قامىستان تابىس تاپقان

سىرداريا بويىنا، كول تاباندارىنا قاۋلاپ ءوسىپ، ءوزىمىز ورتەپ تاستايتىن قامىس وزگە ەلدە قادىرلى دەپ كىم ويلاعان؟ راس، كەزىندە بۇل جارىقتىقتى ءۇي قۇرىلىسىنا پايدالاندى، ءتىپتى ىزا تەپپەۋ ءۇشىن ىرگەتاستىڭ استىنا تاستاعانداردى دا كورگەنبىز.

قازىر جىگىت اعاسى جاسىنان اسىپ بارا جاتقان زامانداستارىمىز قولى تىلىمدەلىپ، تالاي مارتە باۋ- باۋ قامىس ورعان شىعار- اۋ.

قازىر قىتاي - وسى قامىسپەن تالاي ەلدى قامتاماسىز ەتىپ، سودان قىرۋار پايدا تاۋىپ وتىرعان الەمدەگى بىردەن- ءبىر مەملەكەت. كەشەگى پاندەميادا سىرتپەن بايلانىس توقتاپ، كۇللى ەۋروپا توقتاۋسىز جەتىپ تۇرعان قىتاي قامىسىن تاپپاي، جان- جاققا سۇراۋ سالا باستاپتى. وسى ساتتە قازالى قامىسى الەم نارىعىنا شىعا كەلدى.

ارينە، قاي ءىس تە بىردەن كوشىن تۇزەپ كەتپەيتىنى انىق قوي. قازالى قامىسىن شەتەلگە شىعارعان ۆەنەرا تايلاقباەۆاعا ەڭ اۋەلى اعىلشىن ءتىلىن جەتىك بىلەتىنى پايداسىن تيگىزدى. ساۋدادا دوستىق بولمايتىنى راس، ءتىل بىلمەسەڭ، ىسكەرلىك بايلانىسقا ادال دەگەن شەتەلدىكتەردىڭ ءوزى سان سوقتىرىپ كەتۋى مۇمكىن.

- ينتەرنەتتى شارلاپ وتىرىپ وسىنداي ءبىر ەرەكشە سۇرانىسقا كوزىم ءتۇستى. سوسىن تاۋاردىڭ ءار ەلدەگى باعاسىنا تالداۋ جاسادىق. وسىلايشا، العاشقى ءونىمدى گەرمانياعا ساراپتاماعا جىبەردىك. ءبىز قامىستان قۇتىلعىمىز كەلسە، شىرپى تيگىزىپ، لاپ ەتكىزىپ شارۋانى ءاپ- ساتتە شەشە سالامىز عوي. نەمىستەردە سىناقتان وتپەگەن تاۋار ۋتيليزاتسياعا جىبەرىلەدى ەكەن. قامىس تاسىعان كولىكتى جالداۋ مەن جاراماعان جاعدايدا قامىستى جويۋدى قوسقانداعى شىعىنىمىز 5 ميلليون تەڭگەنىڭ ۇستىنە شىقتى. نار تاۋەكەلمەن باستاعان تىرلىگىمىز وڭعا باسىپ، نەمىستەر ءبىزدىڭ قامىستىڭ ساپاسى وتە جوعارى ەكەنىن حابارلاعاندا ارقامىزدان اۋىر جۇك تۇسكەندەي بولدى. وسىدان كەيىن گەرمانيامەن قاتار، نيدەرلاند، دانيا، فرانسيا، پولشا، بەلارۋس مەملەكەتتەرىنە ءونىم جونەلتە باستادىق، - دەيدى ۆەنەرا.

قازىر ءبىز باسپانانى دا، باسقا عيماراتتى دا ەۋروپالىق ۇلگىدە سالىپ، بۇكىل كەرەكتى جابدىعىن سول جاقتان تاسىپ اۋرەگە ءتۇسىپ ءجۇرمىز. ال شەتەلىڭىز ودان الدەقاشان باس تارتىپ، تابيعي ماتەريالدارعا كوشە باستاپتى. مىسالى، قازالىنىڭ قامىسى كوپ ەلدە ءۇي شاتىرىن جابۋعا جۇمسالادى ەكەن. قالاۋىن تاپسا، ودان بيووتىن وندىرۋگە دە بولادى. شاعىن اۋىلعا جىلۋ مەن جارىق بەرەتىن قازاندىق جاساۋدىڭ دا جولى بار.

قامىستى كادەگە جاراتىپ جاتقاندار قاتارىنا تۇركيا، رۋمىنيا، رەسەي مەن ۋكراينا بار. سوڭعى ەكەۋىندە قازىرگى جاعدايعا بايلانىستى ءوندىرىس ۋاقىتشا توقتاپ تۇر. ال سىر قامىسى ساۋداعا شىققالى بەرى باسقا مەملەكەتتەردىڭ ونىمدەرىنە سۇرانىس ازايىپتى.

- بۇرىن كىم بىلگەن، قامىستىڭ دا ساپاسى وسكەن توپىراعىنا بايلانىستى بولادى ەكەن. تۇشى سۋى بار وڭىردە وسكەنى بورپىلداق بولىپ قۇرىلىسقا جارامايدى ەكەن دە، بىزدەگىدەي تۇزدى توپىراقتان ونگەنى قاتتى بولادى ەكەن. شەتەلدىكتەر ءبىزدىڭ جۇمىسپەن تانىسۋعا كەلگەندە وسىنداي تابيعي ماتەريالدىڭ ورتاسىندا وتىرىپ، قۇرىلىستى ەۋرو ستيلدە سالاتىنىمىزعا تاڭعالىپ كەتەدى، - دەيدى ۆ. تايلاقبايەۆا.

«ازيا قامىس» سەرىكتەستىگىن قۇرىپ، وڭىردە جوق تىڭ كاسىپتى باستاعان كەيىپكەرىمىزدىڭ ارقاسۇيەرى ازاماتى - رايىسبەك اياپبەرگەنوۆ. ەرلى- زايىپتى ەكەۋ بۇرىن تەمىرجول سالاسىندا ەڭبەك ەتكەن. بار تەحنيكانىڭ ءتىلىن بىلەتىن ۆەنەرانىڭ كوكسەگەنى تەپلوۆوز ماشينيستىگى ەدى. جۇك كاسسيرى بولىپ 14 جىل جۇمىس ىستەگەن كەلىنشەكتىڭ كاسىبى ءبىر كۇندە وزگەرىپ شىعا كەلدى. قازىر رايىسبەك قامىس شابۋ، جيناۋ سەكىلدى شارۋامەن اينالىسسا، ۆەنەرا شەتەلدىكتەرمەن بايلانىس ورناتىپ، ءونىمدى جەتكىزۋ جاعىن قولعا العان. تىنىمسىز ىزدەنىستىڭ ارقاسىندا وبلىستاعى جالاعاش اۋدانى مەن بالقاش، استانا مەن اتىراۋ وڭىرلەرىنەن سەرىكتەستەر تاپتى.

بۇلاردىڭ كاسىبى تۋرالى حابار تاراعالى بەرى قاراعاندى مەن استانادان حابارلاسىپ، قۇرىلىسقا قامىستى قولدانۋ ءتاسىلىن سۇراعاندار بولىپتى. ساق مونشاسىن سالىپ جاتقاندار دا كەڭەس سۇراپ وتىر. مۇنىڭ جايىن جاقىندا قازالىعا كەلەتىن گەرمانيا ماماندارى تۇسىندىرەدى.

ۆەنەرا وسى كاسىپتەن جىلىنا 1-2 ميلليارد تەڭگە تابىس تابۋعا بولاتىنىن ايتادى. ءبىراق ول ءۇشىن جەر كەرەك. سەرىكتەستىك ورنالاسقان كاۋكەي اۋىلىنىڭ اۋماعىنان جەر الىپ، كاسىبىن كەڭەيتكىسى كەلەدى. قىزىلدىڭ قۇمىنا قاراي قۋاڭداريا ارقىلى كۇرىشتىڭ قاشىرتقى سۋى جينالاتىن اۋماقتان جەر سۇراپ، بيزنەس- جوسپارىن دا ۇسىنىپ قويدى. الداعى جوسپارىندا قامىستان كومىر شىعارۋ بار. شاتىردان بولەك، قامىستان نەمىس تەحنولوگياسىمەن جيھاز جاسايتىن ماتەريال شىعارعىسى كەلەدى.

ون بالاسىن ەڭبەككە تاربيەلەپ وتىرعان ۆەنەرا وزگەلەرگە كومەك كورسەتىپ، جۇرتتى جاقسى ىسكە ۇيىستىرىپ وتىر. قازىر مەكەمەدە كاۋكەي اۋىلىنىڭ ون شاقتى تۇرعىنى جۇمىس ىستەپ ءجۇر. ماۋسىم كەزىندە ولاردىڭ قاتارى ەسەلەپ ارتادى. ولار قامىستى قىستا، ايازدى كۇندەرى قاتتى كەزىندە شاۋىپ، قۇرعاق جەردە ساقتايدى. وڭاي جۇمىس ەمەس، ءبىراق بەينەتى اقتالىپ، ءتاپ- ءتاۋىر تابىس تاۋىپ ءجۇر. سەرىكتەستىكتە قامىس وراتىن شەتەلدىك تەحنيكا بار. قولداۋ بولسا، تىڭ ءوندىرىستىڭ ءورىسى كەڭەيىپ كەتەر ەدى.

قىزىلوردا

مۇرات جەتپىسبايەۆ

egemen.kz