قارا قۇيىن، اق كويلەك - اڭگىمە
اقسەلەۋ سەيدىمبەككە سوعىستان سوڭعى جوقشىلىق زامان. امانجول التىنشىنى بىتىرگەن جىلدىڭ جايماشۋاق جازى بولاتىن. وسى جازدا ناعاشى اتاسى اۋدانعا بارىپ امانجولعا كويلەك ساتىپ اكەلگەن.
شىركىن-اي، كويلەك بولعاندا قانداي ەدى دەسەڭىزشى! كوز قارىقتىرعان اپپاق... اقپاننىڭ اقشا قارىنداي شىتىرلاپ تۇر. ەتەك-جەڭى دە قۇيىپ قويعانداي ءداپ-دال ەدى. يىعى دا تىرتيعان دەنەسىنە ءاپ-ادەمى قونا كەتكەن.
بۇعانعا دەيىن كيگەنىنىڭ ءبارى ولپى-سولپى بىردەڭە - ءتۇسى قاشىپ، ءتۇرى وڭعان ەسكى-قۇسقىلار بولاتىن. عۇمىرى ءبۇيتىپ دۇكەننەن كىم كيىم ساتىپ الىپ كوردى دەيسىڭ... شەشە جەسىر، اتا جارىمجان، بىرەۋدىڭ تەسىك-توزىعىن قاناعات قىلىپ ءوسىپ جاتقان جايى بار-دى... قىرىق ەكىنىڭ كۇزىندە سوعىسقا كەتكەن اكەدەن سول جىلدىڭ قىسىندا-اق «قارا قاعاز» كەلگەن. اكەي سوعىسقا كەتكەندە بۇل امانجول ەمشەكتەگى ەكى ايلىق بالا ەكەن. سودان شەشە جازعانعا جار قىزىعىن، بۇل امانجولعا اكە مەيىرىن كورۋدى قاتال تاعدىر ماڭدايعا جازباسا كەرەك. قايران شەشە جالعىزىنا جەتىمدىكتى سەزدىرمەيىن-اق دەيدى، ءبىراق جىرتىق دۇنيەنى قانشا جاماعانمەن بۇتىندەلۋشى مە ەدى. كوبىندە سول جىرتىقتى جامايتىن جاماۋعا دا قول جەتپەي قينايدى عوي... جەتىمدىك دەگەنىڭ ەڭ اۋەلى ۇستىگە كيگەن كيىمنەن، اياقتا سۇيرەتكەن كەبىستەن كورىنىس بەرەدى ەكەن. اق كويلەككە دەيىن امانجول كىشىرەيتىپ ءپىشىپ، قىسقارتىپ كەسىپ، سوعىستان قايتقان ءبىر باكەنە سولداتتىڭ گيمناستەركاسىن ءۇش جىل لەكەر ەتكەن. قانشالىقتى كەسىپ-پىشكەنىڭمەن ۇلكەننىڭ كيىمى بالا شىركىنگە قايدان ۇيلەسسىن: ۇرگەن قارىنداي قولپىلداپ، بولماسا سىرىقتا شوشايعان قاراقشىنىڭ شوقپىتىنداي ەرەپەيسىز سولپيىپ تۇراتىن. انەۋ ءبىر جىلى شەشەسى بىرەۋدىڭ ماي سىڭگەن الا گۇلدى الجاپقىشىن شولتيتا ءپىشىپ شولاق جەڭ كويلەك جاساپ بەرگەنى بار. سوعىستان جارالى ورالىپ، ەلگە جەتە كوز جۇمعان ءبىر جاماعايىننىڭ سۇر شينەلىن بۇكتەپ-ءبۇرىپ، ىقشامداپ، قىستىڭ قىراۋىندا پالتو ورنىنا كيىپ ءجۇردى. تاعى ءبىر تانىستان اتاسى قالاپ اكەلگەن امىركەن باتەڭكەنى تىرپىلداتىپ مىنەكي ءتورت جىل سۇيرەپ كەلەدى. ءالى كۇنگە اياعىنا ىلەرى سول... شۇكىرشىلىك، جازدا كيىپ جارىتپاسا دا، قىس بالاسىندا بايپاقپەن، شۇلعاۋمەن وراپ-قىمتاپ ءىلىپ جۇرۋگە بۇل شاقاي ابدەن جاراپ جاتىر.
ءسويتىپ جۇرگەن ايسۇلتان ويدا جوقتا اپپاق كويلەك كيىپ، ءبىر-اق كۇندە جارقىراپ شىعا كەلدى دەرسىڭ... ومىرىندە ءدال ءوستىپ قۋانىپ كورگەن جوق شىعار ءسىرا. اق كويلەكتى كيگەن ساتتە ءوزىن اۋەلەي ۇشقان اپپاق كوبەلەكتەي سەزىنىپ، مۇرنى ءبىرءتۇرلى جىبىرلاپ كەتتى. اق كويلەكتى كيىپ، ونىڭ وزىنىكى ەكەنىنە سەنەرىن دە، سەنبەسىن دە بىلمەي سيپالانىپ تۇرعان كەزدە ەسىنە قانيپا قىز تۇسە قالعان. قانيپا - كورشى وشاقباي اتانىڭ ەركە-توتاي كەنجەسى، امانجولدىڭ سىنىپتاسى. ەسىنە تۇسكەن بويدا جۇگىرىپ سىرتقا شىعىپ، وشاقباي ءۇيىنىڭ الدىن ويقاستاپ ەكى-ءۇش رەت ولاي-بۇلاي ءجۇرىپ ءوتتى. ءۇشىنشى رەتتە مۇنى قانيپا دا بايقاپ قالعان ەكەن، شولجىڭداي ەركەلەپ مۇنىڭ قاسىنا جەتىپ كەلدى. سونسوڭ اينالشىقتاپ كويلەكتى شۇقىلاپ ءبىراز قىزىقتاعان بولدى. ماتاسىن بايقاعانسىپ، امانجولدىڭ بىلەگىن وڭدىرماي شىمشىپ تا الدى.
- نەتكەن ادەمى! - دەدى شىن تاڭىرقاپ. - اپپاق قار سەكىلدى ەكەن!
كويلەگىنىڭ كورشى قىزعا ۇناعانى امانجولدى ءتىپتى تەبىرەنتىپ جىبەردى.
- اتام ساتىپ اپەردى! - دەپ قىلقيعان موينىن تىكتەپ، قورازدانا كەكيىپ قويدى.
قانيپا اق كويلەكتىڭ جەڭىن ءبىر سيپادى دا، ءۇنسىز قالدى.
- دۇكەننەن... دۇكەن بولعاندا اۋداننان ساتىپ اكەلدى، - دەدى امانجول كويلەگىنىڭ قادىر-قاسيەتىن ۇقتىرا تۇسكىسى كەلگەندەي.
قانيپا ءۇنسىز. ءوزىنىڭ ۇستىندەگى ەسكىرگەن كوك-الەمىش كويلەگىنە ءبىر قارادى دا، ءجۇزىن تومەن سالىپ تەرىس اينالا بەردى. سول بويدا سوڭىنا بۇرىلىپ قاراماستان تومپاڭداي جۇگىرىپ ۇيىنە قايىرا كىرىپ كەتتى.
امانجول ەرتەڭىندە دە، ودان كەيىنگى كۇندەرى دە كۇنىنە ءبىر ۋاق اق كويلەگىن كيىپ، وشاقبايدىڭ ءۇيىن توڭىرەكتەۋدى شىعاردى. قانيپا ۇيدەن شىعىپ اق كويلەك كيگەن مۇنىمەن تىلدەسپەيىنشە اتا قازداي ويقاستاپ سول ماڭايدا ءجۇرىپ الاتىن بولدى... وسى اۋىلدا سىنىپتاس ەكەۋى عانا. جاستارى شامالاس بولعان سوڭ كوڭىلى كوبىندە قانيپانى ىزدەپ تۇرادى. قالعان بالا - بىرەۋلەرى ەرەسەك، مۇرىندارىن ءشۇيىرىپ مۇنى مەنسىنبەيدى، ەندى بىرەۋلەرى باستاۋىش سىنىپتىڭ بۇلدىرشىندەرى، مۇنىڭ ءتىلىن ۇعاتىن ءبىرى جوق. كۇز تۇسە ءىرىلى-ۇساق وسى بالا بىتكەن قايتقان قازداي شۋلاسىپ، ورتالىق فەرماداعى مەكتەپكە قاراي شۇبايدى. ويتكەنى بۇل جەردە مەكتەپ جوق، اۋىل كىشكەنتاي. تۋراسىندا، اۋىل دەيتىن، اۋىل دا جوق مۇندا... جايلاۋ دا ەمەس، وي دا ەمەس، مويىنقۇمنىڭ شالعايىندا شوشايعان ونشاقتى مالشى ءۇيى عانا. سول ون شاقتى ءۇي ماڭ دالانىڭ ءار تۇسىندا ءبىر-بىرىنەن ۇرىككەندەي وقشاۋ قارايادى. قوعامداسىپ ىرگەلەسە وتىرسا نەتتى، ءبىر ءۇي مەن ەكىنشىسىنىڭ اراسى ەل كوشكەندەي. قىستا قارا بوران ىسقىرىپ، جازدا قارا قۇيىن كەزىپ جۇرگەنى اۋىل ءىشىن.
كۇندە كيە بەرگەسىن بە، الدە تەردەن، الدە توپىراق ۇشىرعان جەلدەن امانجولدىڭ اق كويلەگى بىرەر كۇننەن سوڭ كىرلەپ قالدى. شەشەسى كىرلەگەن كويلەكتى شىلاپشىنعا سالىپ، سابىنىن كوپىرشىتىپ تاپ-تازا ەتىپ جۋىپ بەردى. سونسوڭ ونى سىلكىپ-سىلكىپ ءۇي ىرگەسىندەگى ءتۇپ توبىلعىنىڭ ۇستىنە جايا سالدى.
- بالام، بايقاپ ءجۇر... كويلەگىڭدى بۇزاۋ-تورپاق جالماپ كەتپەسىن! - دەپ ەسكەرتىپ قويدى.
اسپان تۇزداي كوكپەڭبەك، كۇن بارىنشا شاڭىتىپ تۇرعان. تالما ءتۇستىڭ تاڭداي كەپتىرەر اپتابى بەل الا باستاعان مەزگىل. قايناعان ىستىق اۋانىڭ اسەرىنەن قۇبا جون، سارى بەلدە بۋالدىر ساعىم شالقيدى. شىلدەلىكتىڭ دە شىرىلى ساپ تيىلىپ، تاس توبەدە شىرىلداپ تۇرىپ الاتىن بوزتورعاي دا ءىزى-عايىم جوعالعان. اماندىق بولسا، مىناداي ىستىقتا اق كويلەك ءاپ-ءساتتىڭ اراسىندا دىڭعىراپ كەۋىپ قالۋى ءتيىس. دەگەن ويمەن امانجول كوپ الىسقا ۇزاماي، توبىلعىنى تورىپ، كويلەگىن كۇزەتۋمەن بولدى. ءسويتىپ جۇرگەندە الدەبىر كوك كەسىرتكەنىڭ توبىلعىعا تىرمىسىپ شىعىپ بارا جاتقانىن كوزى شالىپ، جۇگىرىپ كەلدى دە الگى بالەنى شىبىقپەن قاعىپ ءتۇسىردى.
- كويلەگىمدى بىلعاماقسىڭ عوي، ءا! - دەپ جەرگە دومالاپ تۇسكەن كەسىرتكەنى تۇرتپەكتەپ قويدى.
كەسىرتكە شاڭ-توپىراقتىڭ بەتىمەن تارعاياقتاپ قاشا جونەلدى. امانجول اينالانى ءبىر شولىپ، اق كويلەك ورنىندا، بىلايعى مالدىڭ جوقتىعىن بايقاپ، «قاپ، بالەم، سەنى مە» دەپ كوك كەسىرتكەنى قۋىپ بەردى. كوك كەسىرتكە شەتكەرگى شىمداۋىت ءبىر ىنگە جەتە بەرگەن كەزدە شولتاڭداعان قۇيرىعىن اياعىمەن باسا قالعان. ءبارى ءبىر كەسىرتكە تىرباڭداي جانتالاسىپ، سىپ بەرىپ ىنگە كىرىپ كەتتى. قاراسا - قۇيرىعى ءۇزىلىپ سىرتتا قالىپ قويىپتى. ءيىرىلىپ، شورشىپ جاتىر. امانجولدىڭ ەسىنە اتاسى ايتار ءبىر ءتامسىل ءتۇسىپ، سونى تاقپاقتاي جونەلدى:
- التىن باسىم امان بولسا،
التى كۇندە تىرىلەم.
جەز قۇيرىعىم امان بولسا،
جەتى كۇندە تىرىلەم.
سوسىن ءبىر كەسەك تاسپەن يرەلەڭدەگەن قۇيرىقتى جانشىپ باستىرىپ، شاڭىن بۇرقىراتىپ توپىراقپەن قالىڭ ەتىپ كومىپ تاستادى.
- «جەتى كۇندە تىرىلەم» دەيدى ەكەنسىڭ. ال ەندى ءتىرىلىپ كورشى! - دەدى ۇلكەن ءبىر شارۋانى تىندىرعانداي بويىن تىكتەپ.
وسىلايشا وزىمەن-ءوزى ءماز بولىپ تۇرعاندا كەنەت تۋ سىرتىنان ىسىلداعان سۇستى ءبىر ءۇندى ەستىگەن. اتاسى اڭىز عىپ ايتار ايداهار-جىلان قىر جەلكەسىنە ءتونىپ قالعانداي شوشىنا جالت قارادى.
جالت قاراسا، راسىندا دا ايداهار-جىلانعا ۇقساس، جەردىڭ شاڭىن سۋىرا ۇيىرگەن ءبىر قارا قۇيىن ىسىلداپ جاقىنداپ قالىپتى. جەر مەن كوكتى جالعاستىرعان ءيىر دىڭگەك سەكىلدى. ۇرشىقشا ءۇيىرىلىپ، جوعارعى باسى قايقاڭداي كوتەرىلىپ، تومەنگى جاعى جەر بەتىن سۋىرا سورىپ، دۇنيەنى الماپ-جالماپ كەلەدى.
امانجولدىڭ جۇرەگى زىرق ەتتى. زىرق ەتكەنى قۇيىننىڭ ادام شوشىرلىق قۇبىجىق سۇلباسىنان ەمەس. مويىنقۇمنىڭ قارا قۇيىنى ءۇيدىڭ تۇندىگىن جۇلىپ، وشاق باسىنداعى ىدىس-اياقتى ۇيىرە كوتەرىپ، اقساق-توقساق توقتى-تورىمدى تىراپاي اسىرىپ دومالاتىپ تاستارىن تالاي كورگەن. قورقىپ قالعانى - سول الاپات بالەكەت ءۇي سىرتىنداعى توبىلعىعا، مۇنىڭ اق كويلەگىنە تۋرالاي تارتىپ كەلەدى ەكەن. ويلانۋعا دا مۇرشاسى كەلمەي، جاندارمەن كويلەگىنە ۇمتىلدى. ءبىراق توبىلعىعا جەتىپ ۇلگىرمەدى. قارا قۇيىن ىسىلداپ كەلىپ اق كويلەككە بۇدان بۇرىن جەتتى دە، جەلپ ەتكىزىپ ونى اۋەلەتە كوتەرىپ اكەتتى. كوتەرىپ اكەتكەن بويدا ەلپىلدەتىپ-جەلپىلدەتىپ ونى اناۋ شىرقاۋ بيىكتە شىركوبەلەك اينالعان قارا شاڭنىڭ كومەيىنە توعىتىپ جىبەردى. ءسويتتى دە، مازاق ەتكەندەي مىڭ بۇراتىلا يرەلەڭدەپ، مۇنىڭ ءدال قاسىنان ىسىلداي ۇيتقىپ وتە شىقتى. امانجول نە ىستەرىن بىلمەي ءبىر ءسات الاق-جۇلاق اسپانعا قاراپ ابدىراپ قالدى. سوسىن-اق قارا قۇيىننىڭ سوڭىنان ىشقىنا ۇمتىلدى-اي دەرسىڭ. شاپقان اتتان جۇيرىك قارا قۇيىننىڭ سوڭىنان جانۇشىرا قۋىپ بەردى. ويناق سالعان قارا قۇيىن جەتكىزەر ەمەس، مۇنىمەن قۋىسپاق ويناعانداي بۇلتىڭ قاعىپ بىردە انا توبەدەن، بىردە مىنا توبەدەن شىعا كەلەدى. كوككە اۋەلەپ كەتكەن اق كويلەگى مۇلدەم جوق، قۇيىننىڭ ءىشى قالبالاقتاعان جاپىراق پەن ءشوپ، بۇرقىراعان قويۋ شاڭ. كويلەگىن كورە الماسا دا جانۇشىرا قۋىپ كەلەدى. سالدەن سوڭ وكپەسى ءوشىپ، جۇرەگى لوقسىپ اۋزىنا تىعىلدى. تۇكىرىگى جەلىم تاتىپ، كومەيىن شاڭ قاۋىپ، تىنىسى تارىلىپ كەتتى. ءبارىءبىر قارا قۇيىننىڭ سوڭىنان بەزەك قاعىپ جۇگىرە بەردى.
- تاتە... - دەدى قينالىپ، شەشەسىن كومەككە شاقىرعان بولدى. ءبىراق قارلىققان داۋىسى وزىنەن دە اسپاي قالدى.
- تاتە، - دەدى تاعى سىرىلداي دەمىگىپ، بەت-اۋزىن تەرمەن ارالاس ايعىز-ايعىز جاس جۋىپ كەتتى. - مەنىڭ كويلەگىم... اق كويلەگىم...
قۇلا دۇزگە قاراي بۇراڭداي قاشقان قۇيىننىڭ سوڭىنان جانۇشىرا جۇگىرىپ كەلەدى، اعىل-تەگىل جىلاپ كەلەدى. اق كويلەكتەن ماڭگى ايرىلىپ قالارىن ويلاعاندا جانى شىعىپ كەتە جازداپ، اياعى-اياعىنا تيمەي ۇشىپ كەلەدى. جالاڭاياق تابانىن ۇشكىر تاستىڭ ءتىلىپ كەتكەنىن، تىلىنگەن جەردەن قان ساۋلاپ كەلە جاتقانىن سەزەدى. ءبىراق وعان ايالداۋعا مۇرشا جوق. قۇستاي ۇشىپ جۇگىرىپ كەلەدى، اعىل-تەگىل جىلاپ كەلەدى.
- تاتە، - دەيدى قۇمىعىپ، ءبىراق داۋىسى شىقپايدى.
كوك اسپانعا قاقشاڭداي كوتەرىلىپ، شۇيكەدەي سوزالاڭداعان قارا قۇيىننىڭ لەبىن سەزىپ كەلەدى. ىشقىنىپ بارىپ ءبىر سەكىرسە كويلەگىنە قولى ىلىنەردەي ۇمىتتەنە ۇمتىلادى.
اۋىل سىرتىنداعى شۇباردان تەزەك تەرىپ جۇرگەن شاعيمان شەشەي قارا قۇيىندى باعانا كورگەن... «ءبىسمىللا، ءبىسمىللا، بالەكەتىنەن اۋلاق»، - دەپ قولىن الاستاي سىلتەپ، كۇبىرلەپ تۇرعاندا، قۇيىننىڭ سوڭىنان قۇستاي ۇشقان ۇلىنا كوزى ءتۇستى. سول بويدا يىعىنداعى تەزەك تولى قاپتى تاستاي بەرە، بالاسىنىڭ سوڭىنان جۇگىرگەن. امانجول بولسا بۇل كەزدە مىڭ بۇرالىپ بيلەي قاشقان قارا قۇيىنمەن بىرگە ماڭ دالانىڭ ماناۋراعان كوكجيەگىنە دە جەتىپ قالعان.
قارا قۇيىندى ەندى قۋىپ جەتتىم-اۋ دەگەن ساتتە امانجول دىڭكەلەپ بارىپ وماقاسا ۇشىپ ءتۇستى. سول بويدا جەل قۋعان دالانىڭ قاڭباعى سەكىلدى بەس-التى رەت دومالاپ كەتتى. سىلەسى قاتىپ ەسىنەن تانا قۇلادى.
نە زاماتتا ەسىن جيناپ، كوزىن اشسا - قاسىندا شەشەسى وتىر. مۇنىڭ باسىن تاس قىپ قۇشاقتاپ العان، جوقتاۋ ايتىپ زارلاپ وتىر... زارى ساي-سۇيەگىڭدى سىرقىراتادى. سۇم سوعىستى، سورىن اشپاي قويعان تاعدىرىن قارعاپ-سىلەيدى. بوزداعىم امان بولسا - جالعىز ۇلى بۇيتەر مە ەدى، مەن جازعان ءوستىپ قاسىرەتتەن قان قۇسار ما ەدىم دەپ زارلايدى.
امانجول شەشە قۇشاعىنان بوسانىپ، ءۇستى-باسىن قاعىپ-سىلكىپ تۇرىپ كەتتى.
بۇل تۇرعانمەن شاعيمان شەشەي تۇرعان جوق. سول شوكە ءتۇسىپ تىزەرلەگەن كۇيى الاقانىمەن ماڭدايىن تىرەپ، سولقىلداي جىلاپ وتىرىپ قالدى. بىرەۋ قايتىس بولىپ كەتكەندەگىدەي ماقامدى اۋەزگە سالىپ كادىمگىدەي جوقتاۋعا باسقان.
- تاتە، جىلاماشى! - دەپ امانجول ارقاسىنان قۇشاقتاپ ەدى، ودان بەتەر داۋىس سوزىپ، اعىل-تەگىل تەڭسەلىپ كەتتى.
ءار جەردە قاراڭ-قۇراڭ تەزەك تەرىپ قىبىرلاعان ەكى-ءۇش كەلىنشەك، وشاق باسىندا قارايىپ كۇيبەڭدەگەن بىرەر ايەل شاعيماننىڭ داۋىسىن ەستىپ، ىلەزدە جينالىپ قالىستى. العاشىندا شاعيمانعا باسۋ ايتىپ سابىرعا شاقىرىپ، وشارىلا قورشاپ تۇر ەدى، ءبىر كەزدە ولار دا ىقىلىق اتىپ، قوسىلا ءۇن شىعارىپ، بوزداپ قويا بەرىسكەن... ايەلدەردىڭ بىرەۋىسى شىت-ورامالىن باسىنان جۇلىپ الدى دا، شاشىن جايىپ جىبەرىپ، جوقتاۋعا باسىپ، وتىرا كەتتى. قالعان ايەل جاڭا كورگەندەي ءبىرىن-ءبىرى قۇشاقتاپ، ايقاي سالىپ كورىسىپ جاتىر. جاستاۋ ءبىر كەلىنشەك شاعيماندى ارقاسىنان ايقارا قاپسىرىپ، ويباي سالىپ قويا بەردى.
ۇلكەنى بار، جاسى بار كوپ ايەلدىڭ اياق استىنان اه ۇرىپ بۇلايشا ازان-قازان بولعانىن امانجولدىڭ ءبىرىنشى كورۋى ەدى. بۇل وقىس كورىنىستەن شوشىڭقىراپ، شەگىنشەكتەي بەردى. «مەنىڭ كويلەگىمە بولا تاتەلەردىڭ وسىنشالىق بۇلىنگەنى نەسى» دەپ العاشىندا اڭ-تاڭ. ءبىراق بايقايدى، تاتەلەرى ەندىگى جەردە امانجولدىڭ بۇل ارادا بار-جوعىن مۇلدەم ۇمىتقان سياقتى. مىناۋ جىلاستارىنىڭ ءجونى بولەكشە، كۇيزەلىستەرى اق كويلەك ەمەس، باسقا دۇنيە ەكەنىن بالا جۇرەگى سەزدى... جىلدار بويى كوكىرەكتە شەر بولىپ جينالعان قاسىرەت-نالا، تارتقان ازاپ، كورگەن بەينەتتەرى اششى زاپىران بولىپ ءبىر-اق ساتتە لاق ەتىپ اقتارىلعانداي. بۇعانعا دەيىن قارا تاستاي ەڭسەلەرىن ەزىپ كەلگەن قايعى مەن شەر، قىس ىزعار، جاز شاڭ جۇتقىزىپ، مۇز ارقالاپ، كۇل توككىزگەن بەينەت-سوراسى، جۇرەكتى توتيايىنداي ۋلاپ كەلگەن وكىنىش پەن كۇيىنىش جانارتاۋداي لىقسىپ كوز جاسىمەن جۋىلىپ جاتقانداي. بالعىن دەنەسىن قايعى كۇيرەتىپ، قۇرت جەگەندەي بۇگىلىپ قالعان جاپ-جاس كەلىنشەكتەر جار قىزىعىن كورمەي جاتىپ مىناۋ وگەي ءومىر، وكسىكتى تىرلىككە قالايشا تاپ بولعاندارىنا اشىنعانداي. قۇداي باسقا سالعان تايقى ماڭداي، تاز تاعدىرلارىن قارعاپ لاعنەت ايتىسقانداي. شىدامنىڭ دا شەككە جەتىپ، سابىر سۋىنىڭ دا سارقىلعان كەزى وسى ءسات شىعار... قاسىرەتتىڭ زارى وتكەن ايەل بىتكەن سارنايدى، سارنايدى دا زارلايدى. اۋا جەتپەي القىنىپ، قۇسا بولىپ وكسيدى، كۇڭىرەنە كۇرسىنەدى. جان جارىنىڭ قازاسىن جاڭا عانا ەستىگەندەي بارشاسى بىردەي ازا تۇتىسادى. قابىرعادان قان اققان، تولارساققا مۇز قاتقان ازاپتى كۇندەردىڭ، قيىن-قىستاۋ جىلداردىڭ بار قاسىرەتى اتقىداي اقتارىلىپ ەندى عانا سىرتقا شىققانداي.
اناداي جەردە كولدەنەڭدەپ ءوتىپ بارا جاتقان زاكاريا شال ۇلارداي شۋلاعان قالىڭ ايەلدى بايقاپ، تور شولاعىنىڭ باسىن بەرى بۇرعان. كوپ جاقىنداعان جوق، نە بولدى دەپ سۇرامادى دا. بەلىندەگى ورامالىنىڭ ۇشىمەن كوزىنىڭ سۋاعارىن ءىلىپ سۇرتتى دە:
- جەتەر ەندى... دوعارىڭدار! - دەپ قارلىعا ايقاي سالدى. - مىنا دۇنيەنىڭ ءتورت قۇبىلاسى سەندەردىڭ كوز جاستارىڭمەن تۇگەندەلەر بولسا - باياعىدا-اق تۇگەندەلەر ەدى. بارىنا قاناعات، جوعىنا سالاۋات ەتىڭدەر. دوعارىڭدار زارلاعاندى!
زاكاريا شال سولاي دەدى دە، شىبىنداعان تور شولاعىن ءبىر تەبىنىپ، ءوز جونىمەن كەتە باردى.
ايەلدەر ىقىلىق اتىپ وكسىپ، اهىلاپ-ۇهىلەپ كۇرسىنىسىپ بارىپ جىلاعاندارىن دا، شۋلاعاندارىن دا توقتاتتى.
قارا قۇيىن بولسا قازالى قالىڭ ايەلدى مازاق ەتكەندەي ويناق سالىپ كوكجيەككە ءسىڭىپ بارا جاتتى.
الىبەك اسقار