ەلدە جۇزدەن استام سيرەك مەتال كەن ورنى انىقتالدى
استانا. قازاقپارات - قازاقستان جاڭا مۇناي داۋىرىنە كوشۋگە ارەكەت جاساپ جاتىر. ول دەگەنىمىز الەمدە سيرەك مەتالعا سۇرانىس ارتىپ كەلەدى. سەبەبى مۇنداي مەتالدار عارىش، ەلەكتروندى تەحنولوگيا سالالارىندا كوپ قولدانىلادى.
ال ءبىزدىڭ ەل سيرەك مەتالدارعا باي. ماسەلەن ۆولفرامنىڭ 2,4 ميلليون توننا قورى بار. ەندى بۇل قوردى ەل كادەسىنە قالاي جاراتامىز؟
سيرەك مەتالدار - «جاڭا ءداۋىر مۇنايى»
سيرەك مەتالدار مۇنايدىڭ الدىن ورايتىن كۇن جاقىن. ساراپشىلاردىڭ بولجامىنا سۇيەنسەك، الداعى 2-3 جىلدا ليتييگە الەمدەگى سۇرانىس ەكى ەسە وسەدى. ال كوبالت مەتالى 70 پايىزعا قىمباتتاۋى مۇمكىن. سوندىقتان قازىر سيرەك مەتالدار «جاڭا ءداۋىردىڭ مۇنايى» دەپ تە ايتىلىپ ءجۇر.
ماسەلەن، وسمي-187 ەلەمەنتىنىڭ ءبىر گرامىنىڭ بيرجاداعى قۇنى 10 مىڭ دوللاردان باستالادى. ال كاليفورنيا مەتالى ودان دا قىمبات. اشىق دەرەك كوزدەرىندە 1 گرامى 4 ميلليون دوللارعا باعالانعان. وركەنيەت العا باسقان سايىن مەتالدار باعاسى دا وسە بەرمەك. ويتكەنى بۇل مەتالدار جوعارى تەحنولوگيالىق جابدىقتاردا كەڭىنەن قولدانىلادى.
مەدەت ءجۇنىسوۆ، عالىم:
- سيرەك جەر ەلەمەنتتەرىنە قازىرگى تاڭدا سۇرانىس وتە جوعارى. نەگە؟ ويتكەنى جاڭا باسىندا ايتقانداي جاسىل تەحنولوگيا بار، ەلەكترلى ماشينالار مىسالى توقپەن جۇرەتىن. قاراپايىم قولداعى تەلەفون، ايفوننىڭ وزىندە شامامەن ءبىر 12-17-گە جۋىق ەلەمەنتتەر قولدانىلادى ەكەن ايفوننىڭ وزىنە. سوندىقتان سۇرانىس وتە جوعارى بولعاننان كەيىن قازىرگى تاڭدا الەمدىك دامىعان مەملەكەتتەردە وسى مەتالدارعا جارىس وتە كوپ، وتە جوعارى.
مەملەكەت باسشىسى بىلتىرعى جولداۋىندا 2026 -جىلعا قاراي 2 ميلليون شارشى شاقىرىمنان استام اۋماقتى بارلاۋ جونىندە تاپسىرما بەردى. بۇگىندە ەلدە ەڭ ماڭىزدى 34 مەتالدىڭ 19 ءتۇرى وندىرىلەدى. (گرافيكا) ال الەمدەگى سۇرانىس ارتقان سايىن ۇكىمەت تە بۇل ءتىزىمدى كەڭەيتۋگە كۇش سالىپ وتىر.
ونەركاسىپ جانە قۇرىلىس مينيسترلىگى ۇسىنعان اقپارات بويىنشا ەلدە 100-دەن استام سيرەك مەتال كەن ورنى انىقتالدى. قازىر 2 ميلليون توننادان استام ۆولفرام، 1 ميلليون توننا موليبدەن مەن 227 مىڭ توننا ليتي بارلاندى. سونىمەن قاتار جەر قويناۋىندا تانتال، نيوبي، بەريللي سىندى مەتالداردىڭ مول قورى بار.
سيرەك مەتالل قورى بويىنشا بوليۆيا كوش باستاپ تۇر
الەمدەگى ليتي قورى بويىنشا بوليۆيا كوش باستاپ تۇر. لاتىن امەريكاسىنداعى بۇل ەلدە 23 ميلليون توننا ليتي بار. ودان كەيىنگى ورىنداردا ارگەنتينا، تايلاند، چيلي مەن اۋستراليا ورنالاسقان. ال التىنشى ورىندى 5 ميلليون توننا قورمەن قىتاي ەنشىلەيدى. شىعىستاعى كورشىمىز جاھاندىق سيرەك مەتالدار نارىعىنىڭ باسىم بولىگىن ۋىسىندا ۇستاپ وتىر. ءتىپتى كومىر شاحتالارىنان 17 مەتال ءتۇرىن ءوندىرىپ كەلەدى.
مەدەت ءجۇنىسوۆ، عالىم:
- كورشى مەملەكەت - قىتاي مەملەكەتى، ولاردا شامامەن 10-15 جىلداي تاجىريبەلەرى بار. ولار سيرەك جەر ەلەمەنتتەرىن كومىردەن ءبولىپ الۋ تاجىريبەلەرى وتە جوعارى. ولار ءبىر ساتتە كومىردى دە ءوندىرىپ كەلەدى، سونىمەن قاتار سيرەك جەر ەلەمەنتتەردى پاراللەلدى تۇرعىسىندا ياعني ءبولىپ الىپ وتىر.
بيىل 11 ۋچاسكەدەگى بارلاۋ جۇمىستارى اياقتالادى
ۇكىمەت 2027 -جىلعا دەيىنگى بارلاۋ جۇمىستارىنا 13 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى ءبولدى. بۇل قاراجاتقا 18 كەن ورنىندا بارلاۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلەدى. ازىرگە ەل اۋماعىندا سيرەك مەتالدىڭ ۆيسمۋت، سەلەن، تانتال سىندى ونداعان ءتۇرى انىقتالدى. بۇل ءتىزىم ءالى دە ۇلعايادى. سەبەبى بيىل تاعى 11 ۋچاسكەدەگى بارلاۋ جۇمىستارى اياقتالادى.