كوكبورى مۇباراك. قۇمايقارا سۇلۋىم

استانا. قازاقپارات - قىتايدان كەلگەن زەردە «قازاقستان ارۋى» اتانعان كەزدە ەل ءىشى گۋ ەتە قالدى. وعان دەيىن دە ءدال سول ەلدەن كەلگەن گۇلنار دەگەن ارۋ ميسس بولعانى بار.

ءبىر كۇنى WhatsApp ستوريسىن اقتارىپ وتىرىپ، تالدىقورعانعا بارعان ءبىر ءانشى اپايدىڭ تويداعى ۆيدەوسىنان كوزىم شالدى: ءماز- مەيرام بولىپ جۇرگەندەردىڭ اراسىندا زەردە سۇلۋ دا ءجۇر.
سودان سول ءانشى اپاي ارقىلى بايلانىسىپ، زەردەمەن سويلەسىپ كەتتىم. قىتايدا وسكەندەر اقىنجاندى كەلەدى عوي، ءسوزىنىڭ ءورىمى بولەك. اسىرەسە، تاريحقا اۋەستىگى اكەسىنىڭ قۇمارلىعىنان كەم ەمەس. مەنىڭ دە رۋلاردىڭ تاريحى مەن شەجىرەسى، مىنەز-قۇلقى، ءتىپتى دەنە بىتىمدەرىندەگى ەرەكشەلىكتەرىنە دەيىن ءمان بەرىپ زەرتتەپ جۇرگەنىم بار. قىسقاسى، ءتىل تابىسۋ قيىن بولمادى.

كەشكە ۇيگە كەلىپ، سۋرەتىن اكەمە كورسەتتىم.
- اكە، مىنا قىزبەن سويلەسىپ ءجۇرمىن. قىتايدان كەلگەن. تەگى ءبىزدىڭ جاقتىڭ ادامدارى.
اكەم سۋرەتكە قادالىپ ۇزاق وتىردى. قاباعى بىرتىندەپ تۇنجىراي باستادى.
- اكە، نە بولدى؟ - دەيمىن مەن اڭتارىلىپ.
اكەم جاۋاپ بەرمەدى. سول ءسات سىرتتان ءبىر دابىر ەستىلىپ، ول كۇرت ورنىنان تۇردى.
- بۇركىت اكەلگەن بىرەۋ شىعار. ءجۇر، شىعايىق! - دەدى اكەم. سىرتقا شىقتىق.
ءبىزدىڭ اۋىلدا اكەمدى «بۇركىت سىنشىسى» دەپ قادىرلەمەيتىن ادام جوق. بوس تۇعىردا اديال جاپقان جۇكتىڭ كولەمىندەي الىپ قارا قۇس وتىر ەكەن. مىنانى ەندى مىنا شارداربەك پەن ۇلى ەكەۋى ارەڭ كوتەرىپ كەلگەن شىعار. دەنەسى جويقىن، ءجۇنىنىڭ ءار تالىنان ايبىن سەزىلەدى. وسىنشاما الىپ ءارى ءمىنسىز بىتىمگە يە قۇس ءبىر قاراعاندا قارا گيپستان قۇيعان ءمۇسىن سياقتى. بۇركىتتىڭ يەسى قۇستىڭ توماعاسىن الىپ، ءوزى بەرى جاقىنداپ اكەمە قول بەردى.
- اعا، مىنا قۇستان باعىم بار ما، جوق پا، ءبىر كورىپ بەرسەڭىز.
اكەم قۇسقا ۇزاق قارادى. ءبىراق، ماڭىنا بارىپ سيپاپ اينالعان جوق.
- مىناۋ… قۇمايقارا عوي، شارداربەك. دەنەسىندە ءبىر مۇلتىك جوق. ءمىنسىز-اق! ءبىراق ءمىنسىز دەنە - ءمىنسىز قابىلەت دەگەن ءسوز ەمەس.
مەن قۇستىڭ يەسىنە ەمەس، اكەمە قارادىم، سوزىندەگى استاردى سەزگەندەي.
شارداربەك قىڭق ەتتى:
- نەگە؟
اكەم قاباعىن كوتەرىپ، شوقشا ساقالىن سەلكىلدەتىپ اسپانعا ءبىر قاراپ:
- بۇل قۇستىڭ قۇمايقارا ەكەنىن ايتتىم. جوتاداي بولىپ جوندانعان بۇل ءوزى بۇركىت بىتكەننىڭ ەڭ ءىرىسى، جويانى. دەنەسى ءمىنسىز بولعانىمەن، ءبىراق مىنەزىندە ءبىر نارسە جەتپەيدى. بۇل قۇس ءوزى اياق سالىپ جەم ۇستامايدى. ۇنەمى تارتىپ جەيدى. قاسقىردان جەمتىكتى دە جۇلىپ الادى. ال، تارتىپ الاتىن جەمتىك تاپپاسا...
از ۇنسىزدىك ورنادى.
- وندا؟
- وندا تاۋدىڭ زىندانىنىڭ بەتىندە كەتىپ بارا جاتقان اڭدى تاڭىنان ءىلىپ، سايعا قۇلاتقاندا ولگەنىن بىلسە كەۋدەسىنە قونىپ وتىرا قالادى. بۇل كۇشتىڭ بەلگىسى عانا، ايلانىڭ ەمەس.
- سوندا اڭ ۇستامايدى دەيسىز بە؟
- ءوزى ەڭبەكتەنىپ اڭ ۇستاي المايدى. بوساتىپ جىبەر.

قۇستىڭ يەسى شوشىنا قاراسا دا، اكەمنىڭ ءسوزى ەكى ەتىلمەيدى. قۇستىڭ ۇلكەنىنىڭ اڭ ۇستامايتىنى بەلگىلى بولدى. قۇمايقارا بوساتىلدى. قۇدايدىڭ سىمباتتى ءبىر قۇسى عوي، كوككە شانشىلا ۇشا جونەلدى. اكەمنىڭ اسپان تەكتى جانارىنا قارادىم. ونىڭ دا جەبە جانارى كوككە قادالىپ قالعان.
- بالام، - دەدى شارداربەكتىڭ ۇزاپ كەتكەنىنە قاراپ تۇرىپ. - بەرى تامان كەلشى.. .
- ءيا، اكە؟
اكەم كوككە قايىرىلا قاراپ:
- جىگىتتىڭ دە، قىزدىڭ دا دەنە ءبىتىمى ۇلكەن ءارى ءمىنسىز بولسا، وندا ولاردىڭ ەرەكشە قابىلەتى بولمايدى، - دەپ ماعان بۇرىلىپ كوزىن تىكتەدى. - ونداي ادام تىرشىلىكتە وزىنە ەمەس، جانىنداعىسىنا ارقا سۇيەيدى. وزگەشە ءبىر قابىلەتى بولماعان سوڭ، سونداي ادامدارعا قۇدايدىڭ كورىك، مۇلتىگى جوق دەنە بەرىپ، سونىڭ كوركىنىڭ ارقاسىندا ىشكى ءمىنى بىلىنبەي جاقسى ءومىر ءسۇرسىن دەگەن مەيىرىمى. ەستيسىڭبە وسى، قىراننىڭ كىشىلەۋىنىڭ قىران بولاتىنى سياقتى، «بىرەۋدى ۇرىپ كەتتى»، «شاۋىپ كەتتى» دەگەندەردىڭ كوبى دەنەسىندە قىرىپ الار ارتىق ەتى جوق، ورتا بويلى ارىق ادامدار. ءپىل جاۋىرىندى ەركەكتەردەن ونداي قاراقشىلىق شىعا بەرمەيدى. باق قونعان باتىردىڭ ءجونى تاعى بولەك.
- تۇسىنبەدىم…
- ومىردە اش-جالاڭاش كۇندەر دە بولادى. كوڭىل كۇي قۇلايدى، تۇرمىس قىسادى. سوندايدا ءمىنسىز كورىنگەن ادام ساعان سۇيەنگىسى كەلەدى. ال ونىڭ ءوزى سۇيەسۋگە جاراماسا - ەكەۋىڭ دە قۇلايسىڭدار. قۇمايقارا دا سونداي. ۇلكەن، ادەمى. ەلدىڭ ەڭبەگىنە سۇيەنگىش، بولىمسىز قينالعىسى كەلمەيدى.
مەن تىلىمە كەلىپ تۇرعان زەردەنىڭ اتىن ايتا المادىم. اكەم مەنىڭ نە ويلاعانىمدى بىلەتىندەي ءبىر قاراپ قويدى.
- سۋرەتىن كورسەتتىڭ عوي، - دەدى اكەم. - قانداي بويشاڭ، تۋرا قۇمايقارا سياقتى... 
- ا- ا- ا؟ ..
- سول قىز تۋرالى ايتىپ وتىرمىن. سۇلۋلىعىنا قىزىقپا. مىنەزىنە قارا. جانىنا جالبىز وراعان با ەكەن، جەتىم-جەسىرگە كوزىنەن قاراقاتىنىڭ شىرىنىن تامىزىپ، ەزىلىپ قاراعان با ەكەن، ونى زەرتتە.
- اكە، ول ناشار ادام ەمەس قوي…
- ناشار ەمەس، ءبىراق، - دەدى داۋىسىن باسەڭدەتىپ. - ءمىنسىز دەنە - ءمىنسىز ءومىر جاسامايدى.
ۇلكەن كىسىنىڭ كۇدىگىن سەيىلتەيىن دەدىم:
- سىرتىن بارلاپ كوڭىل قۇلاتقام جوق. قىرانعا ءتان تەكتى مىنەزىن تانىپ، ىقىلاسىم اۋدى، - دەدىم ءبىراز قادىرلەيتىن قاسيەت-قادىرىن كولدەنەڭدەتىپ. - مەن سەكىلدى ولەڭقۇمار، اتام سياقتى شەجىرە سۇيگىش، اكە. و، ايتپاقشى، ءسىز سياقتى ماقتانسۇيگىش...

وسى ءسوزدى ەستىگەننەن كەيىن اكەم ەرىكسىز جىميىپ ۇيگە بەت الدى. مەن بولسام كوككە شانشىلىپ كەتكەن قۇمايقارانىڭ سوڭىنان ۇزاق قاراپ تۇردىم. قۇمايقارانى جەر بەتىنە قايتادان شاقىرعىم كەلىپ اۋزىمدى اشىپ ەم، ونى زە- ە- ەردە دەپ اتاپ شاقىرىپ تۇر ەكەم.

اۆتورى: كوكبورى مۇباراك قيزات ۇلى