ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسى قايدا كەتىپ جاتىر؟
استانا. KAZINFORM - ۇلتتىق قور جيناقتارى ەسەبىنەن قۇرالعان قازاقستاننىڭ التىن-ۆاليۋتا اكتيۆتەرى حالىقارالىق رەزەرۆتەر جيناعىندا سوڭعى 10 جىل ىشىندە 103,1 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا جەتكەن.
ەسەپ بويىنشا، ولاردىڭ قاتارىندا - ەركىن ايىرباستالاتىن ۆاليۋتا قورى (ە ا ۆ) - 19,213 ميلليارد ا ق ش دوللارىن، مونەتارلىق التىن قورى - 23,447 ميلليارد ا ق ش دوللارىن، تازا حالىقارالىق رەزەرۆتەر (ە ا ۆ جانە التىن) - 40,523 ميلليارد ا ق ش دوللارىن، ونىڭ 55 پايىزى التىنعا تيەسىلى، ال ە ا ۆ ۇلەسى 45 پايىزدى قۇرايدى جانە ۇلتتىق قوردىڭ ۆاليۋتالىق اكتيۆتەرى - 62,581 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا تەڭ قازىنا بار.
قازىرگى تاڭدا قارجىگەر ماماندار ۇكىمەتتىڭ بيۋدجەت تاپشىلىعىن جابۋ ماقساتىندا ۇلتتىق قوردان قارجى الىپ كەلگەنىنە قاراماستان، مەملەكەت قازانى ورتايماي، كەرىسىنشە ءوسىم كورسەتكىشى جوعارى دەگەندى ايتۋدا.
بۇدان وزگە، 2024-جىلعى اقپاننان باستاپ «ۇلتتىق قور – بالالارعا» باعدارلاماسى بويىنشا مىندەتتەمەلەردى شەگەرگەندە كورسەتىلەتىن قوردىڭ اكتيۆتەرى ءبىر ايدا 2,3 پايىزعا ءوسىپ، 2017-جىلعى ساۋىردەن بەرگى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتكەن.
2024-جىلدىڭ سەگىز ايى بويىنشا ەلىمىز بۇعان دەيىن ۇلتتىق قوردان بيۋجەتكە تۇسكەن قاراجاتتىڭ دەنىن سارقا جۇمساعانىن تىلگە تيەك ەتكەن بولاتىنبىز. سول سەبەپتى كۇزدىڭ العاشقى ايلارىندا قازىنادان قارجى الۋ كولەمىنىڭ ۇلعاياتىنى جونىندە حابارلانۋى مۇمكىن ەكەنىن دە ەسكەرتتىك.
رەسپۋبليكالىق بيۋجەت تۋرالى قولدانىستاعى زاڭعا سايكەس، 2024-جىلى كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرت 2 تريلليون تەڭگە كولەمىندە، ال كوزدەلگەن قارجى 1,6 تريلليون تەڭگە مولشەرىندە جوسپارلانعان بولاتىن.
الايدا، ۇلتتىق بانكتىڭ اقپاراتى بويىنشا، ۇلتتىق قوردان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە بولىنگەن ترانسفەرتتەردىڭ كولەمى اعىمداعى جىلدىڭ العاشقى 8 ايىندا 3,45 تريلليون تەڭگەنى قۇراعان.
مامانداردىڭ پىكىرىنە جۇگىنسەك، ەكونوميست عالىمجان ايتقازيننىڭ ايتۋىنشا، 2024-جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا بيۋجەتكە تۇسەتىن سالىق تۇسىمدەرى جىلدىق جوسپارعا 38,5 پايىز عانا ورىندالعان. بۇنداي كورسەتكىشپەن مەملەكەتتىك بيۋجەتتەگى تاپشىلىقتى جويۋ مۇمكىن ەمەس. سول سەبەپتى دە، ۇكىمەت جىل سوڭىنا دەيىن حالىقارالىق رەزەرۆتەر جيناعىنداعى 103,1 ميلليارد ا ق ش دوللارى كولەمىندەگى قاراجاتتىڭ بەلگىلى ءبىر بولىگىن پايدالانۋعا ءماجبۇر.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 10 جىل ىشىندە ۇلتتىق قوردان 100 ميلليارد ا ق ش دوللارى شىعارىلعانى بەلگىلى بولعان. ال جيناقتاردىڭ ەڭ كوپ سوماسىنا تەك 2014-جىلى - 70 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا تولعان كەزدە عانا قول جەتكىزىلگەن بولاتىن.
ۇلتتىق قوردىڭ قارجىسى قايدا كەتىپ جاتىر؟
نەگىزىندە، رەسمي تۇردە ۇلتتىق قور دەگەنىمىز، تەك مۇنايدان تۇسەتىن دوللارلىق الىمدار تۇسەتىن قازاقستان ۇكىمەتىنىڭ حالىقارالىق بانكتىك شوتتارى بولىپ تابىلادى.
ساراپشىلار قازاقستاننىڭ ۇلتتىق قورىن 1990-جىلى نورۆەگيا مەملەكەتى مۇناي وندىرۋدەن تۇسەتىن قارجىنى جيناقتاۋ ماقساتىندا قۇرىلعان - نورۆەگيا مەملەكەتتىك زەينەتاقى قورىمەن سالىستىرادى.
سوڭعى 8 جىلدا مۇناي ءوندىرۋدىڭ دەڭگەيى نورۆەگيا ەلىنىڭ مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيىمەن بىردەي بولا تۇرا (تاۋلىگىنە 1,8-2,0 ميلليون باررەل)، قازاقستاننىڭ شەت ەل ەسەپ-شوتتارىندا جيناقتاعان قارجىلىق قورى كولەمى جاعىنان الدەقايدا از بولىپ شىقتى. بۇگىنگى تاڭدا نورۆەگيا مەملەكەتتىك زەينەتاقى قورىنىڭ ەسەبىندە 1,4 تريلليون ا ق ش دوللارى بار، ال بىزدە 103,1 ميلليارد ا ق ش دوللارى عانا.
Telegram الەۋمەتتىك جەلىسىندەگى Finance.kz ارناسىنىڭ جازۋى بويىنشا، ۇلتتىق قور 2019-جىلى 65,5 ميليارد ا ق ش دوللارىنا دەيىن كوتەرىلىپ، قالعان ءۇش جىل - 2020-2023-جىلدار ارالىعىندا ايتارلىقتاي تومەندەگەن.
ماسەلەن، شەتەلدىك رەزەرۆتەر جيناعىنداعى قازاقستان مەملەكەتىنە تيەسىلى قارجى 2020-جىلى 61,4 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا، 2021-جىلى 59,5 ميللياردى دوللارعا، ال 2022-جىلى 57,9 ميلليارد ا ق ش دوللارىنا دەيىن ازايعان. تەك، 2023-2024-جىلدار ارالىعىندا عانا بۇل كورسەتكىش 103,1 ا ق ش دوللارىنا دەيىن كوبەيدى.
ۇلتتىق قورداعى قاراجاتتىڭ وسپەۋ سەبەبىن قارجىگەرلەر قازاقستانداعى مەملەكەتتىك بيۋجەت تاپشىلىعىن قارجىلاندىرۋ ماقساتىندا پايدالانىلعاندىعىمەن تۇسىندىرەدى.
inbusiness.kz