مەملەكەت باسشىسى جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس وتكىزدى

استانا. KAZINFORM - پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ توراعالىعىمەن جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندە كەڭەس ءوتتى.

كەڭەسكە پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى ايبەك دادەباي، ۇكىمەت مۇشەلەرى، ورتالىق مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جەتەكشىلەرى قاتىستى.

پرەزيدەنت قازىر دۇنيە جۇزىندە جاساندى ينتەللەكتىنىڭ قارقىندى دامۋىنا بايلانىستى سيپاتى مۇلدە جاڭا تەحنولوگيالىق وزگەرىستەر بولىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.

- بۇل تەحنولوگيا الەمدەگى بارلىق ەلدىڭ دامۋىنا تىكەلەي اسەر ەتۋدە. قازىر ونسىز جاھاندىق باسەكەگە توتەپ بەرۋ مۇمكىن ەمەس. وزىق تەحنولوگيالار ۇلت دەربەستىگىنىڭ كەپىلىنە، ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ قوزعاۋشى كۇشىنە اينالۋدا. ءبىز جاساندى ينتەللەكت سالاسىندا ءبىرقاتار جەتىستىككە قول جەتكىزدىك، ءبىراق بوساڭسۋعا بولمايدى. وسى ستراتەگيالىق باعىتتا تاباندى جۇمىس ىستەۋىمىز كەرەك. بۇل جۇمىسقا مەن ەڭ ماڭىزدى باسىمدىقتىڭ ءبىرى رەتىندە قارايمىن. بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ ساۋدا جانە دامۋ جونىندەگى كونفەرەنتسياسىنىڭ (UNCTAD) بولجامى بويىنشا 2033 -جىلعا قاراي جاساندى ينتەللەكت نارىعىنىڭ اۋقىمى 4,8 تريلليون دوللارعا جەتۋى مۇمكىن. ال ونىڭ عالامدىق تەحنولوگيالىق يندۋسترياداعى ۇلەسى 7 پايىزدان 29 پايىزعا دەيىن ارتادى. بۇل، ارينە، تەڭدەسى جوق ءوسىم بولماق. جاساندى ينتەللەكت دامۋدىڭ جاڭا مۇمكىندىكتەرىنە كەڭىنەن جول اشادى، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، قازىر بۇل سالاداعى باسەكە كۇشەيدى.

- بيىل شىلدە ايىندا اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ اكىمشىلىگى «America’s AI Action Plan» ستراتەگياسىن جاريالادى. وندا جاساندى ينتەللەكت اقش- تىڭ تەحنولوگيا، ەكونوميكا جانە قورعانىس سالالارىندا كوشباسشى ەل بولىپ تۇرۋىنا قاجەتتى اسا ماڭىزدى قۇرال رەتىندە قارالعان. ماماندارىمىز وسى جانە باسقا دا قۇجاتتاردى مۇقيات زەردەلەپ، ناقتى قورىتىندى جاساۋى كەرەك. ال قىتاي جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋ جونىندەگى جاھاندىق ۇيىم قۇرۋ تۋرالى باستاما كوتەردى. ماقسات - جاساندى ينتەللەكتىنى باسقارۋعا ارنالعان كوپجاقتى تاسىلدەردى ىلگەرىلەتۋ، سونداي- اق تسيفرلىق الشاقتىقتى جويۋ، جاساندى ينتەللەكتىنى تۇراقتى قولدانۋ جانە ونى پايدالانۋ ەتيكاسىن قالىپتاستىرۋ. قىتايدىڭ مۇنداي ۇيىم قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قولداۋ كەرەك دەپ ويلايمىن. دايىندىق ءىس- شارالارىنا اتسالىسۋ قاجەت. بۇل - ەلىمىزدىڭ مۇددەسى. قازاقستاننىڭ نەگىزگى ماقساتى - ەۋرازياداعى تسيفرلىق حابقا اينالۋ. ول ءۇشىن ناقتى ىسكە كوشۋ كەرەك. ءار ماسەلەگە جۇيەلى تۇردە قاراپ، باتىل شەشىمدەر قابىلداپ، ونىڭ ورىندالۋىن قاتاڭ باقىلاۋعا الۋ قاجەت. مەن بۇعان دەيىن ءبىرىڭعاي ۇلتتىق سيفرلىق ەكوجۇيە قۇرۋ ءىسىن تەزدەتۋ تۋرالى ايتتىم. قاجەتتى ينفراقۇرىلىمدى دايىنداپ، زاڭنامالىق نەگىز بەن مالىمەتتەردى جيناۋ جۇيەسىن ازىرلەپ، جاساندى ينتەللەكتىنى ەنگىزۋ جۇمىسىن باستاۋدى تاپسىردىم. ءبىراق بۇل تاپسىرمالاردىڭ ورىندالۋ بارىسى ءماز ەمەس، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى جاساندى ينتەللەكت بارلىق سالانىڭ قوزعاۋشى كۇشى بولۋعا ءتيىس دەپ سانايدى. ونىڭ پىكىرىنشە، ج ي - ەلىمىزدىڭ يننوۆاتسيالىق دامۋىنىڭ، سيفرلىق دەربەستىگىنىڭ تىرەگى.

- الداعى بەس جىلدىڭ ىشىندە قازاقستان سيفرلىق مەملەكەتكە اينالۋى كەرەك. بۇل - ايقىن ءارى وزگەرمەيتىن ماقسات. سەبەبى، ءبىز جاساندى ينتەللەكتىنىڭ مۇمكىندىكتەرىن تولىق پايدالاناتىن ەل بولۋىمىز قاجەت. وسى بيىك ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن ستراتەگيالىق باعدارىمىزدى ايقىنداپ العان ءجون. ءاربىر قادامدى مۇقيات ويلاستىرىپ، الدىن الا شۇعىل شارالار قابىلداۋىمىز كەرەك. قازىر مەملەكەتتىڭ سيفرلىق ساياساتقا قاتىستى ۇستانىمدارىن قايتا قارايتىن كەز كەلدى. جاھاندىق تەحنولوگيالىق باسەكە كۇشەيىپ، جاساندى ينتەللەكتىنىڭ دامۋى قارقىن العان كەزەڭدە بىزگە جان-جاقتى ءارى جۇيەلى ارەكەت ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كەشەندى باعدارلاما كەرەك. ۇكىمەت ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ اگەنتتىگىمەن بىرلەسىپ، جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ جانە ەلىمىزدىڭ سيفرلىق ترانسفورماتسياسى تۋرالى جۇيەلى قۇجات ازىرلەۋگە ءتيىس. بۇل ىسكە حالىقارالىق كومپانيالار مەن بەدەلدى ساراپشىلاردى تارتۋ قاجەت. قۇجات پراگماتيكالىق تۇرعىدان بارىنشا جەتىك، ايقىن ءارى الداعى جۇمىسىمىزدىڭ باعىت- باعدارى رەتىندە قىزمەت ەتۋگە ءتيىس. وندا جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ جانە قولدانۋدىڭ بارلىق اسپەكتىسىنە قاتىستى كەشەندى شارالار قامتىلۋى قاجەت. ول ەكونوميكا مەن مەملەكەتتىك سەكتورعا اتالعان تەحنولوگيانى ەنگىزۋ تۇرعىسىنان ناقتى ءارى تۇسىنىكتى بولۋعا ءتيىس. قۇجاتتىڭ مىندەتى - ەلىمىزدىڭ باسەكەگە قابىلەتىن ارتتىرۋعا جانە جاڭا يندۋستريالاردى قۇرۋعا ىقپال ەتۋ. سونىمەن قاتار جاپپاي وقىتۋ باعدارلامالارى مەن كادرلارعا سۇرانىستى بولجاۋ ارقىلى ەڭبەك نارىعىنداعى ترانسفورماتسيانى باسقارۋعا نازار اۋدارعان ءجون، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقايەۆ مەملەكەتتىڭ سيفرلىق ساياساتىنا ارقاۋ بولاتىن توعىز باسىم باعىتقا جەكە- جەكە توقتالدى.

- ءبىرىنشى. جاساندى ينتەللەكتىنى ەكونوميكانىڭ ناقتى سەكتورىنا ەنگىزۋدى قولعا الۋ قاجەت. بۇل - كۇردەلى، ءبىراق ومىرلىك ماڭىزى بار مىندەت. ويتكەنى ەكونوميكانى تۇبەگەيلى جاڭعىرتۋعا، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. ول ءۇشىن، ەڭ الدىمەن، ءىرى كاسىپورىندارمەن ىقپالداستىقتى جولعا قويعان ءجون. ۇكىمەت «سامۇرىق- قازىنا» قورىمەن بىرگە جىل سوڭىنا دەيىن جاساندى ينتەللەكتىنى وندىرىستىك ۇدەرىستەرگە ەنگىزىپ، ەكونوميكالىق تيىمدىلىگىن كورسەتەتىن ناقتى ۇلگىلەر ۇسىنۋعا ءتيىس، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت مەملەكەتتى باسقارۋ سالاسىن ودان ءارى سيفرلاندىرۋ ءىسىن ەكىنشى باسىمدىق رەتىندە اتادى. قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ پىكىرىنشە، جاساندى ينتەللەكت مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ جۇمىس تيىمدىلىگىن ارتتىرادى. بۇل - انىق نارسە.

- قازىر ChatGPT قاعيداتىمەن جۇمىس ىستەيتىن كەيبىر جوبالار ەنگىزىلىپ جاتىر. بۇل تاسىلدەر ازاماتتاردىڭ وتىنىشتەرىنە جاۋاپ بەرۋگە سەپتىگىن تيگىزۋدە. دەگەنمەن مۇنى الداعى ۇلكەن جۇمىستىڭ العاشقى قادامى عانا دەۋگە بولادى. وزىق تەحنولوگيانىڭ الەۋەتى بۇدان الدەقايدا جوعارى. جاساندى ينتەللەكت مەملەكەتتىك اپپاراتتىڭ جۇمىسىن مەيلىنشە جەڭىلدەتۋى كەرەك. بۇل - وتە ماڭىزدى مىندەت. قازاقستاندا قىزمەتتەردىڭ باسىم بولىگى ءالى دە «سيفرلىق فيكساتسيا» كۇيىندە. ياعني قۇجاتتار ەلەكتروندى تۇردە بەرىلەدى، وڭدەلەدى، ءبىراق راسىمدەۋدىڭ ءوزى مەملەكەتتىك قىزمەتشىنىڭ ارالاسۋىن تالاپ ەتەدى. شىن مانىندە، بۇل - قاعاز جۇزىندەگى بيۋروكراتيانى سيفرلىق فورماتقا كوشىرۋ عانا. بۇدان تيىمدىلىك ەش ارتقان جوق. ءبىز جاساندى ينتەللەكتىنى قولدانىپ، قانداي قىزمەتتەردى تولىق وزگەرتۋگە بولاتىنىن ناقتى ايقىنداپ الۋىمىز كەرەك. ال ودان بوساعان رەسۋرستاردى باسقا دا كۇردەلى ءارى پايدالى جۇمىستارعا جۇمساۋعا بولادى. سوندىقتان ۇكىمەت ءۇش ايدىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ سالاسىنا جاساندى ينتەللەكتىنى ەنگىزۋ بويىنشا ناقتى شارالار ازىرلەۋى كەرەك. اسىرەسە، وتىنىشتەردى قاراۋ جانە شەشىم قابىلداۋ جۇمىسىندا كەڭىنەن پايدالانعان ءجون. بىزگە تۇتاس مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىندە قولدانۋعا بولاتىن ناقتى تەتىكتەر وتە قاجەت، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن پايدالانۋدىڭ ماڭىزىنا نازار اۋداردى. ونىڭ ايتۋىنشا، مەديتسينا سالاسىندا اۋقىمدى اقپارات جيناقتالعان. جاساندى ينتەللەكت كومەگىمەن ولاردىڭ نەگىزىندە دۇرىس دياگنوز قويۋعا، ەم- شارا تاعايىنداۋعا جانە ناۋقاستارعا مونيتورينگ جۇرگىزۋگە ارنالعان قۇرالدار دايىنداۋعا بولادى.

- الەمدە دارىگەرلەردى كۇندەلىكتى ءبىرسارىندى جۇمىستان بوساتىپ، ولاردىڭ ماڭىزدى كلينيكالىق شەشىمدەر قابىلداۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن تەحنولوگيالار بەلسەندى قولدانىلادى. قازاقستاندا دا پەرسپەكتيۆتى مەديتسينالىق ستارتاپتار بار. الايدا بيۋروكراتيا ولاردىڭ الەۋەتىن شەكتەپ وتىر. ءبىر جاعىنان ەلىمىزدەگى مەديتسينالىق اقپارات جۇيەلەرىندە ءبىرتۇتاس الگوريتم جوق، ءارقايسىسى دەربەس دامىپ جاتىر. بۇل جاساندى ينتەللەكتىنىڭ مەديتسينا سالاسىنا ەنگىزىلۋىن تەجەيدى. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىن تسيفرلاندىرۋ ىسىندەگى جۇيەسىزدىك ءتۇرلى زاڭبۇزۋشىلىقتارعا جول بەرۋدە. مىسالى، بىلتىر الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنا اۋديت جۇرگىزىلدى. سول كەزدە قوماقتى قاراجاتتىڭ شىعىن بولعانى انىقتالدى. تسيفرلىق تاسىلدەر مەديتسينا سالاسىنىڭ اشىق جانە ءتيىمدى قىزمەت ەتۋىنە ىقپال ەتەدى، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقايەۆ جاساندى ينتەللەكت سالاسىن رەتتەۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋدى تاعى ءبىر ماڭىزدى مىندەت رەتىندە ايقىندادى. ونىڭ ايتۋىنشا، بۇكىل الەمدە جاساندى ينتەللەكتىنى پايدالانۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزى بەلسەندى قالىپتاسىپ جاتىر.

- ەۋروپا وداعى، ا ق ش، قىتاي جانە كانادا قاۋىپ- قاتەرلەر مەن ىقتيمال مۇمكىندىكتەردى ەسكەرە وتىرىپ، سالانى رەتتەۋدىڭ ءتول مودەلىن جاساقتاۋعا كىرىستى. قازاقستان دا ءوزىنىڭ نورماتيۆتىك بازاسىن قالىپتاستىرۋعا ءتيىس. وسى ورايدا، وزىق حالىقارالىق تاجىريبەگە سۇيەنگەن ءجون. ۇلتتىق باسىمدىقتار باستى نازاردا بولۋعا ءتيىس. جالپى، جاساندى ينتەللەكت تۋرالى ءتيىستى زاڭدى قابىلداۋ - شۇعىل مىندەت. ونى ورىنداۋعا ۇكىمەت باسا ءمان بەرۋى كەرەك. قۇجاتتا يننوۆاتسيا، جاۋاپكەرشىلىك، قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى تەڭ دارەجەدە ەسكەرىلۋى كەرەك. سونداي- اق ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن، كاسىپكەرلەردىڭ مۇددەسىن قورعاۋ ىسىنە ءمان بەرىلۋى قاجەت. زاڭ جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋعا بوگەت بولماۋعا ءتيىس. ەرەجەنىڭ ءبارى ايقىن ءارى تۇسىنىكتى بولعانى ءجون. ياعني ينۆەستيتسيا تارتۋعا جانە تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە بارىنشا قولايلى زاڭ ازىرلەۋ قاجەت، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت سيفرلىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋدىڭ ماڭىزىنا نازار اۋدارىپ، ۇكىمەت مۇشەلەرىنە ABCDE مودەلى (AI، Big data, Cloud, Data Centers, Education) نەگىزىندە ۇلتتىق تسيفرلىق لاندشافت قۇرىلىمىن قايتا قاراۋ تۋرالى تاپسىرما بەرىلگەنىن ەسكە سالدى.

- ءبىز جاقىندا ورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى سۋپەركومپيۋتەر كلاستەرىن ىسكە قوستىق. ەندى ونى ءىس جۇزىندە كادەگە جاراتۋىمىز قاجەت. ءبىراق ءماز بولىپ، بوساڭسۋعا بولمايدى. ءتيىستى جۇمىس ءالى الدا. ەسەپتەۋ رەسۋرستارى بارشاعا بىردەي قولجەتىمدى بولۋى كەرەك. سۋپەركومپيۋتەردىڭ مۇمكىندىكتەرىن تولىق پايدالانۋ قاجەت. وسىعان وراي ۇكىمەتكە سۋپەركومپيۋتەردىڭ قۋاتىن ءادىل ءبولۋ ەرەجەسىن ازىرلەۋدى تاپسىرامىن. كەلەشەگى زور ستارتاپتار مەن ۇلتتىق ماڭىزى بار جوبالارعا باسىمدىق بەرۋ كەرەك. سونىمەن قاتار شاشىراڭقى مەملەكەتتىك اقپارات جۇيەلەرىن رەتكە كەلتىرۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋ قاجەت، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

پرەزيدەنت بۇكىل مەملەكەتتىك جانە كۆازيمەملەكەتتىك سيفرلىق ەكوجۇيەنى- ءبىرتۇتاس پلاتفورماعا كوشىرۋدى تاپسىردى.

- مۇنداي ءتاسىل تۇپكىلىكتى ينتەگراتسيانى، ارحيتەكتۋرالىق ۇيلەسىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتىپ، ارتىق شىعىندى بولدىرمايدى جانە تولىققاندى دەرەكتەر ءماسسيۆىن قالىپتاستىرادى. بيىل شىلدە ايىندا QazTech ۇلتتىق تسيفرلىق پلاتفورماسى ونەركاسىپتىك پايدالانۋعا بەرىلدى. ول بۇكىل تسيفرلىق ازىرلەنىم پروتسەستەرىن ورتالىقتاندىرىپ، ولاردى ەنگىزۋ ۋاقىتىن قىسقارتادى. پلاتفورمانى جاپپاي قولدانىسقا ەنگىزۋ ماقساتىندا 2026 -جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ QazTech-تەن تىس جاڭا اقپاراتتىق جۇيەلەردى قۇرۋعا موراتوري ەنگىزىلەدى. ءاربىر جاعداي بويىنشا شەشىمدى سيفرلاندىرۋ جونىندەگى كوميسسيا قابىلداۋعا ءتيىس. ۇكىمەت 2026 -جىلى ءبىرىنشى توقساننىڭ سوڭىنا دەيىن QazTech پلاتفورماسىنىڭ تولىق اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ پروتسەدۋراسىن اياقتاۋى كەرەك، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى دەرەكتەردى باسقارۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ، سونداي- اق كيبەرقاۋىپسىزدىكتى كۇشەيتۋ ماسەلەسىن كوتەردى.

- جاساندى ينتەللەكتىنىڭ دامۋىمەن قاۋىپ-قاتەردىڭ مۇلدەم جاڭا تۇرلەرى پايدا بولدى. ۇيرەنشىكتى ارەكەت ەتۋ مەحانيزمدەرى وعان بەيىمدەلىپ ۇلگەرمەي جاتىر. نەيروجەلىلەر كومەگىمەن ادامنىڭ بيومەتريالىق كوشىرمەسى جاسالاتىنىن، داۋىسىن، بەت الپەتىن، ءتىپتى مىنەز- قۇلقىن اينىتپاي سالۋعا بولاتىنىن ءبارىمىز كورىپ وتىرمىز . بۇل ازاماتتاردىڭ جەكە مالىمەتى مەن بانك ەسەپشوتتارىنا قول جەتكىزۋگە، قوعامدىق پىكىردى بۇرمالايتىن جالعان بەينەروليكتەر جاساۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، - دەدى پرەزيدەنت.

ودان ءارى مەملەكەت باسشىسى اقپاراتتىق جۇيەلەردىڭ وسال تۇستارىنا توقتالدى.

- جىل باسىنان بەرى دەرەكتەردىڭ قولدى بولۋىنا بايلانىستى 40 تان استام فاكتى تىركەلدى. ەڭ ءىرى وقيعا ماۋسىم ايىندا بولدى. مۇنداي ينتسيدەنتتەردىڭ باسىم بولىگى جەكە سەكتوردا ورىن الادى. ءبىراق مەملەكەت ەلىمىزدەگى سيفرلىق قاۋىپسىزدىكتىڭ جالپى دەڭگەيىنە تولىق جاۋاپ بەرۋگە مىندەتتى. كيبەرقاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى بۇگىنگى احۋال قۇزىرەتتەردىڭ دۇرىس بولىنبەۋى جانە شاشىراڭقىلىعى سالدارىنان كۇردەلەنىپ وتىر. ءبىر جاعىنان اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىككە سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى قۇرامىنداعى اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى مونيتورينگ جۇرگىزەدى. ەكىنشى جاعىنان قاۋىپسىزدىك تالاپتارى بويىنشا تەحنيكالىق سىناقتار جۇرگىزۋ جانە سەرتيفيكاتتاۋ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنە باعىنىشتى مەملەكەتتىك تەحنيكالىق قىزمەت قۇزىرىندا. ءبىرىڭعاي باسقارۋ ۆەرتيكالىنىڭ بولماۋى جانە فۋنكتسيالاردىڭ قايتالانۋى مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ كيبەرقاۋىپكە قارسى باياۋ ارەكەت ەتۋىنە سەبەپ بولادى. بۇل جاعدايدى تەز ارادا تۇزەۋ كەرەك، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقايەۆ قورعالعان كوممۋنيكاتسيانى قامتاماسىز ەتۋدى تاعى ءبىر ماڭىزدى مىندەت رەتىندە اتادى.

- قازىرگى كەزدە ىسكەرلىك جانە قىزمەت بابىنداعى بايلانىستىڭ، سونىڭ ىشىندە ازاماتتاردىڭ جەكە دەرەكتەرىن بەرۋ ۇدەرىسىنىڭ باسىم بولىگى حالىقارالىق مەسسەندجەرلەر ارقىلى جۇزەگە اسادى. بۇل پلاتفورمالاردا جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرىن، ازاماتتاردىڭ دەنساۋلىعى تۋرالى مالىمەتتى جانە باسقا دا دەرەكتەردى ءجيى سۇرايدى. مۇنداي تاجىريبە جەكە مالىمەتتەردى قورعاۋ تۋرالى زاڭناماعا قايشى جانە ۇلتتىق يۋريسديكتسيادان تىسقارى جەرگە دەرەكتەردىڭ تاراپ كەتۋىنە اكەلىپ سوعادى. قازاقستاندا وتاندىق Aitu مەسسەندجەرى ازىرلەندى. ول ءتيىستى قاۋىپسىزدىك دەڭگەيىن قامتاماسىز ەتە الادى. ۇكىمەت جەكە دەرەكتەردى قولداناتىن بارلىق كوممۋنيكاتسيانى قورعالعان ۇلتتىق مەسسەندجەرگە كوشىرۋ ماسەلەسىن پىسىقتاۋى كەرەك، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

مەملەكەت باسشىسى وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ جاساندى ينتەللەكتىنى دۇرىس قولدانا ءبىلۋى ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرتتى. قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنى ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان تسيفرلىق بەتبۇرىستىڭ نەگىزگى شارتى دەسەك بولادى.

- ءبىز قازىردىڭ وزىندە «AI- Sana» وقىتۋ باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرىپ جاتىرمىز. جوبانىڭ ماقساتى - ستۋدەنتتەردىڭ جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى داعدىسىن جەتىلدىرۋ. بۇل باعدارلامانىڭ اۋقىمىن بارىنشا كەڭەيتە تۇسكەن ابزال. ۇستازدار مەن وقۋشىلاردىڭ جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ءۇشىن جۇيەلى شارالار قابىلداۋ قاجەت. بۇل - ءتيىستى مينيسترلىكتىڭ الدىندا تۇرعان ماڭىزدى مىندەت، - دەدى پرەزيدەنت.

بۇدان بولەك، مەملەكەت باسشىسى ينۆەستيتسيا مەن دارىن يەلەرىنە قولايلى جاعداي جاساۋدىڭ ماڭىزىنا توقتالدى.

- وتكەن جىلى جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى ستارتاپتارعا دۇنيە ءجۇزى بويىنشا 100 ميلليارد دوللارعا جۋىق ينۆەستيتسيا سالىندى. بۇل - الەمدەگى ۆەنچۋرلىق قاراجاتتىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىنەن اسىپ تۇسەدى. 2023 -جىلمەن سالىستىرعاندا ج ي جوبالارىن قارجىلاندىرۋ شامامەن 80 پايىزعا ارتتى. وسىلايشا جاساندى ينتەللەكت سالاسىنداعى تالانتتار مەن يدەيالارعا باسەكە كۇرت ءوستى. بۇگىندە نەگىزگى ينۆەستيتسيا اعىنىن ا ق ش، ەۋروپا وداعى ەلدەرى جانە قىتاي قامتاماسىز ەتىپ وتىر. ءبىراق بۇل قارجى قالىپتاسقان ەكوجۇيە بار جەرگە باعىتتالادى. ياعني ينفراقۇرىلىمعا قولجەتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋگە، قولداۋعا، نارىقتى رەتتەۋگە جانە دامىتۋعا جۇمسالادى. اقشا جاعداي جاسالعان جەرگە كەلەدى. ءبىر اي بۇرىن مەن جي سالاسىنداعى ءبىرقاتار قازاقستاندىق ستارتاپپەن تانىستىم. ولاردىڭ كەيبىرى الەمدىك دەڭگەيگە شىعا الادى. دارىندى جاستارىمىزدىڭ بار ەكەنى قۋانتادى. ولاردىڭ ءبىرازى شەتەلدە جۇمىس ىستەسە دە، وتانشىلدىق سەزىمىن جوعالتپاعان. مەملەكەت مۇنداي تالانت يەلەرىن قولداۋعا مىندەتتى، - دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

پرەزيدەنت ۇكىمەتكە وتاندىق ستارتاپتاردىڭ ەكسپورتقا شىعۋىنا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن كەشەندى شارالار ازىرلەۋ، سونداي-اق «سيفرلىق ەلشىلەر» ينستيتۋتىن قايتا قاراۋ مىندەتىن جۇكتەدى.

- ءبىزدىڭ مىندەتىمىز - قارىم- قابىلەتى جوعارى جاستارعا قولايلى يننوۆاتسيالىق ەكوجۇيە قالىپتاستىرۋ. جالپى ايتقاندا، ولارعا بارلىق جاعدايدى جاساۋ، قول ۇشىن بەرۋ. سونداي-اق تىڭ باستامالاردى جەدەل جۇزەگە اسىرۋعا ىقپال ەتەتىن قۇرىلىمدار مەن زەرتتەۋ ورتالىقتارىن اشۋ كەرەك. سيفرلىق تەحنولوگيا سالاسىنداعى حالىقارالىق بايلانىستاردى نىعايتا تۇسكەن ءجون. سوندا عانا قازاقستان ەۋرازيانىڭ سيفرلىق حابى رەتىندە تانىلماق. جاساندى ينتەللەكتىنى دامىتۋ - ەلىمىز ءۇشىن ستراتەگيالىق ءمانى ايرىقشا مىندەت. بۇل مىندەت قازاقستاننىڭ بولاشاعىمەن تىكەلەي بايلانىستى. ەلىمىز مىندەتتى تۇردە وزىق، دامىعان بولۋى قاجەت. سوندىقتان بۇل ماسەلە مەنىڭ جەكە باقىلاۋىمدا بولادى. بۇگىنگى جيىندا ءبىرقاتار ماڭىزدى مىندەتتەردى ايقىندادىق. بارلىق مەملەكەتتىك ورگاندار مەن مەكەمەلەر بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋى كەرەك. بۇل جۇمىسقا جەكە سەكتور وكىلدەرىن دە قوسۋ كەرەك. سەبەبى، بۇل - جالپى ۇلتتىق ماقسات. سيفرلىق دامۋ مينيسترلىگى باستى ۇيلەستىرۋشى ورگان رەتىندە ءوزارا بايلانىستى قامتاماسىز ەتۋگە ءتيىس. ۋاقىت وتە تىعىز، توقمەيىلسىپ وتىرۋعا بولمايدى. جاساندى ينتەللەكتىگە قاتىستى نەگىزگى شەشىمدەر مەن ۇسىنىستاردى ەكى ايدىڭ ىشىندە دايىنداپ، ماعان كورسەتۋ قاجەت، - دەپ قورىتىندىلادى ءسوزىن قاسىم-جومارت توقايەۆ.

كەڭەس بارىسىندا سيفرلىق دامۋ، يننوۆاتسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ءمينيسترى جاسلان ماديەۆ، عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك، وقۋ- اعارتۋ ءمينيسترى عاني بەيسەمبايەۆ، ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرجان سادەنوۆ بايانداما جاسادى. سونىمەن قاتار تالقىلاۋعا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى ەرمەك ساعىمبايەۆ، پرەمەر- ءمينيستردىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى رومان سكليار، پرەمەر- ءمينيستردىڭ ورىنباسارلارى ەرمەك كوشەربايەۆ پەن قانات بوزىمبايەۆ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اقمارال ءالنازاروۆا، استانا قالاسىنىڭ اكىمى جەڭىس قاسىمبەك، «سامۇرىق- قازىنا» ۇلتتىق ءال- اۋقات قورىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى نۇرلان جاقىپوۆ، مەملەكەتتىك قىزمەت ىستەرى اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى دارحان جازىقباي قاتىستى.

ايتا كەتەيىك، پرەزيدەنت تازى مەن توبەتتى ۇلتتىق برەند رەتىندە كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ جونىندە تاپسىرما بەردى.