كۇن سايىن قانت ديابەتىنە شالدىققان 100-گە جۋىق ازامات تىركەلەدى

استانا. قازاقپارات- ەلىمىزدە سوڭعى 15 جىلدا قانت ديابەتىمەن اۋىراتىنداردىڭ سانى 45 ەسە وسكەن، دەپ حابارلايدى 24KZ.

كۇن سايىن وسى دياگنوزبەن 100 گە جۋىق ازامات تىركەلەدى. ءماجىلىس دەپۋتاتتارى وسىلاي دەپ دابىل قاعىپ، قۇرامىندا قانت مولشەرى جوعارى سۋسىندارعا قوسىمشا سالىق ەنگىزۋدى ۇسىنىپ وتىر. ال ودان تۇسكەن قاراجاتتى ديابەتپەن اۋىراتىندارعا پروفيلاكتيكا جۇرگىزۋ ءۇشىن باعىتتاۋىمىز كەرەك، - دەيدى.

استانالىق دياس باتىرحانوۆتىڭ جاسى 35-تە. وعان العاش قانت ديابەتى دياگنوزى 13 جاسىندا قويىلعان. اۋرۋى اسقىنعانى سونشا، دارىگەرلەر، اياعىنداعى ساۋساقتارىن كەسىپ تاستاۋعا ءماجبۇر بولىپتى. دەگەنمەن ول دەرتىنىڭ ءومىر سۇرۋگە كەدەرگى كەلتىرمەيتىنىن ايتادى. باستىسى - قانداعى قانت دەڭگەيىن باقىلاۋدا ۇستاپ، جىل سايىن ەمحاناداعى ەم-دوم شارالارىن قابىلداۋ، - دەيدى.

دياس باتىرحانوۆ، قالا تۇرعىنى:

- ماعان دارىگەرلەر ءوزىمدى كۇتىنۋ كەرەكتىگىن ايتتى. «ۇنەمى ينسۋلين، قاجەتتى دارىلەردى قابىلداپ تۇرۋىڭ قاجەت»، - دەدى. مەن ءبارىن دارىگەر ايتقانداي جاسايمىن. سەبەبى اۋرۋىم ءبىر ساتتە اسقىنىپ كەتۋى مۇمكىن. باستىسى، كۇيزەلىسكە تۇسپەۋىم كەرەك. ءومىرىم قاراپايىم ادامدىكىندەي ءوتىپ جاتىر. جۇرت ۇقساپ جۇمىسىمدى ىستەيمىن، ادامدارمەن ارالاسامىن، سپورتپەن دە شۇعىلدانامىن.

وكىنىشكە قاراي، ەلدەگى قانت ديابەتىمەن اۋىراتىنداردىڭ قاتارى كوبەيىپ جاتىر. ال سكرينينگتەر ءتيىمسىز. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، ديابەتكە تەكسەرىلگەندەردىڭ كوبىندە ناقتى دياگنوز انىقتالا بەرمەيدى. قازىر ازاماتتاردىڭ ودان وتۋگە قۇلشىنىسى جوق. قانداعى قانتتىڭ جوعارى ەكەنىن بايقاسا دا، ماماندارعا كەش جۇگىنىپ جاتادى.

جانار كاميتبەكوۆا، №1 كوپبەيىندى قالالىق اۋرۋحاناسى ەندوكرينولوگيا بولىمشەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:

- ءبىرىنشى تيپتەگى قانت ديابەتىمەن كىشكەنتاي بالالار اۋىرسا، ەكىنشى تيپتەگى ديابەت ەرەسەك ادامداردا كوپتەپ كەزدەسەدى. ولار بىزگە اۋرۋى اسقىنعاندا عانا جۇگىنەدى. وعان دەيىن ءوز ەركىمەن دارىگەردىڭ قاراۋىندا بولىپ، تەكسەرىلمەيدى. كەيبىرى ءتىپتى تاماقتانۋ ءتارتىبىن ساقتامايدى. قازىردىڭ وزىندە ءبىزدىڭ اۋرۋحانادا ورىن تاپشىلىعى بار. ءبىز قوسىمشا جاتىن ورىن، كەرەۋەتتەردى كوبەيتۋگە ءماجبۇر بولىپ وتىرمىز.

قانت ديابەتىنە شالدىققانداردى باعىتتاۋ ءۇشىن ەمحانالاردا ديابەت مەكتەپتەرى جۇمىس ىستەيدى. وندا دارىگەرلەر دۇرىس تاماقتانۋ بويىنشا ناۋقاستارعا اقپارات بەرەدى. ال جالپى قازاقستاندىقتارعا اقحالاتتىلار قانداعى قانت دەڭگەيىن ۇنەمى باقىلاپ تۇرۋدى ەسكە سالادى. 2030 -جىلعا قاراي ەلىمىزدەگى ازاماتتار قانت ديابەتىنە كوبىرەك شالدىعۋى مۇمكىن. ساراپشىلار وسىنداي بولجام جاساعان. وعان گەنەتيكالىق فاكتورلارلاردان بولەك، تاعام مەن سۋسىندار قۇرامىنداعى قانت مولشەرىنىڭ كوپتىگى سەبەپ.

ماجىلىسمەندەر: «سەمىزدىكتىڭ ەرتە جاستان پايدا بولۋى دا وسىدان»، - دەپ وتىر. جالپى قازىر گەمودياليزگە تاۋەلدىلەردىڭ تەڭ جارتىسى - قانت ديابەتىنە شالدىققاندار. دارىگەرلەر كۇندەلىكتى مۇنداي دياگنوزى بار 5 ناۋقاستىڭ اياعىن كەسۋگە ءماجبۇر. بيىل قانت ديابەتىمەن اۋىراتىنداردىڭ ءدارى- دارمەگىنە 40 ميلليارد تەڭگەگە جۋىق قارجى ءبولىندى.

يرينا سميرنوۆا، ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى:

- ءبىز قۇرامىندا قانتى بار سۋسىنداردى وندىرۋشىلەرگە سالىق سالۋ ماسەلەسىن قاراستىرۋدى ۇسىنامىز. ولار دا جاۋاپكەرشىلىكتى سەزۋنى ءتيىس. ويتكەنى دارىگەرلەر: «قانت ديابەتىنىڭ بىردەن-ءبىر سەبەبى، وسى تاۋاردى تۇتىنعاننان»، - دەپ وتىر. ەگەر  عانا سالىق سالىنسا، ياعني ول شامامەن 20 تەڭگە بولسا، وندا قانت ديابەتىنىڭ الدىن الۋ مەن ونى ەمدەۋ ءۇشىن مەملەكەتكە قاجەتتى سوما تۇسەر ەدى. سول اقشانى ناۋقاستارعا باعىتتاۋ قاجەت.

قۇرامىندا قانتى بار ونىمدەرگە سالىق ەنگىزۋ تۋرالى شەشىمدى الەمنىڭ 65 ەلى قابىلداپ، جۇزەگە اسىردى. ال ءبىزدىڭ ەلدەگى بۇعان قاتىستى تالقىلاۋلار بىرنەشە جىلدان بەرى جالعاسىپ كەلەدى.

2030 -جىلعا قاراي قانت ديابەتىنە شالدىققان ناۋقاستاردىڭ سانى 693 ميلليونعا جەتۋى مۇمكىن. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى وسىلاي دەپ بولجام جاسادى. ولاردىڭ سوزىنشە، ديابەت ولىمگە اكەپ سوقتىراتىن اۋرۋلاردىڭ ىشىندە الەم بويىنشا سەگىزىنشى ورىندا. 2021 -جىلى 422 ميلليون ادام ديابەتكە دۋشار بولعان. بۇل جەر شارى حالقىنىڭ %6- ىنە تەڭ. كوپ ەلدە دەرتتى ەمدەۋ تاجىريبەسى بىردەي. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋ، قانداعى گليۋكوزانى باقىلاۋ، ءدارى-دارمەك نەمەسە ينسۋلين تەراپياسى قولدانىلادى. ال دامىعان ەلدەر جاساندى ينتەللەكتىنىڭ كومەگىنە سۇيەنىپ، يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ءادىسى ارقىلى ناۋقاستاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا تالپىنىپ جاتىر. ءبىراق دەرتكە شالدىعۋشىلىق ءالى دە وزەكتىلىگىن جويماي تۇر، - دەيدى ساراپشىلار.