مەكتەپتەن عىلىمعا دەيىن: قازاقستاننىڭ ءبىلىم سالاسىنداعى كەشەندى دامۋى

استانا. KAZINFORM – ق ر پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ «جاساندى ينتەللەكت داۋىرىندەگى قازاقستان: وزەكتى ماسەلەلەر جانە ونى تۇبەگەيلى سيفرلىق وزگەرىستەر ارقىلى شەشۋ» اتتى جولداۋىندا ايتىلعان تاپسىرمالارىن جۇزەگە اسىرۋ اياسىندا ەلىمىزدە ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن دامىتۋ جانە بىلىكتى كادرلار دايارلاۋ بويىنشا بەلسەندى جۇمىس جالعاسادى. ۇكىمەت مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدەن باستاپ جوعارى ءبىلىم مەن عىلىمعا دەيىنگى بارلىق دەڭگەيدەگى ءبىلىم بەرۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن ساپاسىن ارتتىرۋعا باسا نازار اۋدارىپ وتىر.

مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ

2025 -جىلدىڭ باسىنان بەرى ەلىمىزدە 26,6 مىڭ ورىنعا ارنالعان جاڭا 303 مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمە اشىلدى. حالىقتىڭ الەۋمەتتىك تۇرعىدان وسال ساناتتارىنداعى بارلىق بالا تەگىن تاماقپەن قامتاماسىز ەتىلگەن. بالالارى بالاباقشالارعا بارمايتىن اتا-انالار ءۇشىن 5,5 مىڭنان استام كەڭەس بەرۋ ورتالىقتارى جۇمىس ىستەيدى.

«اقشا بالانىڭ سوڭىنان جۇرەدى» قاعيداتىنا نەگىزدەلگەن ۆاۋچەرلىك قارجىلاندىرۋ تەتىگى ەنگىزىلۋدە: پيلوتتىق جوبا 20 قالا مەن 7 اۋداندى قامتيدى، 4,8 مىڭعا جۋىق مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىم قاتىسادى، 671 مىڭنان استام ۆاۋچەر بەرىلدى. سونىڭ ارقاسىندا بالاباقشا كەزەگى جارتىسىنا جۋىق تومەندەدى.

ورتا ءبىلىم: مەكتەپ سالۋ جانە جاڭارتۋ

2024-2025 -جىلدارى جارتى ميلليوننان استام ورىندىق 359 مەكتەپ، ونىڭ ىشىندە «كەلەشەك مەكتەپتەرى» جوباسى اياسىندا 173 مەكتەپ پايدالانۋعا بەرىلدى. جىل باسىنان بەرى 102 مەكتەپ سالىندى (153,8 مىڭ ورىندىق)، ونىڭ 68 ى جوبا شەڭبەرىندە، ال 34 ى بيۋدجەتتەن تىس قاراجات كوزدەر ەسەبىنەن. جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 92 مەكتەپ، ونىڭ ىشىندە جوبا اياسىندا 44 مەكتەپ اشۋ جوسپارلانۋدا.

245 مەكتەپتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋ 95 مىڭنان استام وقۋشىنىڭ ءبىلىم الۋىنا قولايلى جاعداي جاسايدى. ءقازىردىڭ وزىندە 132 مەكتەپتە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى اياقتالسا، 104 مەكەمەدە جۇمىستار جالعاسۋدا، نىسانداردىڭ ءبىر بولىگى جىل سوڭىنا دەيىن، ال ءبىر بولىگى 2026 -جىلعا دەيىنگى ەكى جىلدىق جوبالار اياسىندا اياقتالادى.

قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ

2025 -جىلدىڭ توعىز ايىندا بالالاردى قوسىمشا بىلىممەن قامتۋ جالپى وقۋشىلار سانىنىڭ 87,2 پايىز ىنا دەيىن ءوستى، ونىڭ ىشىندە تەگىن ۇيىرمەلەر مەن سەكتسيالارمەن بالالاردىڭ 62 پايىز ى قامتىلدى، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 10 پايىز عا جوعارى. قوسىمشا ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ جەلىسى وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 25 پايىز عا ءوسىپ، ەكى مىڭنان استام بىرلىكتى قۇرايدى.

كەيبىر قالالاردا كەلۋشىلەردى تىركەيتىن جانە ۇيىرمەلەر مەن سەكتسيالار جۇمىسىنىڭ اشىقتىعىن قامتاماسىز ەتەتىن پيلوتتىق سيفرلىق جوبا جۇزەگە اسىرىلۋدا.

بالالاردىڭ دەمالىسى مەن ولاردى ساۋىقتىرۋ

بيىل بالالاردى ساۋىقتىرۋ جانە ەڭبەكپەن قامتۋ وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 200 مىڭ بالاعا، ياعني 3,4 ميلليون بالاعا دەيىن ءوستى. مەكتەپ جانىندا ون مىڭنان استام لاگەر جانە قالا سىرتىنداعى 192 بالالارعا ارنالعان ساۋىقتىرۋ ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى. 2027 -جىلعا دەيىن وسىنداي 50 ورتالىق قۇرىلادى. 2026 -جىلدان باستاپ ءبىلىم بەرۋ- ساۋىقتىرۋ قىزمەتتەرىن ليتسەنزيالاۋ ەنگىزىلەدى.

تاماقتاندىرۋ

تەگىن ىستىق تاماقپەن 1,7 ميلليون مەكتەپ وقۋشىسى قامتىلدى. ولاردىڭ ىشىندە 1,4 ميلليون استامى باستاۋىش سىنىپ وقۋشىسى جانە 340 مىڭنان استامى الەۋمەتتىك وسال ساناتتاعى وتباسىلاردىڭ بالالارى. مەكتەپكە دەيىنگى ۇيىمداردا دا وسىنداي ساناتتاعى 99 مىڭ بالا تاماقپەن قامتاماسىز ەتىلدى.

2025 -جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنان باستاپ ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا كوكونىس پەن جەمىس تۇتىنۋدى ارتتىرۋدى، تۇز، قانت جانە ماي مولشەرىن ازايتۋدى، سونداي- اق تابيعي ەمەس ونىمدەردى الىپ تاستاۋدى كوزدەيتىن تاماقتانۋ ستاندارتى ەنگىزىلدى. تاماقتاندىرۋ ساپاسىن قاداعالاۋ توسىننان تەكسەرۋ اقىلى جۇزەگە اسىرىلادى.

بالالار قۇقىقتارىن قورعاۋ

وڭىرلەردە 20 پسيحولوگيالىق قولداۋ ورتالىعى جۇمىس ىستەيدى. وندا 23 مىڭنان استام جەكە كونسۋلتاتسيا وتكىزىلدى. مەكتەپتەردە «111» بايلانىس ورتالىعىنىڭ QR-كودتارى ورنالاستىرىلعان. جىل باسىنان بەرى 90 مىڭنان استام بالاعا كومەك كورسەتىلدى.

وتباسىلىق ورنالاستىرۋدىڭ جاڭا نىسانى - بالانى قابىلدايتىن كاسىبي وتباسى ەنگىزىلدى، ونى قولداۋعا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن 1,5 ميلليارد تەڭگە ءبولىندى. قورعانشىلىق ورگاندارى ماماندارىنىڭ شتات سانى 303-تەن 1006 ادامعا دەيىن ارتتى.

«ۇلتتىق قور - بالالارعا» باعدارلاماسى

باعدارلاما كامەلەتكە تولماعان بالالار ءۇشىن جيناقتاۋشى ءبىلىم بەرۋ كاپيتالىن قالىپتاستىرادى. 2025 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كامەلەتكە تولماعان 6,9 ميلليون ازاماتىنىڭ ءارقايسىسىنا $100-دەن استام قاراجات اۋدارىلدى. بۇگىندە تۇرعىن ءۇي جاعدايلارىن جاقسارتۋعا جانە ءبىلىم بەرۋ اقىسىن تولەۋگە 186 مىڭ ءوتىنىم بەرىلدى، ونىڭ ىشىندە جالپى سوماسى $22,9 دان استام بولاتىن 156 مىڭ ءوتىنىم ورىندالدى.

تەحنيكالىق جانە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ

2025- 2026 وقۋ جىلىندا 189 مىڭ تالاپكەر قابىلداندى، ونىڭ ىشىندە 145 مىڭى - مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا. 9-سىنىپ تۇلەكتەرىنىڭ بارلىعى ماشينا جاساۋ، IT، ەنەرگەتيكا جانە قۇرىلىس سياقتى سۇرانىسقا يە ماماندىقتار بويىنشا تەگىن وقۋمەن قامتىلعان.

دۋالدى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى بويىنشا 108 مىڭ ستۋدەنت وقيدى، جىل سوڭىنا دەيىن بۇل كورسەتكىشتى 135 مىڭعا جەتكىزۋ جوسپارلانىپ وتىر.

قىتاي، گەرمانيا، فرانسيا، تۇركيا، وڭتۇستىك كورەيا، فينليانديا، كانادا، سينگاپۋر، يتاليا، ۇلىبريتانيا جانە شۆەيتساريا كوللەدجدەرىمەن اكادەميالىق موبيلدىلىك، حالىقارالىق سالالىق اككرەديتاتسيا جانە ستراتەگيالىق ارىپتەستىكتىڭ وزگە دە تۇرلەرى بويىنشا جاسالعان 50-دەن استام حالىقارالىق كەلىسىم ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا جانە تۇلەكتەردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىن قامتاماسىز ەتۋگە ىقپال ەتەدى.

بۇل جۇمىستاردىڭ بارلىعى ايتارلىقتاي ناتيجەلەر بەرۋدە. قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قۇراماسى دانيادا وتكەن Euroskills Herning 2025 حالىقارالىق كاسىبي شەبەرلىك چەمپيوناتىندا جوعارى جەتىستىكتەرگە قول جەتكىزدى. كوماندا ۆەب-تەحنولوگيا، مەحاترونيكا، گرافيكالىق ديزاين، جەلىلىك جانە جۇيەلىك اكىمشىلەندىرۋ، ينجەنەرلىك CAD ديزاين سياقتى 5 باعىت بويىنشا 7 ۇزدىك شەبەرلىك مەدالونىن جەڭىپ الىپ، «ۇلت ۇزدىگى» اتالىمىندا ماراپاتتالدى.

جۇمىسشى مامانداردى قولداۋ ماقساتىندا جەڭىلدەتىلگەن شارتتارىمەن «ناۋرىز جۇمىسكەر» يپوتەكالىق باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى. 22-قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا باعدارلاما اياسىندا جالپى سوماسى 46,5 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 1,9 مىڭنان استام نەسيە بەرىلدى.

جوعارى ءبىلىم

2025- 2026 وقۋ جىلىنا 93 مىڭنان استام گرانت ءبولىندى. شاكىرتاقى كولەمى ەكى ەسەگە جۋىق ارتتى. جاڭا جاتاقحانالار پايدالانۋعا بەرىلۋدە، 2018 -جىلدان بەرى ورىن تاپشىلىعى 72,5پايىز عا قىسقاردى. شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ فيليالدارى اشىلدى. 20 قازاقستاندىق ۋنيۆەرسيتەت QS WUR 2026 رەيتينگىنە ەندى، بەس ۋنيۆەرسيتەت Times Higher Education تىزىمىنە كىردى، ال نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتى العاش رەت الەمنىڭ ۇزدىك 500 جوعارى وقۋ ورنىنىڭ قاتارىنا قوسىلدى.

حالىقارالىق ينتەگراتسيا جانە جاساندى ينتەللەكت

قازاقستان الەمدىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىنە بەلسەندى ينتەگراتسيالانۋدا جانە جاساندى ينتەللەكت سالاسىندا ماماندار دايارلاۋدى دامىتۋدا. AI- Sana باعدارلاماسى ەنگىزىلدى، جاساندى ينتەللەكت جانە كاسىپكەرلىك سالاسىنداعى باعدارلاما بويىنشا 440 مىڭنان استام ستۋدەنت ءبىلىم الدى.

عىلىم. عىلىمدى كوممەرتسيالاندىرۋ

Satbayev University مەتاللۋرگيا ينستيتۋتىنىڭ تەحنولوگياسى بويىنشا العاش رەت ۆاكۋۋمدىق ديستيللياتسيا ادىسىمەن س ت-1 ماركالى تەحنيكالىق سەلەن الىندى. نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى ليتي-يوندى اككۋمۋلياتورلار ءۇشىن وتاندىق شيكىزاتتان كاتودتى ماتەريالدار پرەكۋرسورلارىن ءوندىرۋ تەحنولوگياسىن ازىرلەپ شىعاردى. ءوندىرىستىڭ الەۋەتتى كولەمى $40 ميللياردقا باعالانىپ وتىر.

جاڭا زەرتتەۋ ورتالىقتارى ىسكە قوسىلدى، 2025 -جىلى عىلىمي جوبالاردى كوممەرتسيالاندىرۋ بويىنشا جاڭا 62 شارت جاسالىپ، جالپى 267 جوبا جۇزەگە اسىرىلۋ ساتىسىندا. عىلىمي جوبالارعا جەكە ينۆەستيتسيالار كولەمى بۇگىندە 20,4 ميلليارد تەڭگەگە جەتتى، الداعى ۋاقىتتا تاعى 8,8 ميلليارد تەڭگە تارتۋ جوسپارلانىپ وتىر. جوبالاردىڭ اياقتالۋىنا قاراي جەكە قوسا قارجىلاندىرۋ ۇلەسى 32 پايىز عا دەيىن وسەدى.

كەن پايدالانۋشىلاردىڭ وسى ماقساتتا اۋدارعان قاراجاتتارىن بيۋدجەت ارقىلى ورتالىقتاندىرۋ ەسەبىنەن عىلىمي-زەرتتەۋ جانە تاجىريبەلىك-كونسترۋكتورلىق جۇمىستاردى (ع ز ت ك ج) قارجىلاندىرۋ تەتىگى ەنگىزىلمەك.

ايتا كەتەيىك، 1- 11-سىنىپ وقۋشىلارىنا كاسىبي باعدار بەرۋ جونىندەگى ءبىرىڭعاي نۇسقاۋلىق ازىرلەنىپ جاتىر.

اۆتور

باقىتگۇل اباي قىزى