ەلدە قىمىزمۇرىندىق مەرەكەسى تويلانىپ جاتىر

استانا. قازاقپارات - قىمىزدىڭ قىرىق ءتۇرى بار. قازاق جىلقى ءسۇتىن ءتۇرلى تاسىلمەن باپتاپ، سۋسىندار دايىنداعان. بيە سۇتىنەن جاسالعان سۋسىن - سان الۋان سوزىلمالى اۋرۋعا ەم، دەندەگەن دەرتكە داۋا.

 وسىنى بىلگەن حالقىمىز ەرتەدەن اعارعاندى تۇراقتى تۇتىنىپ، ءتىپتى العاشقى ساۋىمدى ەرەكشە مەرەكە رەتىندە تويلاعان. بۇل ءداستۇر قازاقتا قىمىزمۇرىندىق دەپ اتالادى.

 مامىر ايىنىڭ اياقتالار تۇسى مەن ماۋسىمنىڭ باسى. بۇل ساتتە بۋاز بيەنىڭ دەنى تولدەپ، بۇقارانىڭ اۋزى اققا تيەدى. العاشقى ساۋىلعان سۇتتەن ۋىز قىمىز جاسالىپ، جۇرت ساۋىم ءساتىن تويلاعان. ءبىرىن ءبىرى بيە ءسۇتىن ىشۋگە شاقىرىپ، قارا-قۇرا مالىنىڭ قىستان امان، اعايىننىڭ ەسەن شىققانىن اتاپ وتكەن. بۇل ءداستۇر قازاقتا قىمىزمۇرىندىق دەپ اتالعان.

تۇرار ءساتتار قىزى، تاريحشى:

 - قىمىزمۇرىندىق مەرەكەسى قازاق قازاق بولعالى جىلقى ۇستاعان. قىمىز مەرەكەسى بولعان. بۇگىندە مەن ويلايمىن، مۇنى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە كوتەرىپ، يۋنەسكو دەڭگەيىندە مەملەكەتتىك ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرالار تىزىمىنە ەنەتىن، ءبىزدىڭ مەرەكەلەرىمىزدىڭ ءبىرى بولۋ كەرەك. سونداي مۇراعا ەنگىزۋ ءۇشىن ءبىز ونى دارىپتەۋىمىز كەرەك.

قىمىزدىڭ 40-تان استام ءتۇرى بار

 ءبىر عانا بيە ءسۇتىن ءتۇرلى تاسىلمەن باپتاپ، سان الۋان سۋسىن دايىنداعان. بىلەتىندەر قىمىزدىڭ قىرىق ءتۇرى بولعانىن ايتادى. ءارقايسىسىنىڭ اتاۋى، دايىندالۋ ءادىسى بولعان.

ايگەرىم مۇساعاجينوۆا، ەتنوگراف:

- قىمىزدىڭ قىرىق ءتۇرى بار. بالا قىمىز، دونەن قىمىز، شىرعاناق قىمىز، تۇنەمەل قىمىز، اساۋ قىمىز. ءاربىر قىمىزدىڭ ءوزىنىڭ تەحنولوگياسى بار. ءاربىر قىمىزدىڭ ءوزىنىڭ ءدامى بار. قۇنارلىعىنا بايلانىستى، جەرگە بايلانىستى، سۋعا بايلانىستى، كليماتقا بايلانىستى ءاربىر جەردىڭ ءوزىنىڭ ەرەكشەلىگى بار.

 قىمىز - COVID- كە قارسى ەم

بيە ءسۇتى - سان مىڭ سوزىلمالى اۋرۋعا ەم، دەندەگەن دەرتكە داۋا. قىمىزدى تۇراقتى تۇتىنۋ تىنىس الۋ جولىنداعى ءتۇرلى كەسەلدىڭ الدىن الۋعا تاپتىرماس ءتاسىلى كورىنەدى. «مۇنى بىرنەشە جىل بۇرىن ءتاجدى تاجالمان كۇرەسكەندە كوز جەتكىزدىك»، - دەيدى، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى باقىتجان بەيىمبەتوۆ. سول سەكىلدى وزگە دە دەرتكە داۋا.

باقىتجان بەيىمبەتوۆ، مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، گاستروەنتەرولوگ:

- بيەنىڭ ءسۇتى انانىڭ سۇتىنە پارا پار. سونىڭ قۇرامى سايكەس سۋسىن. سوندىقتان بۇل وتە جاعىمدى، ورگانيزمگە. بۇل تەك عانا پروفيلاكتيكالىق عانا ەمەس، بۇل جالپى ەمدەيدى. رەابيليتاتسيالىق جاعدايلاردا، ياعني، اۋىر ءبىر وپەراتسيادان كەيىن جاعدايلاردا نەمەسە ينفەكسيالىق، ءارتۇرلى ينفەكسيادان كەيىنگى جاعدايلاردا وتە قابىلەتى، قاسيەتى وتە جوعارى. ونىڭ ءبىز مىناۋ كوۆيد كەزىندە كوردىك.

 قىمىز دا، قىمىز مەرەكەسى دە قاي ۋاقىتا پايدا بولعانىن تاپ باسىپ تابۋ قيىن. دەگەنمەن، ادامزات العاش بەس مىڭ جىل بۇرىن جىلقىنى قولعا ۇيرەتكەن دەسەك، سول ساتتەن بەرى بىرگە جالعاسىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى. قازىر ۇمىت بولعان كونە ءداستۇر قايتادان جاندانىپ، قازاقستاندىقتار قىمىزمۇرىندىقتى تويلاپ جاتىر.

 24.kz