ماسكەۋ كنيازدىگى جوشى ۇلىسىنىڭ ارقاسىندا قۇرىلعان - تاريحشى

الماتى. KAZINFORM - تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، پروفەسسور، اباي اتىنداعى قازۇپۋ ەجەلگى جانە ورتا عاسىر تاريحى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى نۇرلان اتىعايەۆ جوشى ۇلىسىنىڭ تاريحى تۋرالى تىڭ دەرەكتەردى ءبولىستى.

بيىل مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ باستاماسىمەن ەلىمىزدە جوشى ۇلىسىنىڭ 800 جىلدىعى اتالىپ جاتىر.

- جوشى - شىڭعىس حاننىڭ تۇڭعىشى. شىڭعىس حان يمپەرياسىنىڭ قۇرىلۋىنا ۇلكەن ۇلەس قوسقان تۇلعا. قىتايعا، باتىس دەشتى قىپشاق دالاسىنا، حورەزمشاح مەملەكەتىنە جورىقتارعا قاتىسىپ، داڭقتى قولباسشى، مىقتى ستراتەگ ەكەنىن كورسەتتى. سوندىقتان شىڭعىس حان ونى ءوز مۇراگەرى رەتىندە قاراستىرىپ، ونىڭ قول استىنا ۇلكەن اۋماق بەرىلگەن دەگەن پىكىر بار. جوشى ۇلىسى كەيىنگى دەرەككوزدەردە التىن وردا دەگەن اتپەن بەلگىلى بولعان، - دەدى ول.

نۇرلان اتىعايەۆ جوشى ۇلىسىنىڭ تاريحتاعى الاتىن ورنى اۋقىمدى ەكەنىن ايتا وتىرىپ، ماسكەۋ كنيازدىگىنىڭ پايدا بولۋىنا ونىڭ تىكەلەي قاتىسى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.

- جوشى ۇلىسى ەرتىس پەن دۋناي اراسىنداعى حالىقتاردى بىرىكتىردى. ءدال وسى التىن وردانىڭ ىشىندە ەتنيكالىق توپتار بىرىگىپ، ول بۇگىنگى ۇلتتاردىڭ قالىپتاسۋىنا اكەلدى. التىن وردا بولىنگەن كەزدە قازاق حاندىعى قالىپتاستى. سوندىقتان ءبىز - جوشى ۇلىسىنىڭ مۇراگەرلەرىنىڭ ءبىرىمىز. ودان بولەك قازان، قىرىم، استراحان، ءسىبىر حاندىقتارى پايدا بولدى. سونداي-اق بۇگىنگى رەسەيدىڭ ءتۇپ تامىرى سانالاتىن ماسكەۋ كنيازدىگى دە جوشى ۇلىسىنىڭ ارقاسىندا قۇرىلدى. سوندىقتان التىن وردانىڭ تاريحتاعى ورنى وتە اۋقىمدى ءارى ماڭىزدى دەپ ايتا الامىز. جوشىدان باستالعان ۇلىس كەيىنگى مەڭگۋ تەمىر كەزىندە ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالاپ، ءوز اقشاسىن سوعىپ، دەربەس ەكونوميكالىق ساياسات جۇرگىزە باستادى. التىن وردا ەۋرازيانىڭ بۇكىل ورتالىعىن الىپ جاتقاندىقتان باتىس پەن شىعىستى ەكونوميكالىق جانە ساياسي بايلانىستىرىپ وتىردى. شىعىس ەۋروپاداعى كەيبىر مەملەكەتتەردىڭ قۇرىلۋىنا تىكەلەي اسەر ەتتى، - دەدى تاريحشى.

سونداي- اق ول بۇل تاقىرىپتىڭ ءالى دە زەرتتەۋدى قاجەت ەتەتىنىن جانە ورتا عاسىر تاريحىن زەرتتەيتىن مامانداردىڭ از ەكەنىن ايتتى.

- التىن وردانىڭ تاريحى بىرنەشە عاسىر بويى زەرتتەلىپ كەلە جاتىر. مۇنداعى باستى ماسەلە - دەرەكتەردىڭ كەم بولۋىندا جانە ولاردىڭ كوبى اراب، پارسى، قىتاي تىلدەرىندە جازىلۋى. بۇل تۇرعىدان قازاقستاندا ۇلكەن جۇمىس اتقارىلىپ جاتىر. اتاپ ايتقاندا، «مادەني مۇرا»، «ارحيۆ 2025» مەملەكەتتىك باعدارلامالارى اياسىندا قازاقستان تاريحى، ونىڭ ىشىندە جوشى ۇلىسى تۋرالى قۇندى دەرەكتەر جينالىپ، ولار اۋدارىلىپ جاتىر. دەگەنمەن، ءالى دە رەسەيلىك ارىپتەستەرىمىزدەن كىشكەنە قالىپ كەلە جاتقانىمىزدى مويىنداۋ كەرەك. سەبەبى بىزدە ورتا عاسىردىڭ تاريحىمەن اينالىساتىن ماماندار از. مۇنداي زەرتتەۋمەن اينالىساتىن ادامدار اراب جانە وزگە تىلدەگى دەرەككوزدەردى وقىپ، دۇرىس اۋدارا ءبىلۋى قاجەت، - دەدى نۇرلان اتىعايەۆ.

اۆتور

دوسبول اتاجان