كوميسسيا تۇركى ءالىپبيىنىڭ نەگە وسى نۇسقاسى تاڭداپ الىنعانىن ءتۇسىندىردى

باكۋ. KAZINFORM - ورتاق تۇركى ءالىپبيى جونىندەگى دەكلاراتسيا جاريالاندى.

ەسكە سالا كەتەيىك، 11-قىركۇيەكتە ازەربايجان استاناسى باكۋدە تۇركى الەمى ورتاق ءالىپبيى كوميسسياسىنىڭ ءۇشىنشى وتىرىسى وتكەن ەدى. وندا 34 ارىپتەن تۇراتىن تۇركى الەمىنە ورتاق ءالىپبيدىڭ ۇلگىسى تانىستىرىلدى.

بۇگىن جاريالانعان دەكلاراتسيادا نەگە وسى نۇسقا تاڭدالعانىنا جان- جاقتى تۇسىندىرمە بەرىلگەن.

«ءبىز، تۇركى الەمى ورتاق ءالىپبي كوميسسياسىنىڭ مۇشەلەرى ناحچىۆان كەلىسىمشارتى مەن Turkic World Vision 2040 باعدارلاماسىندا اتاپ كورسەتىلگەن جانە تۇركى حالىقتارى اراسىندا تىلدەسۋدى ودان ءارى جەڭىلدەتۋ ءۇشىن ءالىپبي جانە تەرمينولوگيادا بىرىزدىلىككە قول جەتكىزۋدى كوزدەيتىن ماقساتتارعا سايكەس، تۇركى الەمىنىڭ لينگۆيست عالىمدارى، اعارتۋشىلارى مەن مادەنيەت وكىلدەرىنىڭ تۇركى حالىقتارىنا ورتاق ءالىپبي ازىرلەۋ بويىنشا وسى ۋاقىتقا دەيىن اتقارعان وراسان زور ەڭبەگىن مويىنداي وتىرىپ، تۇركى حالىقتارى اراسىندا بىرلىك، ءوزارا تۇسىنىستىك پەن ىنتىماقتاستىق رۋحىن نىعايتۋدى كوزدەي وتىرىپ ورتاق تۇركى ءالىپبيىن پىسىقتاپ، سوڭعى نۇسقاسىن ازىرلەۋ جولىندا ىجداعاتتىلىقپەن جۇمىس اتقاردىق. پىكىرتالاس بارىسىندا ورتاق ءالىپبي باستاماسىنا قاتىستى ءتۇرلى اسپەكتىلەردى جان- جاقتى تالقىلادىق» دەيدى كوميسسيا مۇشەلەرى.

ناقتىراق ايتقاندا مىناداي ماڭىزدى تۇستار نازارعا الىنعان:

1991 -جىلى عالىمدار ۇسىنعان، تۇركى تىلدەرىنىڭ فونەتيكالىق الۋاندىعى ەسكەرىلگەن جانە ۇيرەنۋ مەن قولدانۋدىڭ جەڭىلدىگىن قامتاماسىز ەتەتىن لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن 34 ارىپتىك ورتاق تۇركى ءالىپبيى جوباسى قاراستىرىلعان

زاماناۋي لينگۆيستيكالىق زەرتتەۋلەرگە نەگىزدەلگەن تۇعىر ۇستانا وتىرىپ، 34 ارىپتەن تۇراتىن ورتاق تۇركى ءالىپبيى جوباسىنىڭ كۇشتى جاقتارى مەن جەتىلدىرۋدى قاجەت ەتەتىن تۇستارىنا نازار اۋدارىلعان.

تۇركى تىلدەرىنىڭ اربىرىنە ءتان تىلدىك ەرەكشەلىكتەرىنە مۇقيات كوڭىل بولە وتىرىپ، ەرەكشە فونەتيكالىق بەلگىلەردى ءبىر الىپبيدە قامتۋعا تىرىسقان.

ءبىر فونەماعا ءبىر ءارىپ دەگەن قاعيدانى باسشىلىققا الا وتىرىپ، ۇيرەنۋ مەن قولدانۋعا ىڭعايلى، ءارى بارىنشا انىق ءالىپبي جاساۋدى ماقسات ەتكەن.

نەگىزگى لاتىن الىپبيىندە تاڭبالانباعان دىبىستاردى ءدال كورسەتۋ ءۇشىن ارنايى تاڭبالاردى ەنگىزۋ قاجەتتىگىن مويىنداي وتىرىپ، وسى بەلگىلەر ءۇشىن ستاندارتتارعا ساي تاسىلدەردى قولدانۋعا كەلىسكەن.

«بۇل دەكلاراتسيانىڭ نەگىزگى ماقساتى - كوميسسيا قول جەتكىزگەن كەلىسىمدى راسىمدەپ، لاتىن گرافيكاسىنا نەگىزدەلگەن ورتاق تۇركى ءالىپبيىنىڭ قابىلدانعاندىعىن راستاۋ. بارلىق مۇددەلى تاراپتاردى وسى ۇسىنىستى بەلسەندى تۇردە قولداۋعا شاقىرامىز. دەكلاراتسيا تۇركى حالىقتارى اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق پەن ينتەگراتسيانى ىلگەرىلەتۋ جولىنداعى ىنتا- جىگەردىڭ ءبىر كورىنىسى رەتىندە تۇركى مەملەكەتتەرى ۇيىمىنا مۇشە جانە باقىلاۋشى مەملەكەتتىڭ ءتيىستى مەكەمەلەرىنە تاراتىلادى» دەلىنگەن قۇجاتتا.