مامان كوپ، جۇمىس ىستەيتىندەر از: دارىگەرلەر قايدا كەتىپ جاتىر
استانا. قازاقپارات - بيىل اقپاننىڭ سوڭىندا وڭتۇستىك كورەيادا دارىگەرلەر ەرەۋىلگە شىعىپ، 10 مىڭنان استام مامان جۇمىسىنان كەتتى. سەبەپ رەتىندە «سالادا وقيتىن ستۋدەنتتەر سانىن كوبەيتۋ شەشىمىنە نارازىلىق» ايتىلعانىمەن، شىندىعىندا اق حالاتتىلار جالاقىنىڭ ازدىعىنا دا شاعىمدانعان ءتارىزدى.
ەل بيلىگى قانشا تالاپ قويعانىمەن، جۇمىسىنان كەتكەندەردىڭ تەك 5 پايىزى قىزمەتىنە قايتا ورالعان. جالپى، قازىر الەمدە قاي مەملەكەتتى الساق تا دارىگەر تاپشىلىعىنا باس قاتىرۋدا. قازاقستاندا دا سالا ماماندارمەن 100 پايىز تولىقپاي وتىر. وسى تۇستا Kazinform ءتىلشىسى ماسەلەنى تالداپ كوردى.
اق حالاتتىلار قاۋىپسىزدىگىنە الاڭدايدى
دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ 2023 -جىلى قازاندا ءمالىم ەتكەن دەرەگىنە قاراساق، ەلىمىزدە ورتاشا دارەجەدەگى مامانداردى ەسەپكە الماعاندا 3,9 مىڭ دارىگەر جەتىسپەيدى. سالىستىرار بولساق، كەيىنگى 9 جىلدا تاپشىلىق دەڭگەيى ايتارلىقتاي ازايماي وتىرعانىن بايقايمىز. ماسەلەن، 2015 -جىلى - 4 مىڭ، 2018 -جىلى - 3,1 مىڭ، 2020 -جىلى - 4,2 مىڭ، 2023 -جىلى - 3,9 مىڭ دارىگەرگە قاجەتتىلىك بولعان. ياعني، ءار جىلدارى 3-4 مىڭ شەگىندە قۇبىلادى. ال مەديتسينا ساراپشىسى اكىم تۇرسۇن ەلدەگى دارىگەر تاپشىلىعىنا ءبىر ەمەس، بىرنەشە فاكتور تەرىس ىقپال ەتىپ جاتقانىن ايتادى.
- بىرىنشىدەن، مەديتسينا ماماندارىنىڭ جەتىسپەۋىنە جالاقى فاكتورىنىڭ اسەرى بار. مەملەكەتتىك ەمحانالاردا جالاقىنىڭ كوپ ەمەسى راس، سوندىقتان ءبىلىمدى كادرلار تابىسى جاقسى جەكەمەنشىك كلينيكالارعا اۋىسادى. ەكىنشىدەن، ماماندار الەۋمەتتىك پاكەتپەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن. جاس كادرلار تۇرعىن ۇيمەن باس اۋىرتادى. ال «ديپلوممەن اۋىلعا» سەكىلدى باعدارلامالاردىڭ ناتيجەسى از بولدى. اۋدان ورتالىعىنا، ەلدى مەكەنگە بارعان دارىگەرلەردى جەرگىلىكتى اكىمدىكتەر باسپانامەن قامتي الماي جاتتى. بيىلدان باستاپ قانا اۋىلدارعا بارعان دارىگەرلەرگە 8,5 ميلليون تەڭگەنى قۇرايتىن ءبىر رەتتىك تولەم بەرىلمەك. ارينە، بۇنىڭ ءبارى اكىمدىكتەردىڭ قارجىسىنا كەلىپ تىرەلەدى. وعان الدىن الا ەسەپ جۇرگىزىپ، ازىرلەنگەندەرى ابزال. ۇشىنشىدەن، وقۋىن اياقتاعان جاستاردىڭ باسىم بولىگى قالادا قالۋدى قۇپ كورەدى. ءوزىمىزدىڭ دە باسىمىزدان وتكەن، بولاشاعىن ايماقتارمەن ەمەس، ورتالىقپەن بايلانىستىرادى، - دەدى مامان.
بۇنىمەن قاتار ساراپشى ەرەكشە دۇنيەگە زەر سالدىردى، قازىر دارىگەرلەردىڭ كوبى ءوزىن تولىققاندى قاۋىپسىز سەزىنبەيدى. بۇقارالىق اقپارات بەتتەرىندە دارىگەرلەر مەن مەيىرگەرلەرگە كۇش كورسەتىپ، دەنساۋلىعىنا زاقىم كەلتىرگەن وقيعالاردى بىرنەشە رەت ۇشىراتقانىمىز جاسىرىن ەمەس. ءتىپتى، شاقىرتۋمەن كەلگەن مامانعا ناۋقاستاردىڭ سۋىق قارۋمەن شابۋىلداعان كەزدەرى دە بار.
- مەديتسينا ماماندارىن ەرەكشەلەيتىن ستاتۋس جوق. پاندەميا كەزىندە ولاردى باعالاعانداي بولدىق. الايدا قازىر كورىپ ءجۇرمىز، اق حالاتتىلاردى ۇرىپ-سوعۋ وقيعالارى جيىلەدى. كوبى قىلمىستىق ەمەس، اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىكپەن قۇتىلادى. دارىگەرلەرگە دە ىشكى ىستەر ورگاندارىنىڭ نەمەسە اسكەري قىزمەتشىلەر سەكىلدى ەرەكشە ستاتۋس بەرىلەر بولسا، قورعاي الار ما ەدىك. ءبىراق دارىگەرلەردىڭ قۇقىعىن قورعايتىن زاڭ قابىلدانباي تۇر، ءالى تالقىلانىپ ءجۇر، - دەپ تولىقتىردى اكىم تۇرسۇن.
مامان اتانعان جاستار قايدا كەتىپ جاتىر؟
دارىگەرلەر تاپشىلىعىن ءسوز ەتكەندە جىل سايىن مىڭداعان جاستار ءتامامداپ شىعىپ جاتقان جوعارى وقۋ ورىندارىن ەلەمەي وتە المايمىز. وقۋىن اياقتاعان جاس ماماندار قايدا جوعالۋدا؟ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى بىلتىر اسا تاپشى ماماندىقتاردىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشىن 6 مىڭ ءبىلىم بەرۋ گرانتىن بولگەن. جالپى، 2023 -جىلى جوعارى وقۋ ورنىن اياقتاپ، 7 مىڭ ادام دارىگەر اتانىپ شىعىپتى. ونىڭ 3 مىڭنان استامى ءار وڭىردەگى ەمحانالارعا جۇمىسقا ورنالاسقان. 601 مامانعا قوسىمشا ۇستەماقى تولەنسە، 384 قىزمەتكەر تۇرعىن ۇيمەن قامتىلىپ، 74 دارىگەرگە قولداۋ كورسەتىلىپتى. وسىدان-اق جوعارىدا ايتىلعان الەۋمەتتىك پاكەتتىڭ جەتىسپەي تۇرعانىن بايقاۋعا بولادى.
سونىمەن، دارىگەر اتانعان جاستاردىڭ كوپتىگىنە قاراماستان تاپشىلىق نەلىكتەن ازايمادى؟ كەيدە ساراپشىلار ەلدەگى مەديتسينا سالاسىندا بۋىن الماسۋ ءجۇرىپ جاتقانىن تىلگە تيەك ەتەدى. ەگدە جاستاعى بىلىكتى كادرلار زەينەتكە شىعىپ، تاجىريبەسى تولىققان جاستاردىڭ جەتىسپەي جاتقانىن العا تارتۋشىلار بار.
- وقۋ ورىندارىن اياقتاپ جاتقان جاس ماماندار كوپ. بۇعان دەيىن جۇمىس ىستەگەن دارىگەرلەردىڭ كوبى قارجىلىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى جۇمىسىن اۋىستىردى نەمەسە سالاسىن وزگەرتتى، ەگدە تارتقاندارى زەينەتكە اتتاندى. قانشا جەردەن جاس ماماندار كوپ بولسا دا، تاپشىلىق لەزدە جويىلا قويمايدى. بۇل - اقىرىن جۇرەتىن پروتسەسس. ونىڭ ۇستىنە مەديتسيناعا وقۋ گرانتى بولىنەردە دەموگرافيالىق ءوسىمدى ەسكەرگەن ءجون. حالىق كوبەيگەن سايىن تاپشىلىق تا ارتادى. قازىرگى تالاپقا سايكەس، مەديتسينا سالاسىندا گرانت نەگىزىندە وقىعان جاستار كەمى 3 جىل دارىگەر بولىپ جۇمىس ىستەۋگە مىندەتتەلەدى. بۇل مامانداردى ۇستاپ تۇرۋعا ءسال بولسا دا اسەر ەتپەك. دەگەنمەن 3 جىل وتە شىعادى، ال ءتيىستى مەرزىمىندە جۇمىس ىستەگەن سوڭ كەيبىرى سالادان كەتە سالۋى مۇمكىن، - دەيدى اكىم تۇرسۇن.
كوبىنە مەديتسينا سالاسىنداعى جوعارى وقۋ ورىندارى گرانت نەگىزىندە ءبىلىم العان جاس مامانداردىڭ 90 پايىزدان استامى جۇمىسقا ورنالاسقانىن العا تارتادى. الايدا ساراپشى سوزىنەن اڭعارساق، جاستار جۇمىس ىستەۋگە مىندەتتەلگەن مەرزىمىن اياقتاعان سوڭ وزگە سالانىڭ تىزگىنىن ۇستاپ كەتەتىن ءتارىزدى. وسىلايشا تاپشىلىقتىڭ ورنى تولمايتىنداي كورىنەدى. تاعى ءبىر دەرەك، 2017-2020 -جىلدار ارالىعىندا 3,5 مىڭ دارىگەر شەت ەلدەرگە قونىس اۋدارعان.
ەگەر ورتاشا دارەجەدەگى مامانداردى ەسەپكە قوساتىن بولساق، قازاقستان 9 مىڭ اق حالاتتىعا ءزارۋ. كورشى رەسەيگە 93 مىڭعا جۋىق، ال كارى قۇرلىق ەلدەرىنە 2 ميلليون مامان جەتىسپەيدى، سونىڭ ىشىندە گەرمانيادا تاپشىلىق كوپ - 400 مىڭ شەگىندە. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى 2030 -جىلعا قاراي جەر جۇزىندە 15 ميلليون مەديتسينا مامانى تاپشى بولاتىنىن بولجاعان.
اۆتور
ماديار تولەۋوۆ