مارينا فرەي: اكەم قازاقتاردان كوپ نارسە ۇيرەندى

استانا. قازاقپارات - مەن بۇگىندە گەرمانيانىڭ بەرزەنبريۋك قالاسىندا تۇرامىن. وسىدان ون ءتورت جىل بۇرىن كىندىك قانىم تامعان قازاقستاننان تاريحي وتانىمىزعا كوشتىك.

قانشا جىل وتسە دە، كيەلى جەردىڭ توپىراعىن، تۋعان اۋىلىمدى، ونداعى قازاقتاردى ساعىنامىن.

قازاقتار «تۋعان جەردىڭ ءتۇتىنى ىستىق» دەپ بەكەر ايتپاعان ەكەن؟! 1977 - جىلى قىزىلوردا وبلىسى، شيەلى اۋدانى، جاڭاتۇرمىس اۋىلىندا تۋعانمىن. سول اۋىلداعى جەرگىلىكتى حالىقپەن تۋعانداي ارالاسىپ كەتكەن ءۇش نەمىس وتباسىنىڭ ءبىرى ءبىز ەدىك. اكەم توماس كولحوزدا جۇمىس ىستەسە، انام نەللي مەكتەپتە 25 جىل ەڭبەك ەتتى. ولاردىڭ اۋىلعا دەگەن ساعىنىشىن قالاممەن جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس.

ءبىز گەرمانياعا وتباسىمىزبەن قونىس اۋداردىق. كەتەردە كورشى-قولاڭدار جينالىپ، اق داستارقان جايىپ، اق تىلەكتەرىن ايتىپ شىعارىپ سالعان ەدى. اكەم قازاقتاردان كوپ نارسە ۇيرەندى. اۋىلدا جۇگەرىسى مەن جيدەسى كەرەمەت جايقالىپ وسەتىن ءبىزدىڭ ءۇي ەدى، شىركىن! تاۋىق، ۇيرەك، قاز ءوسىرىپ، مال باسىن قانشاما كوبەيتكەن ەدىك.

ءوزىم سونداعى ورتا مەكتەپتى ءتامامدادىم. التىن مىنەزدى فانار اپايىمدى، ءوزى قاتال بولعانىمەن جۇرەگى جۇمساق قىدىرباي اعايىمدى ساعىندىم. كورشىلەردىڭ قوناقجايلىعىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى؟! اۋىلدىڭ قۇرتىن، مايىن، ىرىمشىگى مەن پىسىلگەن ايرانىن ساعىنامىن. كەيدە بالالارىم دا وسىنداي ءدامدى بىلگەندە عوي دەپ ارماندايمىن.

گەرمانياعا كەلىپ، نەمىس جىگىتىنە تۇرمىسقا شىقتىم. شۇكىر، ۇلىم مەن قىزىم ءوسىپ كەلەدى. وسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ مەكەمەسىندە جۇمىس ىستەيمىن. ءوز وتانىمىزدا جۇرسەك تە، تۋعان جەردىڭ ساعىنىشى باسىلمايدى ەكەن. بالالىق شاعىم وتكەن جاڭاتۇرمىستاعى تامدى كورگىم كەلىپ، اڭسايمىن.

قازىر اقپاراتتىق تەحنولوگيانىڭ دامىعان زامانى. الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى اۋىلداعى تانىستاردى تاۋىپ الىپ، حات-حابار الماسىپ تۇرامىن. اۋىلدىڭ جاڭالىقتارىن قالت جىبەرمەيمىن. الگى ءوزىم تۋىپ-وسكەن ءۇيدىڭ، وقىعان مەكتەبىمنىڭ سۋرەتىن الدىرىپ، ينتەرنەتتەگى جەكە پاراقشاما سالىپ قويعانمىن. ازىرگە ساعىنىشىمدى سولاي باسىپ ءجۇرمىن.

ايتپاقشى، كوز كورگەن كورشى اتا-اجەلەردىڭ، اعالاردىڭ قايتىس بولعانىن ەستىگەندە، توبەمە مۇزداي سۋ قۇيىپ جىبەرگەندەي بولادى. كوز الدىما ول كىسىلەردىڭ جارقىن بەينەسى كەلدى. اسىرەسە، مارقۇم البالا اپانىڭ جۇگەرىنى ابدەن سۇتكە قايناتىپ پىسىرگەن، ءتىل ۇيىرەر ناۋرىز كوجەسىنىڭ ەرەكشە ءدامى اۋزىمنان كەتپەيدى.

قازىر اۋىلىمنىڭ جاعدايى ءبىرشاما جاقسارعان سياقتى. بۇرىن ايالدامالار بولمايتىن. سوندا دا شاڭ باسقان كوشەلەرىن ساعىنادى ەكەنسىڭ. ول كەزدەرى اۋىل كلۋبىنا جينالىپ، جاستار جاعى كونسەرت قوياتىن ەدىك. سول كۇندەر قىزىقتى ەدى، شىركىن! بۇيىرتسا، بالالارىما تۋعان اۋىلىمدى، وقىعان مەكتەبىمدى كورسەتسەم دەيمىن.

ومىرلىك تاجىريبەمدە قازاق ەلىنە ەشتەڭە جەتپەيتىنىن ۇقتىم، ءبىر كۇنى قازاقستانعا قىدىرىپ كەلەتىنىمىز - اقيقات!

بەرزەنبريۋك قالاسى، گەرمانيا
«استانا-اقشامى» گازەتى. 2014-جىل