كوپەس كلۋبىنان جيھاز فابريكاسىنا دەيىن: 1890 -جىلى پەتروپاۆلدا سالىنعان عيماراتتىڭ تاريحى
پەتروپاۆلداعى تەاترالنايا كوشەسى، 38 مەكەنجايىندا ءجۇز جىلدان استام ۋاقىت بۇرىن كوپەس كلۋبى بولعان عيمارات بار. الايدا بىرنەشە جىلدان كەيىن ول تەك كاسىپكەرلەر عانا كىرەتىن ورىن بولماي قالدى. ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە مۇندا اسكەري گوسپيتال ورنالاستىرىلدى. عيماراتتىڭ تاريحى تۋرالى Kazinform اگەنتتىگى ءتىلشىسىنىڭ ماتەريالىندا.
كوپەس كلۋبى 1890 -جىلى سالىنعان. الەكساندر سەمەنوۆ ءوزىنىڭ «200 جىلداعى پەتروپاۆل» كىتابىندا ونىڭ قىزمەتى تۋرالى قىزىقتى مالىمەتتەر جيناعان.
كوپەس كلۋبىنان جيھاز فابريكاسىنا دەيىن: 1890 -جىلى پەتروپاۆلدا سالىنعان عيماراتتىڭ تاريحى
«كلۋبتاعى كوپەستەردىڭ سۇيىكتى ءىسى كارتا ويناۋ بولاتىن. ەڭ تانىمالى «جەلەزكا» (حەمين- دە- فورت) بولدى. ول ءبىرقاتار كوپەستى بانكروتقا، كەيبىر شەنەۋنىكتەردى تۇرمەگە وتىرعىزىپ، ءوزىن-ءوزى ولتىرۋگە دەيىن جەتكىزدى. كلۋبتا كوپەستەر وزدەرىن ۇيدەگىدەي سەزىنىپ، ويىنا كەلگەنىن جاساعان. شامادان تىس تابىس پەتروپاۆل كوپەستەرىن تاكاپپار ءارى بىربەتكەي قىلدى. ولار جانجال شىعارۋدىڭ شەبەرى بولدى. كوپەس كورساكوۆ تۇندە جابىلىپ قالعان كلۋبقا كىرىپ، ەسىك كۇزەتشىسىن ۇرىپ، بارلىق مۋزىكالىق اسپاپتار مەن بۋفەتتەگى ىدىستاردى سىندىرعان. كلۋب اكىمشىلىگى كارساكوۆتىڭ قالاداعى بەدەلىن ەسكەرە وتىرىپ، بۇلىنگەن زاتتاردىڭ اقىسىن تولەتۋمەن عانا شەكتەلگەن»، - دەپ جازادى تاريحشى.
ولكە تانۋشى ميحايل موروزوۆتىڭ «توڭكەرىسكە دەيىنگى پەتروپاۆل» كىتابىنان ءبىز كورساكوۆتىڭ، قازىر ايتاتىنداي ءىرى «اعايىندى سترەلوۆتار مەن كورساكوۆ» فيرماسىنىڭ نەگىزىن قالاۋشىلاردىڭ ءبىرى بولعانىن بىلەمىز.
«كلۋب جانىندا سىرتتان كەلەتىن انترەپرەنەرلەرگە تەاتر رەتىندە جالعا بەرىلەتىن كورەرمەن زالى بولدى. ءبىر قىزىعى، بۇل تەاتردا ساحنا يەسى كاسىپكەر ەمەس، كلۋبتىڭ كوپەس اكىمشىلىگى - اقساقالدار كەڭەسى بولعان. اقساقالدار كەڭەسى باستى رولدەردى سومداعان بىرنەشە ارتىستەردى ۇناتپايتىن. ولار لەونوۆقا ولاردى ەكى اپتا ىشىندە اۋىستىرۋدى ۇسىندى. «ايتپەسە، تەاترىڭمەن قوسا كوزىڭدى قۇرت» دەيتىن»، - دەپ جازادى ا. سەمەنوۆ ءوز كىتابىندا.
1906-جىلى تەاترالنايا (1907 -جىلعا دەيىن پريۋتسكايا دەپ اتالعان) جانە پوتانين (بۇرىنعى اتاۋلارى ستانيچنايا، كرۋپسكايا) كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورنالاسقان كوپەس كلۋبىنا دراما تەاترىنىڭ عيماراتى قوسىلدى. ونى قىزىل كىرپىشتەن تۇرعىزدى. تىك پيلوندار شاتىرعا دەيىن ءساندى پاراپەتتى قابىرعالارمەن جانە باعاندارمەن بەدەرلەندى. كورەرمەن زالى بيىك ءارى ەكى دەڭگەيدە جارىقتاندىرىلدى. مەتالل دۋالى بار كەڭ ەكى قاباتتى باسپالداق كۇردەلى ورنەكتەرمەن بەزەندىرىلگەن. كورەرمەن زالىنا بالكون ورناتىلعان. 1909 -جىلى پەتروپاۆلدىڭ مادەني ومىرىندە ماڭىزدى وقيعا بولدى. تەاتردا نيكولاي گوگولدىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان «ۇيلەنۋ» سپەكتاكلىنىڭ پرەمەراسى ءوتتى. ودان كەيىنگى ماۋسىمداردا ف. شيللەردىڭ «ز ۇلىمدىق پەن ماحاببات»، ۆ. شەكسپيردىڭ «گاملەت»، ف. دوستويەۆسكيدىڭ «جارىمەس»، ا. وستروۆسكيدىڭ «نايزاعاي»، ا. ك. تولستويدىڭ «پاتشا فەدور يونوۆيچ»، ف. م. دوستويەۆسكيدىڭ «قىلمىس پەن جازا» قويىلىمدارى قويىلدى.
ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس باستالىپ، 1914 -جىلدان 1917 -جىلعا دەيىن عيمارات جارالىلارعا ارنالعان اسكەري گوسپيتالعا اينالدى.
تەاتر عيماراتقا 1920 -جىلى ورالىپ، 1970 -جىلعا دەيىن تۇردى. سودان كەيىن ارنايى سالىنعان عيماراتقا كوشىرىلدى. ءالى كۇنگە دەيىن سول جەردە.
ال بۇرىنعى كوپەس كلۋبىنىڭ عيماراتى 1972 -جىلى كادەسىي فابريكاسىنا بەرىلدى. اراعا 20 جىل سالىپ، قالا ماڭىنداعى ورمان شارۋاشىلىعى كاسىپورنىنا اينالىپ، 1999 -جىلدان جەكە مەنشىككە بەرىلدى. قازىر مۇندا جيھاز وندىرەتىن فابريكا مەن دۇكەن بار.
كوپەس كلۋبىنىڭ عيماراتى 1979 -جىلى قورعاۋعا الىنعان. ارحيتەكتۋرالىق ەسكەرتكىش ءوزىنىڭ بۇرىنعى ءسان- سالتاناتىن جوعالتتى. ءبىراق وتە جاقسى ساقتالعان جانە كونەلىگىنە قاراماستان جۇمىسىن جالعاستىرىپ جاتىر.
اۆتور
ەركەجان سماعۇلوۆا