ۇكىمەت حالىقتى ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ جايىن تالقىلايدى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆتىڭ توراعالىعىمەن ۇكىمەت وتىرىسى ءوتىپ، وندا مينيسترلەر كابينەتىنىڭ مۇشەلەرى اسا ماڭىزدى 2 ماسەلەنى تالقىعا سالادى.

سونىمەن وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىنە مىنا ماسەلەلەر شىعارىلىپ وتىر:

- گەولوگيا جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ سالاسىن دامىتۋ جانە سيفرلاندىرۋ شارالارى؛

- حالىقتى ءدارى-دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋ.

وتىرىس قورىتىندىسى بويىنشا باسپا ءسوز كونفەرەنتسياسى ۇيىمداستىرىلىپ، وندا دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيتسە- ءمينيسترى تيمۋر مۇراتوۆ پەن «س ك-فارماتسيا» ج ش س باسقارما ءتوراعاسى نۇرلىبەك اسىلبەكوۆ ب ا ق وكىلدەرى تاراپىنان تۋىندايتىن ساۋالدارعا جاۋاپ بەرەدى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ بيىلعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ەلىمىزدە اۋقىمدى اەرو-گەوفيزيكا زەرتتەۋلەرى ابدەن ەسكىرگەنىنە نازار اۋدارتىپ، گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋدى تاپسىرعان ەدى.

- سيفرلىق قۇرالداردى پايدالانا وتىرىپ، جەر قويناۋىنىڭ زاماناۋي كارتاسىن جاسايتىن ۋاقىت كەلدى. مۇنداي قادام كەن ورىندارىنىڭ الەۋەتىن جاڭا ساپالىق تۇرعىدان باعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل جۇمىسقا دا حالىقارالىق ساراپشىلاردى تارتۋعا بولادى. ارينە، عىلىمي نەگىزى بولماسا، بارلاۋ جۇمىسىن ويداعىداي جۇرگىزۋ مۇمكىن ەمەس. كەلەسى جىلدىڭ ورتاسىنا دەيىن وزىق حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي سەرتيفيكاتى بار زەرتحانا اشۋ كەرەك. ونى ۇلتتىق گەولوگيالىق قىزمەتتىڭ بازاسىندا قۇرعان ءجون. جەر قويناۋىنا قاتىستى مالىمەتتىڭ ءبارىن، ەڭ الدىمەن، جاساندى ينتەللەكتىنى ەنگىزۋ ارقىلى جۇيەلەپ، سيفرلاندىرۋ قاجەت. گەولوگيالىق بارلاۋ جانە جەر قويناۋىن يگەرۋ سالاسىنداعى رەفورمالاردىڭ زاڭ جۇزىندەگى جانە ءىس جۇزىندەگى راسىمدەرىن جىل سوڭىنا دەيىن اياقتاۋ كەرەك، - دەگەن ەدى پرەزيدەنت.

وسى جىلدىڭ قازان ايىندا وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى اقمارال ءالنازاروۆا 2026 -جىلى ءدارى-دارمەكتىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىراتىن جوبا ىسكە قوسىلاتىنىن ايتتى.

- كەلەسى جىلدىڭ باسىنان باستاپ جەكە ءدارىحانا ۇيىمدارى ارقىلى امبۋلاتوريالىق ءدارى- دارمەكپەن قامتاماسىز ەتۋدى ورتالىقسىزداندىرۋ جوباسىن ىسكە قوسۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. جوبا حالىق ءۇشىن دارىلىك زاتتاردىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرىپ، ولارعا قاجەتتى پرەپاراتتاردى تاڭداۋ مۇمكىندىگىن بەرەدى، - دەگەن ەدى مينيستر.

دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ءدارى-دارمەك باعاسىن قالىپتاستىرۋداعى اشىقتىقتى ارتتىرۋ ماقساتىندا شەكتى باعالاردى ەسەپتەۋ مەحانيزمى قايتا قارالدى.

ارتىق شىعىندار الىنىپ تاستالىپ، بالاما دارىلەر باعاسى ءتۇپنۇسقا دارىلەردىڭ قۇنىنىڭ 30 پايىزىنا دەيىن تومەندەتىلگەن. تەك شىعىنى جوعارى توپ-20 پوزيتسيا بويىنشا عانا كۇتىلەتىن ۇنەم شامامەن 12 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى. جالپى العاندا تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدەندىرىلگەن كولەمى (ت م ك ك ك) جانە ءمامس شەڭبەرىندە شەكتى باعالاردىڭ تومەندەۋى شامامەن - 19 پايىز، ال كوتەرمە جانە بولشەك ساۋدا سەگمەنتتەرىندە - 30 پايىز.

ءدارى- دارمەكتى تىركەۋ مەرزىمى 100 جۇمىس كۇنىنە دەيىن جەدەلدەتىلدى. ال رەتتەۋشىلىك بەدەلى جوعارى ەلدەر ءۇشىن (ا ق ش، ە و، ۇلى بريتانيا، جاپونيا) بۇل مەرزىم «ءبىر تەرەزە» قاعيداتى بويىنشا 15 كۇنگە دەيىن ازايتىلدى.

وتاندىق فارماتسيەۆتيكا ءوندىرىسى بەلسەندى دامىپ كەلەدى. 2029 -جىلعا قاراي قازاقستاندىق ءدارى- دارمەك ۇلەسى 50 پايىزعا جەتۋى ءتيىس. بۇگىندە 210 ءوندىرۋشى تىركەلگەن، ولاردىڭ 43 ى دارىلىك پرەپاراتتار شىعارادى. بىلتىر ءوندىرىس كولەمى - 21,8 پايىزعا، ينۆەستيتسيا - ەكى ەسەگە، ال ەكسپورت - 32,9 پايىزعا ارتتى.

وتاندىق كاسىپورىندارمەن 90 ۇزاقمەرزىمدى كەلىسىمشارت جانە الەمدىك فارماتسيەۆتيكالىق كومپانيالار - Pfizer، Hoffmann-La Roche جانە AstraZeneca-مەن ءۇش كەلىسىمشارت جاسالدى. جالپى قۇنى 400 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق توعىز ينۆەستيتسيالىق جوبا قاراستىرىلىپ جاتىر. فارماتسيەۆتيكا نارىعىنىڭ جىلدىق ءوسىمى 10-13 پايىز دەڭگەيىندە دەپ باعالانادى.

ايتا كەتەيىك، وتكەن اپتاداعى ۇكىمەت وتىرىسىندا 2025 -جىلعى ەگىن جيناۋ ناۋقانىنىڭ قورىتىندىسى شىعارىلىپ، سپورتتىق ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ جانە بۇقارالىق سپورتتى قولداۋ ماسەلەلەرى پىسىقتالعان بولاتىن.

ءبىرىنشى ماسەلە بويىنشا بايانداما جاساعان اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ايداربەك ساپاروۆتىڭ دەرەگىنشە، 16 ميلليون گەكتار القاپتان گەكتارىنا 17 تسەنتنەر ورتاشا ونىمدىلىكپەن 27 ميلليون توننا استىق قامباعا قۇيىلدى.

بيداي 12,2 ميلليون گەكتاردان جينالىپ، 20,3 ميلليون تونناسى باستىرىلدى - بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا جارتى ميلليون تونناعا كوپ. ەگىس القاپتارىن ءارتاراپتاندىرۋ ناتيجەسىندە بيدايدىڭ ەگىس كولەمى شامامەن 900 مىڭ گەكتارعا قىسقارعانىمەن، ءوندىرىس كولەمى ازايماي، كەرىسىنشە ارتتى. ديقاندار 4 ميلليون تونناعا جۋىق ارپا جينادى. ال بۇرشاق داقىلدارىنىڭ ءتۇسىمى العاش رەت 1 ميلليون تونناعا جەتىپ وتىر.

- مايلى داقىلدار بويىنشا بۇگىنگى كۇننىڭ وزىندە رەكوردتىق 4,3 ميلليون توننا جينالدى جانە ەگىن جيناۋ جۇمىستارى جالعاسىپ جاتىر. سونىمەن قاتار 2,9 ميلليون توننا كارتوپ، 3,8 ميلليون توننا كوكونىس، 2,6 ميلليون توننا باقشا داقىلدارى جينالدى. ماقتا جيناۋ جۇمىستارى اياقتالدى. تامشىلاتىپ سۋارۋدى قولدانۋ ارقاسىندا كەيبىر شارۋاشىلىقتار گەكتارىنان 50 سەنتنەرگە دەيىن ءونىم الدى. جالپى العاندا، ورتاشا ونىمدىلىك 30 ت س/گا دەڭگەيىندە قالىپتاسىپ، 428 مىڭ توننا شيتتى ماقتا جينالدى - بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 42 پايىز كوپ. وسىعان بايلانىستى اكىمدىكتەرگە ماقتا ءوسىرۋدىڭ ءداستۇرلى تاسىلدەرىنەن وزىق جانە ءتيىمدى تەحنولوگيالارعا كوشۋ بويىنشا جۇمىستى كۇشەيتۋ قاجەت، - دەدى ايداربەك ساپاروۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان استىعى بەلگيا (10,6 مىڭ ت)، پورتۋگاليا (14,2 مىڭ ت)، پولشا (4,9 مىڭ ت)، نورۆەگيا (13,6 مىڭ ت)، ۇلى بريتانيا (3 مىڭ ت)، ۆەتنام (17,7 مىڭ ت)، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى (1,6 مىڭ ت) جانە سولتۇستىك افريكا (ماروككو (162 مىڭ ت)، الجير (181 مىڭ ت)، مىسىر (11,6 مىڭ ت) ەلدەرىنە جەتكىزىلدى. يران (738,3 مىڭ ت)، ازەربايجان (542,5 مىڭ ت)، ارمەنيا (1 مىڭ ت) جانە گرۋزيا (76,3 مىڭ ت) باعىتتارىنا ەكسپورت قايتا جانداندى.

بيىل ەرتە جەڭىلدەتىلگەن كرەديت بەرۋ باعدارلاماسى اياسىندا قارجىلاندىرۋ كولەمى العاش رەت 1 تريلليون تەڭگەگە جەتتى.

ۆەگەتاتسيالىق كەزەڭنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 1,8 ميلليون توننا مينەرالدىق تىڭايتقىش ەنگىزىلدى، بۇل عىلىمي نەگىزدەلگەن قاجەتتىلىكتىڭ 56 پايىزىنا تەڭ. ەليتالىق تۇقىمداردىڭ ۇلەسى 9,5 پايىزدان 11,5 پايىزعا دەيىن ءوستى. 1-قازاننان باستاپ 2026 -جىلعى كوكتەمگى دالا جۇمىستارىنا ءوتىنىم قابىلداۋ باستالدى. قاراشانىڭ ەكىنشى ونكۇندىگىنەن باستاپ شارۋالارعا ريەۆولۆەرلىك كرەديت بەرۋ اشىلادى. بۇل ءبىر كەپىلدىكپەن جىل سايىن نەسيە الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

وسى ورايدا پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ ۇكىمەت وتىرىسىندا كەلەسى جىلعى ەگىس ناۋقانىنا دايىندىقتى كۇشەيتۋدى تاپسىردى.

- كەلەسى ەگىن ەگۋ ناۋقانىنا دايىندىقتى قازىردەن باستاۋ كەرەك. وبلىس اكىمدىكتەرى 2026- جىلى كەمىندە 2,3 ميلليون توننا مينەرالدى تىڭايتقىش سەبۋدى قامتاماسىز ەتۋلەرى قاجەت. ونەركاسىپ مينيسترلىگى ەگىنشىلەرگە قاجەتتى تىڭايتقىش كولەمىن وتاندىق ءونىم وندىرۋشىلەرمەن الدىن الا پىسىقتاپ العانى ءجون. اكىمدىكتەر تىڭايتقىشتاردى جەتكىزۋ ءۇشىن ۋاقتىلى شارتقا وتىرىپ، قويمالاردا ولاردىڭ جەتكىلىكتى قورىن قامتاماسىز ەتسىن، - دەدى ول.

سونداي-اق ۇكىمەت باسشىسى مىناداي ناقتى تاپسىرمالار بەردى:

بىرىنشىدەن، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى ءوڭىر اكىمدىكتەرىمەن بىرلەسىپ، فورۆاردتىق كەلىسىمشارتتار اياسىندا ديقانداردىڭ ازىق- تۇلىك كورپوراتسياسىنا بيدايدى ۋاقتىلى جەتكىزۋ بويىنشا مىندەتتەمەلەرىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋى ءتيىس. جاساقتالعان قور كەيىن ەلىمىزدىڭ ىشكى سۇرانىسىن وتەۋگە جۇمسالادى.

ەكىنشىدەن، كەلەسى ەگىن ەگۋ ناۋقانىنا دايىندىقتى قازىردەن باستاۋ كەرەك. وبلىس اكىمدىكتەرى 2026 -جىلى كەمىندە 2,3 ميلليون توننا مينەرالدى تىڭايتقىش سەبۋدى قامتاماسىز ەتۋلەرى قاجەت. ونەركاسىپ مينيسترلىگى ەگىنشىلەرگە قاجەتتى تىڭايتقىش كولەمىن وتاندىق ءونىم وندىرۋشىلەرمەن الدىن الا پىسىقتاپ العانى ءجون. اكىمدىكتەر تىڭايتقىشتاردى جەتكىزۋ ءۇشىن ۋاقتىلى شارتقا وتىرىپ، قويمالاردا ولاردىڭ جەتكىلىكتى قورىن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك.

ۇشىنشىدەن، اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى «بايتەرەك» حولدينگىمەن بىرگە 2026 -جىلعى كوكتەمگى ەگىس جانە ەگىن جيناۋ جۇمىستارىن ەرتە قارجىلاندىرۋدى باستاپ كەتتى. وسىعان بايلانىستى اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردى بارىنشا قامتۋ ءۇشىن ارجىلاندىرۋدىڭ قولدا بار قۇرالدارىن ءتيىمدى جانە اشىق پايدالانۋدى قامتاماسىز ەتۋ قاجەت.

ال ەكىنشى ماسەلە بويىنشا ءسوز سويلەگەن سپورت جانە تۋريزم ءمينيسترى ەربول مىرزابوسىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىز بويىنشا 14 جاڭا ستاديون سالۋ قاجەت.

ولاردىڭ 10 ى بويىنشا جوبالاۋ- سمەتالىق قۇجاتتار دايىندالىپ جاتىر. جۇمىس ىستەپ تۇرعان 7 ستاديوندى قايتا جاڭارتۋ كەرەك. بۇل رەتتە قاراعاندى جانە ورال قالالارىندا جوندەۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر. اتىراۋ جانە اقتاۋ قالالارىندا جوبالاۋ قۇجاتتارى دايىندالىپ، مەملەكەتتىك ساراپتامادان وڭ قورىتىندى الىندى. وسكەمەندەگى ستاديون جوباسى ساراپتامادان وتۋدە. الماتى جانە جەزقازعان قالالارىندا 2 ستاديون بويىنشا جوبالاۋ قۇجاتتارىن ازىرلەۋ قاجەت.