتا وقىمايدى. كەلەسى سىنىپقا كوشەدى. ءبىراق ەمتيحاننىڭ قورىتىندىسى وقۋشىلاردىڭ نەگىزگى قورىتىندى باعالارىنا اسەر ەتەدى. وقۋ- اعارتۋ مينيسترلىگى ورتا ءبىلىم كوميتەتىنىڭ باس ساراپشىسى گۇلسيلا مۇزدىبەكوۆانىڭ ايتۋىنشا، مىسالى 5 كە وقىپ كەلە جاتقان «التىن بەلگىگە» ۇمىتكەرلەر وقۋشى وسى ارالىق ەمتيحاننان 4 دەگەن باعا الىپ قالسا، ول «التىن بەلگىگە» ۇمىتكەر بولىپ تابىلمايدى. سوندىقتان وقۋشىلار ەمتيحاننىڭ وزىندىك سالماعى، جاۋاپكەرشىلىگى بار، سىناق ەكەنىن ەسكەرۋى كەرەك.

كەشە العاش رەت ەمتيحان تاپسىرعان وقۋشىلاردىڭ دايىندىعى، كوڭىل كۇيى، ەمتيحان ناتيجەلەرى تۋرالى سۇراعانىمىزدا، استانا قالاسى بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى Binom school مەكتەپ-ليتسەيىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەت ءپانىنىڭ مۇعالىمى دامەلى تاسبولات قىزى:

نەگىزىنەن، ەمتيحان ۋاقىتىن مەكتەپ اكىمشىلىگى بەلگىلەيدى. سوندىقتان ول ماسەلەلەردى مەكتەپ اكىمشىلىگى رەتتەيدى دەپ ويلايمىز. ال تالاپكەر اۋىلى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ مۇعالىمى اسىلبەك جۇمابايدىڭ ايتۋىنشا، جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ مازمۇنى ەنگىزىلگەنگە دەيىن قازاق ءتىلى مەن ماتەماتيكادان باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارىنان باسقا بارلىق وقۋشىلار ارالىق جانە قورىتىندى ەمتيحان تاپسىراتىن. كەيىن ءبىراز جىل بۇل ءۇردىس توقتاپ قالعان ەدى. سوندىقتان بيىلعى وقۋ جىلىنداعى وقۋشىلاردىڭ قازاق تىلىنەن ەمتيحان تاپسىرۋى - جاڭالىق بولىپ وتىر.

- مۇعالىمدەر ءۇشىن باستى تالاپ - اكادەميالىق ادالدىق. ءوزىن سىيلايتىن، وقىتىپ وتىرعان ءپانىن قۇرمەتتەيتىن مۇعالىم ءۇشىن بۇل باستى ۇستانىم بولۋى قاجەت. وقۋشىلار ەمتيحاندا وزدەرىن كۇندەلىكتى ساباق بارىسىنداعىداي ەمەن- ەركىن ۇستاۋدا. سەبەبى بۇعان دەيىن ءپان مۇعالىمى تاراپىنان «ەمتيحان دەگەن نە، وقۋشىلاردىڭ وزدەرىن ۇستاۋ ەرەجەسى قانداي، تاپسىرمانىڭ رەتى تۋرالى» وقۋشىلارعا ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى، - دەدى ول.

بەلگىلى بولعانداي، ەمتيحان تاپسىرمالارىن سىنىپتىڭ وقۋ باعدارلاماسىن نەگىزگە الا وتىرىپ مۇعالىمدەر دايىنداعان. تالاپقا ساي وقۋشىلار اۋىزشا جانە جازباشا تۇردە سىناقتان ءوتىپ، قازاق تىلىندە وقۋ، جازۋ، تىڭداۋ مەن سويلەۋ داعدىلارىن «ەلەكتەن» وتكىزەتىن بولادى. وقۋ- اعارتۋ مينيسترلىگىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، مامىردىڭ 27 سى كۇنى باستالعان ارالىق جانە قورىتىندى ەمتيحان تاپسىرۋ كەزەڭى 11-ماۋسىمعا دەيىن جالعاسادى.

ءبىرىنشى رەت قازاق تىلىنەن ەمتيحان تاپسىرىپ جاتقان 5-8 جانە 10-سىنىپ وقۋشىلارى 31 مامىرعا دەيىن، ال 29-مامىر مەن 10-ماۋسىم ارالاعىندا 9-سىنىپتى بىتىرۋشىلەر ءۇشىن قورىتىندى ەمتيحاندار بولادى. 11-سىنىپتى ءبىتىرۋشى تۇلەكتەر 28-مامىر مەن 11-ماۋسىم ارالىعىندا ەمتيحان تاپسىرادى.

ءتۇيىن:

كەيىنگى جىلدارى ەلىمىزدىڭ ءبىلىم جۇيەسىنە جاڭارتىلعان ءبىلىم مازمۇنى باعدارلاماسى ەنگىزىلىپ، ءبىلىم ساپاسىن باعالاۋ جۇيەسىندە ءبىرشاما وزگەرىستەر قولعا الىنا باستادى. ناتيجەسىندە، وقۋ پروتسەسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ ءادىس-تاسىلدەرى وزگەردى. جاڭارتىلعان مازمۇن وقۋشىلارعا سىني جانە شىعارماشىلىق ويلاۋ داعدىسىن دامىتۋ، ويىن قورىتا الۋ، پىكىرىن اشىق ايتۋ تالابىن قويىپ وتىر.

قازاقتىڭ باتىر ۇلى باۋىرجان مومىش ۇلى: «ۇرپاقتى ۇستازى تاربيەلەيدى. بولاشاقتىڭ باسشىسىن دا، داناسىن دا، عالىمىن دا، ەڭبەكقور ەگىنشىسىن دە، كەنشىسىن دە ۇستاز وسىرەدى» دەپتى. ال ۇستاز مەملەكەت بەكىتىپ بەرگەن باعدارلامامەن جۇمىس ىستەيدى. ولاي بولسا، ءبىلىم بەرۋ باعدارلاماسىنىڭ جاسالىپ، بەكىتىلۋى - ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك. سول سياقتى قازاق تىلىنەن ەمتيحان تاپسىرۋ ءۇردىسى دە مەملەكەت بەكىتكەن ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ەكەنى ءسوزسىز.

تىلەكگۇل ەسداۋلەت

«ايقىن» گازەتى