مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ IV وتىرىسىندا سويلەگەن ءسوزى

استانا. KAZINFORM - پرەزيدەنت كوكشە تورىندەگى قۇرىلتايدا وسىدان ءۇش جىل بۇرىن ناۋرىز ايىندا جاريالاعان جولداۋىنا ساي جۇرگىزىلگەن قوعامدىق-ساياسي رەفورمالارعا توقتالىپ، ەل ىشىندەگى وڭ وزگەرىستەرگە ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەلەرى دە وراسان زور ۇلەس قوسقانىن اتاپ ءوتتى. بۇل تۋرالى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى حابارلادى.

مەملەكەت باسشىسى، ەڭ الدىمەن، قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقان سالىق رەفورماسىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىردى.

- سالىق جۇيەسى، بۇل - بۇكىل مەملەكەتتىك جۇيەنىڭ تىرەگى. بيۋجەتتە قارجى بولماسا، مەملەكەت ءوز مىندەتىن تولىق اتقارا المايدى، الەۋمەتتىك مىندەتتەمەلەر دە ورىندالمايدى. ەلىمىز ءۇشىن اسا قاجەت شارالاردىڭ ءمان-ماڭىزىن حالىققا ەگجەي-تەگجەيلى ءتۇسىندىرۋ كەرەك. جۇرتتىڭ ءبارى ەكونوميست نەمەسە قارجىگەر ەمەس. مەملەكەتتىڭ قانداي شارانى نە ءۇشىن قولعا الىپ جاتقانىن ءبارى بىردەي تۇسىنە بەرمەۋى مۇمكىن. سوندىقتان رەفورمانىڭ ءمانىن ءار ادامعا تۇسىنىكتى تىلمەن جەتكىزۋ كەرەك. ۇكىمەت سالىق رەفورماسىنا قاتىستى جاڭا تاسىلدەردى ۇسىندى. بۇل شارالار، جالپى العاندا، دۇرىس. وندا نەگىزگى ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك فاكتورلار ەسكەرىلگەن. كاسىبي ماماندار دا، جالپى جۇرتشىلىق تا قوسىمشا قۇن سالىعىنىڭ مولشەرلەمەسىن كوتەرۋ قاجەتتىگىنە تۇسىنىستىكپەن قارايدى. دەگەنمەن ۇسىنىلعان شارالارعا، سونىڭ ىشىندە، قوسىمشا قۇن سالىعىنا قاتىستى سىن-پىكىرلەر دە ەستىلىپ قالادى. ءبىراق مۇنداي پايىم شىنايى احۋالعا نەگىزدەلمەگەن. ءتۇرلى سەبەپكە بايلانىستى وزىنە اۋقىمدى الەۋمەتتىك مىندەتتەمە المايتىن ەلدەر از ەمەس. ال قازاقستاننىڭ بيۋجەت قارجىسىنىڭ جارتىسىنان كوبى الەۋمەتتىك سالانىڭ ەنشىسىندە. ءبىزدىڭ ەلىمىز - الەۋمەتتىك مەملەكەت. سوندىقتان ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالالارىنا ينۆەستيتسيا سالۋدى جالعاستىرامىز، - دەدى پرەزيدەنت.

بۇدان بولەك، قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇلتتىق قۇرىلتاي مۇشەلەرى تاراپىنان كوتەرىلگەن قوعامدىق ادەپتى رەتتەۋ، تەرىس اعىمدار مەن ۇلتتىق بولمىسىمىزعا جات يدەولوگيالارعا، ءتۇرلى الاياقتىق ارەكەتتەرگە توسقاۋىل قويۋ؛ وتاندىق كينو جانە انيماتسيا وندىرىسىنە يدەولوگيالىق تۇرعىدان ءمان بەرۋ، ايەلدەر كولونياسىنداعى جاعدايدى تۇزەپ، قىلمىستىق-اتقارۋ جۇيەسىندەگى زاڭنامانىڭ جۇكتى نەمەسە كامەلەت جاسقا تولماعان بالالارى بار ايەلدەرگە قاتىستى تۇسىن قايتا قاراۋ، كاسىپتىك-تەحنيكالىق كوللەدجدەردى دامىتۋ ىسىندە جاڭا ماماندىقتارعا سۇرانىس پەن ەڭبەك نارىعىنداعى جاعدايدى ەسكەرۋ سەكىلدى وزەكتى ماسەلەلەرگە قولداۋ ءبىلدىرىپ، ءوز ويىن ورتاعا سالدى.

مەملەكەت باسشىسى ونوماستيكا سالاسىن، مەملەكەتتىك جانە مەكەمەلىك ماراپاتتار جۇيەسىن جەتىلدىرۋ، جاسامپازدىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەۋ، الەۋمەتتىك كەسەلدەردى جويۋ، ازاماتتىق قوعامدى دامىتۋ باعىتىندا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستىڭ كەمشىن تۇستارىنا نازار اۋدارىپ، ىشكى ساياساتتاعى اۋقىمدى يدەولوگيالىق جۇمىستى جۇيەلەيتىن ءبىرتۇتاس تۇجىرىمدامالىق قۇجات ازىرلەۋدى تاپسىردى.

سونىمەن قاتار پرەزيدەنت ۇلتتىق بىرەگەيلىگىمىزدى نىعايتۋ جولىندا مادەنيەت سالاسى ايرىقشا ءرول اتقاراتىنىن ايتتى. قاسىم-جومارت توقايەۆ ەلىمىزدە تەاتر ونەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىق ءوسىپ كەلە جاتقانىن العا تارتىپ، وڭىرلەردەگى تەاترلاردى دامىتۋعا ءارى بۇل ىسكە بيزنەس وكىلدەرىن بەلسەندى اتسالىسۋعا شاقىردى. سونداي-اق اباي قۇنانبايلىنىڭ 180 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا اباي ينستيتۋتىن كونفۋتسي، گەتە، سەرۆانتەس ينستيتۋتتارى سياقتى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مادەني- اعارتۋ مەكەمەسىنە اينالدىرۋ ءۇشىن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى مەن «وتانداستار» قورىنا مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىمەن بىرلەسىپ، شەتەلدە وسىنداي ورتالىقتار اشۋ بويىنشا ءتيىستى جۇمىستى جالعاستىرۋدى تاپسىردى.

بۇدان بولەك، پرەزيدەنت حالىقارالىق «قازاق ءتىلى» قوعامىنىڭ باستامالارىن قولداۋ، قۇجات تۇرىندەگى مۇرالارىمىزدى يۋنەسكونىڭ «الەم جادى» تىزىمىنە ەنگىزۋ، ءتول بولمىسىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى ايشىقتايتىن ۇلتتىق سيفرلىق مۇراعاتتى جاساندى ينتەللەكت جۇيەلەرىنە كىرىكتىرۋ، تاريحي زەرتتەۋلەردى جانداندىرۋ مىندەتتەرىن ايقىندادى.

قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جۇرتشىلىق الدىنداعى ءسوزىنىڭ ءبىر بولىگى ەلىمىزدە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان ءىرى ينۆەستيتسيالىق جانە ينفراقۇرىلىمدىق جوبالارعا ارنالدى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، مەملەكەتتىڭ ەڭ باستى مىندەتى - ايماقتاردىڭ ەكونوميكالىق وسىمىنە تۇرتكى بولاتىن جانە وڭىرلەردىڭ دامۋىنداعى تەڭسىزدىكتى جوياتىن باستامالارعا باسا ءمان بەرۋ. بۇل رەتتە بيىل ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىن قارجىلاندىرۋ كولەمى ەكى ەسە، ياعني 8 تريلليون تەڭگەگە دەيىن ۇلعايماق. پرەزيدەنت وڭىرلەردەگى ءبىلىم بەرۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، تۋريزم جانە سپورت سالالارىن دامىتۋ جوبالارىنا كەڭىنەن توقتالىپ، ولاردى ۋاقتىلى ءارى ساپالى جۇزەگە اسىرۋ ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرتتى.

- «قۋاتتى ايماقتار - قۋاتتى ەل» ۇستانىمى - مەنىڭ ساياسي باعدارىمداعى مىزعىماس قاعيدانىڭ ءبىرى. ۇكىمەت وسى قاعيدانى نەگىزگە الا وتىرىپ، وبلىستاردىڭ ەنشىسىندەگى الەۋمەتتىك سالىقتى ساقتاپ قالۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى. الايدا وبلىس اكىمدەرى بيۋجەت قارجىسىن ۇنەمدەپ، ءتيىمدى پايدالانۋى كەرەك. ەلگە پايداسى تيەتىن الەۋمەتتىك ماڭىزى بار جوبالارعا باسىمدىق بەرۋ قاجەت. بۇگىن ايتىلعان باستامالار مەن جوبالار ايماقتاردىڭ بىركەلكى دامۋىنا ىقپال ەتىپ، ەلىمىزدىڭ ودان ءارى وركەندەۋىنە جول اشادى دەپ سەنەمىن، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

قاسىم-جومارت توقايەۆ ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، جاھاندا ءجۇرىپ جاتقان ۇدەرىستەرگە شولۋ جاساپ، قازاقستاندى كەز كەلگەن سىن-قاتەرگە توتەپ بەرە الاتىن قۋاتتى مەملەكەتكە اينالدىرۋدىڭ قامى جونىندە وي تولعادى.

پرەزيدەنتتىڭ پىكىرىنشە، ەلىمىز تاۋەلسىزدىكتىڭ 40 جىلدىعىنا قانداي قانداي جەتىستىكپەن جەتەتىنىن، وعان دەيىن قانداي تاريحي مىندەتتەردىڭ ورىندالۋعا ءتيىس ەكەنىن ناقتى ءبىلۋ ماڭىزدى. بۇل رەتتە مەملەكەت باسشىسى سيفرلاندىرۋ مەن جاساندى ينتەللەكتىنى، ەنەرگەتيكا، اگروونەركاسىپ سەكتورىن جانە ادام كاپيتالىن قازاقستاننىڭ جاڭا الەمدەگى ورنىقتى دامۋىنا جول اشاتىن نەگىزگى فاكتورلارى رەتىندە اتادى.