ەلوردادا جوشى حان جايلى دەرەكتى فيلمنىڭ جابىق كورسەتىلىمى ءوتتى
استانا. KAZINFORM - ەلوردادا «جوشى حان. ۇلى ۇلىستىڭ بيلەۋشىسى» اتتى تاريحي دەرەكتى فيلمنىڭ تۇساۋكەسەرى ءوتتى.
- ارينە، فيلم قالىڭ جۇرتقا شىعار الدىندا قوبالجىپ تۇرمىن. بۇل ەشقانداي دا كومەديا، تريللەر سول سەكىلدى كوممەرتسيالىق فيلم ەمەس، بۇل ءبىزدىڭ ءتول تاريحىمىز. فيلم وسكەلەڭ ۇرپاققا ارنالعان، پروكاتقا ادەيى قولجەتىمدى باعامەن وقۋشىلاردىڭ كوكتەمگى دەمالاسىنا سايكەس كەلتىرىپ شىعارىپ جاتىرمىز. ەرەسەكتەر دە، بالالار دا ءبىزدىڭ تاريحتى تەرەڭىرەك بىلسە دەيمىز. وتكەن جىلى ۇلتتىق قۇرىلتايدا مەملەكەت باسشىسى قازاقستان التىن وردانىڭ ۇستانىمىن جالعاستىرادى دەگەن ەدى. وسى ماسەلەمەن بۇرىننان اينالىسىپ جۇرگەن مەن ءۇشىن بۇل ماڭىزدى. قازاق حاندىعى بوس ورىندا قۇرىلعان جوق، ونىڭ ارعى جاعىندا التىن وردانىڭ تاريحى جاتىر، - دەدى فيلم اۆتورى مايا بەكبايەۆا تۋىندىنىڭ جابىق كورسەتىلىمى الدىندا.
ايتا كەتسەك، فيلم مۋزىكاسىنىڭ اۆتورى دا مايا بەكبايەۆانىڭ ءوزى. سونداي-اق اۆتور فيلمنىڭ نە ءۇشىن ورىس تىلىندە تۇسىرىلگەنىن ءتۇسىندىردى.
- بۇل فيلم الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن باسقا دا پلاتفورمالارعا تارايدى، ال مەن پوستكەڭەستىك حالىقتى ورتاق، بىرىكتىرەتىن ورىس تىلىندە ءتۇسىردىم، بارىنە تۇسىنىكتى بولۋى ءۇشىن، ياعني ءبىزدىڭ مەملەكەتتىلىگىمىزگە قاتىستى ەشكىمدە ەشقانداي سۇراق تۋىنداماۋى ءۇشىن. فيلمنىڭ سەناريىن جولداسىم ەكەۋمىز بىرگە جازدىق، ءوزىمىز پروديۋسەر بولدىق. فيلمگە كەلسەك، جالپى جوشى حاننىڭ تاريحىندا ءبارى بار، قۇپيالىلىق، كورەالماۋشىلىق، ساتقىندىق - دەيدى ول.
دەرەكتى فيلمنىڭ ءتۇسىرىلىمى ەلوردا مەن ونىڭ ماڭىندا ءوتتى جانە كينوتۋىندى ەلىمىزدىڭ بارلىق كينوتەاترىندا كورسەتىلەدى.
- بۇگىن تاريحي كۇن، پرەزيدەنت تەلەراديوكەشەنى بارشاعا تاريحي جوبانى ارنايى ۇسىنىپ وتىر. اسىرەسە كانيكۋل كەزىندە وقۋشىلارعا جاقسى ءبىر سىي دەپ ويلايمىز. جوشى حان تاريحي تۇلعا، ونىڭ ءبىزدىڭ تاريحتا الاتىن ورنى بولەك. 1950-جىلدارى التىن وردانىڭ، جوشى حاننىڭ تاريحى اشىق ايتىلمادى، اشىلماعان قىرى كوپ بولدى، ەندى مەملەكەت سول ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرىپ جاتىر. سوندىقتان مايا بەكبايەۆا مەن ونىڭ كومانداسىنا ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن العىس ايتامىز، - دەدى پرەزيدەنت تەلەراديوكەشەنى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى اسقار دجالدينوۆ فيلم تانىستىرىلىمىنىڭ اشىلۋ سالتاناتىندا.
جاڭا تۋىندىنىڭ تۇساۋكەسەرىنە ەلىمىزگە تانىمال تۇلعالار، تاريحشىلار مەن قوعام قايراتكەرلەرى قاتىستى. سونىڭ ءبىرى تاريحشى جاقسىلىق ءسابيتوۆ فيلمنەن العان اسەرىمەن ءبولىستى.
- جوشى حاندى جەكە تۇلعا رەتىندە تانىپ بىلگىسى كەلەتىن، قىزىققان جانعا كورۋگە كەڭەس بەرەمىن. تەك تاريحشىلار عانا اجىراتىپ، تۇسىنەتىن ساتتەر بولدى، ال تاريحقا قىزىعاتىن جانعا تىڭ دۇنيە. مەن بىرەر قىزىق ساتتەر بايقادىم، سونىڭ ءبىرى ماحمۇد قاشقاريدىڭ كارتاسىن قولدانعان، ول وتە ەرەكشە كارتا، - دەپ قىسقا قايىردى تاريحشى.
سونىمەن قاتار كورسەتىلىم بارىسىندا جينالعان قاۋىمعا بەلگىلى وتاندىق جۋرناليست مايا بەكبايەۆانىڭ «جوشى حان. ۇلى ۇلىستىڭ بيلەۋشىسى» اتتى كىتابى دا تانىستىرىلدى.
- جوشى حاننىڭ تاريحىن زەرتتەۋ، بۇگىنگى قازاق مەملەكەتىنىڭ اياعىنان تىك تۇرىپ، ۇلى مەملەكەتكە اينالۋىنا نەگىز بولاتىن تاريحي مىسال. ونىڭ سەبەبى 1944-جىلى كەڭەس وكىمەتى تۇركى تاريحىن زەرتتەۋگە تىيىم سالعان قاۋلى قابىلداعان، ياعني قازاق حالقىندا كەڭەس داۋىرىنەن باسقا تاريح بولماسىنعا كەلتىردى. سونىڭ سالدارىن ءالى كورىپ كەلەمىز، ويتكەنى تاۋەلسىز قازاق حالقىنىڭ وتكەن تاريحى ءالى تولىق، تەرەڭ زەرتتەلگەن جوق. سوندىقتان دەر كەزىندە، ءتىپتى كەش دەسەك تە بولادى، قولعا الىنعان باستاما، - دەگەن اسەرى جونىندە ايتتى «الاش» عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى سۇلتانحان اققۇل ۇلى.