موڭعولدار جاپپاي كوشىپ جاتىر

استانا. قازاقپارات - انداس نۇربەك بابان اتاجۇرتتان تۋعان جەرى موڭعولياعا اتتانىپ بارادى ەكەن. جالپى، تاريحي وتانىنا ورالعان ءبىراز قانداس بۇرىنعى مەكەنىمەن بايلانىسىن ۇزبەگەنى، ءتىپتى سول جاقتاعى بيزنەسىن جۇرگىزەتىنى جاسىرىن ەمەس، دەپ حابارلايدى ibbusiness.kz.

«ۇلان-باتىردا باسپانا باعاسى جىلدا قىمباتتاپ جاتىر. باي-باعلان تۇراتىن اۋدانداردا ءبىر شارشى مەتردىڭ باعاسى بىزشە 4 مىڭ دوللارعا دەيىن بارادى. ودان قىمباتىن دا تابۋعا بولادى. مەنىڭ ماقساتىم - وسى جاڭا باستالعان ترەندكە ىلىگىپ قالىپ، تابىس تابۋ. بىرنەشە پاتەر ساتىپ الىپ، ءبىر-ەكى جىلدان سوڭ ساتىپ جىبەرسەم دەيمىن. موڭعوليا استاناسىنىڭ وڭتۇستىگىندە، زايسان اۋدانىندا دارعى (باستىق) سەرىكتەسىممەن بىرگە كوتتەدج سالعىزۋدامىز. ماسەلە تۋىنداپ، دوڭعىتۋ (شاقىرۋ) جىبەرىپتى، سوعان بارامىن. موڭعوليا بارلىق قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ 80 پايىزعا دەيىنگىسىن وزىندە وندىرەدى. ولارى ءبىرشاما ارزان. قۇرىلىسى اياقتالعان سوڭ ساتامىز دا»، - دەيدى نۇربەك.

بىردەن ەسكەرتە كەتەلىك، بۇل - وسى ەلگە قارجى، ينۆەستيسيا سالۋعا ۇندەۋ ەمەس، تەك ترەندكە نازار اۋدارتۋ عانا. جيناعىن قايدا سالۋ جونىندە ءاربىر ادام ماماندارمەن كەڭەسە وتىرىپ، جەكە شەشىم قابىلداۋى كەرەك.

موڭعوليانىڭ ۇلتتىق ستاتيستيكالىق كوميتەتىنىڭ رەسمي مالىمەتتەرى ەلدە جىلجىمايتىن مۇلىك قۇنى الاپات قارقىنمەن قىمباتتاپ جاتقانىن پاش ەتتى. مىسالى، بىلتىرعى 2023 -جىلعى قازاندا عانا موڭعوليادا جاڭا تۇرعىن ءۇي كەشەنىندەگى 1 شارشى مەتردىڭ ورتاشا باعاسى 3,85 ميلليون توگرىكتى (تۋگريك، شامامەن 1113 دوللاردى) قۇرادى.

ال، 2024 -جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا 1 شارشى مەتردىڭ ورتاشا قۇنى 4,62 ميلليون توگرىككە (شامامەن 1366 دوللارعا) جەتىپتى.

مامانداردىڭ بايلامىنشا، باسپانا قۇنىنىڭ بۇلايشا قارقىندى ءوسۋى قازىرگى زامانعى تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىندەگى پاتەرلەرگە دەگەن سۇرانىستىڭ ارتۋىمەن، يپوتەكالىق نەسيەلەندىرۋدىڭ سەرپىن الۋىمەن، سونداي-اق موڭعوليا حالقى سانىنىڭ وسۋىمەن بايلانىستى.

موڭعوليا بيلىگى 2013 -جىلى مولشەرلەمەلەرى الەمدەگى ەڭ ارزان سانالاتىن جەڭىلدىكتى يپوتەكالىق كرەديتتەۋ باعدارلاماسىن ىسكە قوستى.

«موڭعول يپوتەكالىق كورپوراتسياسىنىڭ» رەسمي مالىمەتى بويىنشا ەلدە اتالعان باعدارلاما ىسكە قوسىلعالى، جالپى سانى 123 مىڭ وتباسى يپوتەكاعا زاماناۋي پاتەرلەردى يەلەندى. ەش نەسيەسىز، بىردەن ءوز قارجىسىنا ساتىپ العاندارى بولەك.

«موڭعوليا - الەمدەگى ەڭ از قونىستانعان ەلدەردىڭ ءبىرى. قازىرگى كەزدە موڭعوليا حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعى ءبىر عانا ۇلان-باتىر قالاسىندا تۇرىپ جاتىر. موڭعول ەلى حالقىنىڭ سانى 3,5 ميلليونداي ادام. بۇل رەتتە موڭعول استاناسىنىڭ ەنشىسىنە ەلدىڭ ج ءى ءو-نىڭ 63 پايىزدان استامى تيەسىلى. جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ پىكىرىنشە، موڭعوليانىڭ وزگە وڭىرلەرىندە جەڭىلدىكتى يپوتەكامەن باسپانا ساتىپ الۋعا مۇمكىندىك بەرۋ - ۇلان-باتىردى دەتسەنتراليزاتسيالاۋعا، سپۋتنيك قالالاردى قۇرۋعا جانە جاڭا تۇرعىن اۋدانداردى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان، پروبلەمانىڭ ۇزاق مەرزىمدى شەشىمدەرىنىڭ ءبىرى»، - دەپ حابارلادى قىتايلىق شينحۋا اگەنتتىگى.

موڭعوليانىڭ «مونتسامە» ۇلتتىق اقپارات اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە، بۇل ەلدە شىنىندا دا «يپوتەكالىق ءدۇمپۋ» باستالدى. اقپارات قۇرالى ەل استاناسىنىڭ تۇرعىندارى كيىز ۇيلەرىنەن بەلسەندى تۇردە جاڭا تۇرعىن ءۇي كەشەندەرىنە كوشىپ جاتقاندارىن ءمالىم ەتتى.

«2024 -جىلعى قىركۇيەكتىڭ سوڭىندا «موڭعول يپوتەكالىق كورپوراتسياسى» مەن كوممەرتسيالىق بانكتەردىڭ ازاماتتارعا بەرگەن يپوتەكالىق كرەديتتەرىنىڭ كولەمى 9 تريلليون توگرىكتى قۇرادى. بۇل 2023 -جىلعىدان 1,8 تريلليونعا كوپ! وسى ترەند موڭعولدىڭ تۇرعىن ءۇي نارىعىندا قارقىندى ءوسىمنىڭ جالعاسىپ جاتقانىن كۋالاندىرادى»، - دەپ جازدى «مونتسامە».

جۋرناليست يۋ. دەلگەرماانىڭ دەرەگىنشە، موڭعوليادا تۇرعىن ءۇيدىڭ نەگىزگى قۇرىلىسى ەل استاناسى ۇلان-باتىردا جۇرۋدە. ينۆەستيتسيانىڭ نە ەكەنىن ەسەيگەن بالادان ەڭكەيگەن كارىگە دەيىن جاقسى بىلەتىن (جۇرت اكتسيا ساتىپ، تابىس تابادى) موڭعولدار قۇرىلىس كومپانيالارىمەن ساۋدالاسىپ، ەسكى باسپانالارىن وتكىزىپ، زاڭعار ۇيلەردەگى پاتەرلەرگە بەلسەندى تۇردە قونىستانۋدا. بىرەر جىلدان كەيىن ونىسىن ساتسا، جاقسى تابىس تابۋى مۇمكىن.

«جاڭا تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى نەگىزىنەن استانانىڭ وڭتۇستىك جانە شىعىس اۋداندارىندا جاپپاي بوي كوتەرۋدە. ويتكەنى باسقا اۋداندارمەن سالىستىرعاندا، ول مەكەندەردىڭ ەكولوگيالىق جاي- كۇيى جاقسى. سونىمەن بىرگە وزگە اۋدانداردا زاماناۋي تۇرعىن ءۇي كەشەندەرى كيىز ءۇي قونىستارىنا قوڭسى قونۋدا. كيىز ۇيلەر قىستا كومىردى پايدالانىپ، پەش جاعادى، اينالاسىن كوك تۇتىنگە بولەيدى. بۇل جالپى العاندا، ەل استاناسىنىڭ ەكولوگياسىن ناشارلاتادى»، - دەپ نازار اۋدارتتى ۇلتتىق اقپارات اگەنتتىگى.

قىزىقتى جايت سول، قازاقستاندىقتارعا قاراعاندا، موڭعولدار ءوز مىندەتتەمەسىنە ۇقىپتى قارايتىن بولىپ شىقتى. «موڭعول يپوتەكالىق كورپوراتسياسى» مەن كوممەرتسيالىق بانكتەردىڭ تۇرعىندارعا بەرگەن يپوتەكالىق كرەديتتەرىنىڭ جالپى كولەمى 9 تريلليون توگرىككە جەتكەنى ايتىلدى.

سونىڭ ىشىندە تەك 120,6 ميلليارد توگرىك نەمەسە %1,3 ى عانا «بانكتەر مۇقيات نازار اۋدارۋى قاجەت الاڭداتارلىق كرەديت» دەپ تانىلعان. نەبارى 87 ميلليارد توگرىك نەمەسە %1 ى «ساپاسىز كرەديت» (بىزدە «ۋلى كرەديت» اتايدى) سانالادى.

جاسىراتىنى جوق، موڭعول اعايىندار پايدالاناتىن ارزان يپوتەكانى قازاقستاندىقتار قولعا ۇستاپ كورمەك تۇگىل، ءۇش ۇيىقتاسا تۇسىنە دە كىرمەيدى. 2018 -جىلى موڭعوليانىڭ ورتالىق بانكى كوممەرتسيالىق بانكتەردىڭ ۇسىناتىن يپوتەكالىق نەسيەلەرى بويىنشا پايىزدىق ستاۆكانىڭ %4 دان %1 عا دەيىن تۇسىرىلەتىنىن جاريالادى. 2024 -جىلى بۇل ستاۆكا 3 پايىزعا دەيىن كوتەرىلدى، ءبىراق سوندا دا ارزان، تارتىمدى بولىپ قالدى.

سالىستىرساق، قازاقستاندا از قامتىلعاندار عانا يگىلىگىن كورەتىن مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى قوسپاعاندا، بيىل يپوتەكا بويىنشا ورتاشا پايىزدىق ستاۆكا - 22 عا جەتتى. ويتكەنى رەسپۋبليكادا ۇلتتىق بانك بەلگىلەگەن بازالىق ستاۆكا ,25. ەندەشە نەسيە ودان ارزان بولا المايدى.

وسىلاي ارزانداتۋ ارقىلى موڭعوليا بەس جىلداي بۇرىن حالىققا بەرىلەتىن يپوتەكانى قارجىلاندىرۋ كولەمىن بىردەن ەكى ەسەلەدى. سوندا موڭعولدار العان يپوتەكاسىنىڭ سوماسى 300 ميللياردتان 600 ميلليارد توگرىككە دەيىن ارتىپتى. بۇگىندە 9 تريلليونعا جەتكەنى الگىندە ايتىلدى. موڭعولياداعى ءوسىم ماسشتابىن وسىدان-اق اڭعارۋىڭىزعا بولادى.