ەلىمىزدە نەسيە بەرۋ ەرەجەلەرى وزگەرەدى: نەنى ءبىلۋ قاجەت؟

استانا. KAZINFORM - زاڭ جوباسى مەملەكەت باسشىسىنىڭ حالىقتىڭ شامادان تىس كرەديت الۋىن ازايتۋ بويىنشا جۇيەلى شارالار قابىلداۋ جونىندەگى تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ازىرلەندى.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ حالىقتىڭ شامادان تىس كرەديت الۋىن ازايتۋ بويىنشا جۇيەلى شارالار قابىلداۋ جونىندەگى تاپسىرماسىن ىسكە اسىرۋ ماقساتىندا ق ر قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى (بۇدان ءارى - اگەنتتىك) پارلامەنت دەپۋتاتتارىمەن بىرلەسىپ «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە كرەديت بەرۋ كەزىندە تاۋەكەلدەردى بارىنشا ازايتۋ جانە قارىز الۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن (بۇدان ءارى - زاڭ جوباسى) ازىرلەدى، - دەپ حابارلايدى Aikyn.kz اگەنتتىككە سىلتەمە جاساپ.

زاڭ جوباسىندا مىناداي نەگىزگى ەرەجەلەر كوزدەلگەن:

1. پروبلەمالىق قارىزدارى بار ازاماتتاردىڭ بورىش جۇكتەمەسىن ازايتۋ ءۇشىن بانكتەر مەن م ق ۇ- نىڭ ازاماتتاردىڭ تولەم مەرزىمى 90 كۇننەن استام وتكەن كرەديتتەر بويىنشا ولارعا كرەديتتەر بەرۋىنە تىيىم سالىنادى.

بۇدان باسقا، بانكتەر مەن م ق ۇ ءۇشىن بارلىق قولدانىستاعى (وتەلمەگەن) تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەر بويىنشا تولەم مەرزىمى 90 كۇن وتكەننەن كەيىن سىياقى ەسەپتەۋگە تىيىم سالىنادى.

ازاماتتاردىڭ پروبلەمالىق كرەديتتەردى رەتتەۋگە ارنالعان قۇقىقتارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جەكە تۇلعالاردىڭ كرەديتتەرىن مەرزىمى وتكەن بەرەشەك تۋىنداعان ساتتەن باستاپ جيىرما ءتورت اي وتكەنگە دەيىن جانە ايىپپۇلداردىڭ، ءوسىمپۇلدار مەن كوميسسيالاردىڭ كۇشىن تولىق جويۋدى قوسا العاندا، قارىز الۋشى قارىز بويىنشا بەرەشەكتى وتەي الاتىن تاراپتار ءۇشىن ءوزارا قولايلى جاعدايلاردى قامتاماسىز ەتەتىن بەرەشەكتى رەتتەۋ راسىمدەرىن جۇرگىزۋ كەزىندە كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەرگە ساتۋعا شەكتەۋ ەنگىزىلەدى.

سونىمەن قاتار، بانكتەر مەن م ق ۇ ازاماتتاردىڭ بەرەشەگىن رەتتەۋ بويىنشا ساپالى جۇمىس جۇرگىزۋى ءۇشىن قارىزداردى كوللەكتورلارعا بەرۋگە ەكى جىلدىق موراتوري (2026 -جىلعى 1-مامىرعا دەيىن) ەنگىزۋ ۇسىنىلادى.

سونداي-اق قارىزدارى كوللەكتورلارعا بەرىلىپ قويعان قارىز الۋشىلاردى قولداۋ ءۇشىن كوللەكتورلاردىڭ جەكە تۇلعالاردىڭ ساتىپ الىنعان كرەديتتەرى بويىنشا بەرەشەكتى رەتتەۋ راسىمدەرىن جۇرگىزۋ مىندەتى ەنگىزىلەدى.

ازاماتتاردىڭ جاڭادان باسقاعا بەرىلگەن كرەديتتەرى بويىنشا موراتوري اياقتالعاننان كەيىن كوللەكتورلار ازاماتتاردىڭ بورىش جۇكتەمەسىن ازايتۋ ءۇشىن ەسەپتەلگەن جانە تولەنبەگەن سىياقىنى ەسەپتەن شىعارۋعا مىندەتتى بولادى.

بورىش جۇكتەمەسىنىڭ شامادان تىس ءوسۋىن شەكتەۋدىڭ قوسىمشا شاراسى رەتىندە تۇتىنۋشىلىق كرەديت ۇعىمىن زاڭنامالىق تۇرعىدان ەنگىزۋ ۇسىنىلادى. بۇل رەتتە بانكتەر مەن م ق ۇ- نىڭ حالىققا ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىسىندە بەلگىلەنگەن ەڭ جوعارى مولشەردەن ارتىق سوماعا (بانكتەر ءۇشىن - 5 ميلليون تەڭگە، م ق ۇ ءۇشىن - 3 ميلليون تەڭگە) تۇتىنۋشىلىق كرەديتتەر بەرۋىنە تىيىم سالىنادى.

بارلىق كرەديتتەر بويىنشا جيىنتىق بەرەشەكتى شەكتەۋ ءۇشىن جاڭا ماكروپرۋدەنتسيالىق نورماتيۆ، ياعني كرەديتتەر بويىنشا جيىنتىق بەرەشەكتىڭ قارىز الۋشىنىڭ كىرىسىنە قاتىناسى ەنگىزىلەدى. نورماتيۆتىڭ ءمانى جانە ونى ەسەپتەۋ ءتارتىبى اگەنتتىكتىڭ اكتىسىمەن ايقىندالاتىن بولادى.

بۇدان باسقا، بانكتەر مەن م ق ۇ-نىڭ بارلىق كرەديتتەرى ءۇشىن مولشەرى ۇلتتىق بانك پەن اگەنتتىكتىڭ اكتىلەرىندە ايقىندالاتىن ج ت س م-نىڭ شەكتى ءمانىن ساقتاۋ جونىندەگى تالاپتاردى بەلگىلەۋ جولىمەن بانكتەردىڭ جانە م ق ۇ-نىڭ كرەديتتەرى بويىنشا سىياقى مولشەرلەمەلەرىن ازايتۋ بويىنشا ءبىرىڭعاي ءتاسىل ەنگىزىلەدى.

ازاماتتاردىڭ شامادان تىس كرەديت الۋى ونلاين-ميكروكرەديت بەرۋ سەكتورىندا بايقالاتىنىن ەسكەرە وتىرىپ، 50 ا ە ك-كە دەيىنگى سوماعا، 45 كۇنگە دەيىنگى مەرزىمگە بەرىلەتىن ميكروكرەديتتىڭ ەرەكشە ءتۇرىنىڭ كۇشىن جويۋ، سونداي-اق بارلىق ميكروكرەديتتەر بويىنشا جىلدىق ءتيىمدى سىياقى مولشەرلەمەسىن بەلگىلەۋ ۇسىنىلادى.

2. كرەديتتەر بويىنشا مەرزىمى وتكەن بەرەشەكتى سوتقا دەيىنگى رەتتەۋ شەڭبەرىندە ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى كۇشەيتۋ ءۇشىن قارىز الۋشىنى تولەم مەرزىمىنىڭ ءوتىپ كەتۋى تۋرالى حاباردار ەتۋ مەرزىمى كۇنتىزبەلىك 20 كۇننەن 10 كۇنگە دەيىن، ونىڭ ىشىندە اقپاراتتاندىرۋ وبەكتىلەرى (بانكتەر مەن م ق ۇ-نىڭ موبيلدىك قوسىمشالارى) ارقىلى قىسقارتىلادى. سونداي-اق بانك ومبۋدسمانىنىڭ ازاماتتاردىڭ بارلىق كرەديتتەرى بويىنشا داۋلاردى قاراۋ جونىندەگى وكىلەتتىكتەرىن كەڭەيتۋ جانە ميكروقارجى ومبۋدسمانىن قۇرۋ كوزدەلگەن. ومبۋدسمانداردىڭ شەشىمدەرى بانكتەر، م ق ۇ جانە كوللەكتورلىق ۇيىمدار ءۇشىن مىندەتتى بولادى.

مەرزىمدى اسكەري قىزمەتكە شاقىرىلعان ازاماتتاردى قولداۋ ءۇشىن بانكتىك قارىزدار مەن ميكروكرەديتتەر بويىنشا سىياقى ەسەپتەمەي تولەم مەرزىمىن اۆتوماتتى تۇردە كەيىنگە قالدىرۋ كوزدەلەدى.

3. اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋ شەڭبەرىندە ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى كۇشەيتۋ ءۇشىن كامەلەتتىك جاسقا تولماعان بالالارى بار وتباسىلاردى جانە مۇگەدەكتىگى بار ادامداردى جىلىتۋ ماۋسىمىندا جالعىز باسپاناسىنان شىعارۋعا تىيىم سالۋ، سونداي-اق قارىز الۋشىنىڭ بانكتىك شوتىندا ساقتالاتىن اقشا سوماسىن ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ 1 دەن 2 ەسەلەنگەن مولشەرىنە دەيىن (87 مىڭ تەڭگە) ۇلعايتۋ ەنگىزىلەدى. بۇدان باسقا، بانكتەرگە ح ءا و ت- قا جاتاتىن بۇرىنعى مەنشىك يەلەرىنە بالانسقا وتكەن تۇرعىن ءۇيدى جالعا بەرۋ قۇقىعى بەرىلەدى.

4. ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىن كرەديتورلاردىڭ جوسىقسىز ارەكەتتەرىنەن قورعاۋ ءۇشىن بەرەشەكتى ءوندىرىپ الۋ كەزىندە بانكتەر، م ق ۇ، كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەر مەن قارىز الۋشىلار اراسىنداعى داۋلاردى تورەلىك سوتتاردا قاراۋعا تىيىم سالۋ، سونداي-اق م ق ۇ مەن كوللەكتورلىق اگەنتتىكتەردىڭ نوتاريۋستارمەن جانە جەكە سوت ورىنداۋشىلارىمەن ۇلەستەس بولۋىنا تىيىم سالۋ ەنگىزىلەدى.

5. ازاماتتاردىڭ بانكروتتىق راسىمىنە قول جەتكىزۋىن جەڭىلدەتۋ ءۇشىن زاڭ جوباسىندا بورىشكەردىڭ مەرزىمى وتكەن بەرەشەكتى رەتتەۋدى، سونداي-اق رەتتەۋ جانە ءوندىرىپ الۋ ءراسىمىن وتكىزۋ مەرزىمىن 18 ايدان 12 ايعا دەيىن قىسقارتۋدى راستايتىن قۇجاتتى بەرۋى جونىندەگى تالاپ الىپ تاستالادى. سونداي-اق، ازاماتتاردىڭ ولاردىڭ الدىنداعى مىندەتتەمەلەرى سوتتان تىس بانكروتتىق راسىمىمەن قامتىلاتىن كرەديتورلاردىڭ تىزبەسى (تاراتۋ ساتىسىنداعى قارجى ۇيىمدارى، سونداي-اق ازاماتتارعا قۇقىقتارى (تالاپتارى) بار ۇيىمدار) كەڭەيتىلدى.

6. كرەديتتەر بويىنشا الاياقتىقتى ازايتۋ ماقساتىندا كليەنتتى بيومەتريالىق سايكەستەندىرۋ جۇرگىزبەي ەلەكتروندىق بانكتىك قارىزدار مەن ونلاين ميكروكرەديتتەر بەرۋگە تىيىم سالۋ ەنگىزىلەدى. سونداي-اق، ءبىر ۋاقىتتا الاياقتىق كرەديتتەردىڭ رەسىمدەلۋىنە جول بەرمەۋ ءۇشىن بانكتەر مەن م ق ۇ-نىڭ وسىنداي وتىنىمدەر بويىنشا مالىمەتتەردى ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە كرەديتتىك بيۋروعا ۇسىنۋ مىندەتى ەنگىزىلەدى.

زاڭ جوباسىندا تەرگەۋ ءىس-شارالارىن جۇرگىزۋ كەزەڭىندە سىياقى ەسەپتەۋدى جانە نارازىلىق-تالاپ قويۋ جۇمىسىن توقتاتا تۇرۋ تۇرىندە الاياقتىق كرەديتتەر بويىنشا تۋىنداعان بەرەشەكتى رەتتەۋ مىندەتى كوزدەلەدى. بۇل رەتتە قارىزدى الاياقتىق تاسىلمەن رەسىمدەۋ فاكتىسى بەلگىلەنگەن زاڭدى كۇشىنە ەنگەن سوت شەشىمى بولعان جاعدايدا كليەنتكە قويىلاتىن تالاپتار توقتاتىلادى.

بيىل اقپان ايىنان باستاپ ازاماتتاردىڭ كرەديت الۋدان ەرىكتى تۇردە باس تارتۋدى بەلگىلەۋ قۇقىعى زاڭنامالىق دەڭگەيدە ەنگىزىلدى. بۇل رەتتە زاڭ جوباسىندا ازاماتتاردىڭ كرەديت الۋدان ەرىكتى تۇردە باس تارتۋى بولعان جاعدايدا كرەديتورلاردىڭ رەسىمدەلگەن كرەديتتەر بويىنشا بورىشتى ەسەپتەن شىعارۋ مىندەتى كوزدەلگەن.

زاڭ جوباسىن قابىلداۋ ازاماتتاردىڭ مۇددەلەرىن قورعاۋدى قامتاماسىز ەتۋدە جانە حالىقتىڭ شامادان تىس كرەديت الۋ تاۋەكەلدەرىنە جول بەرمەۋدە ماڭىزدى ءرول اتقاراتىنىن اتاپ وتكەن ءجون.

اعىمداعى جىلعى 20-ناۋرىزدا پارلامەنت ءماجىلىسى زاڭ جوباسىن ەكىنشى وقىلىمدا قابىلدادى جانە ول قازىرگى ۋاقىتتا سەناتتىڭ قاراۋىندا.