كليماتتىڭ وزگەرۋى جاھاندىق سۋ سيكلىنە اسەر ەتىپ وتىر - پرەزيدەنت
باكۋ. KAZINFORM - قازاقستان پرەزيدەنتى باكۋدەگى دۇنيەجۇزىلىك كليمات سامميتىندە ءسوز سويلەدى، دەپ حابارلايدى اقوردا.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ كليماتتىڭ وزگەرۋى تۋرالى نەگىزدەمەلىك كونۆەنسياسىنا قوسىلۋشى تاراپتاردىڭ 29- كونفەرەنسياسى اياسىندا ءوتىپ جاتقان كليمات سالاسىنداعى ءىس-قيمىل جونىندەگى الەم كوشباسشىلارىنىڭ سامميتىنە قاتىستى.
پلەنارلىق سەسسيانىڭ اشىلۋىنان كەيىنگى العاشقى ءسوز قازاقستان پرەزيدەنتىنە بەرىلدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ، ەڭ الدىمەن، قازاقستان جاھاندىق كليمات كۇن ءتارتىبىن قولدايتىنىن راستاپ، تابيعاتتىڭ وزگەرۋىنە قارسى كۇرەستە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ماڭىزى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ 2060 -جىلعا قاراي كومىرتەگى بەيتاراپتىعىنا قول جەتكىزۋ جونىندە بيىك ماقسات قويعانىن ەسكە سالدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ بۇل مىندەتتى ورىنداۋ ءۇشىن ناقتى قارجىلاندىرۋ كوزدەرى مەن زاماناۋي تەحنولوگيالارعا ارقا سۇيەيتىنىن ايتتى. سونداي- اق «كليماتتىق قارجىلاندىرۋ بويىنشا جاڭا ۇجىمدىق ماقسات» (NCQG) اياسىندا تابيعات وزگەرىستەرىنە وسال ايماقتارعا، اسىرەسە، تەڭىزگە شىعاتىن جولى جوق دامۋشى ەلدەرگە ايرىقشا ءمان بەرىلۋى قاجەتتىگىنە توقتالدى.
- الەمدەگى زياندى شىعارىندىلاردىڭ 1 پايىزى عانا ورتالىق ازيا ەلدەرىنە تيەسىلى. سوعان قاراماستان بۇل ايماق كوپتەگەن كليماتتىق قاتەرگە ۇشىراپ وتىر. تابيعاتتاعى وزگەرىستەرگە قاراي ارەكەت ەتۋ شارالارىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءبىز جاساندى ينتەللەكت، جەرسەرىك ارقىلى مونيتورينگتىڭ وزىق تەحنولوگيالارىن، قاۋىپتى الدىن الا ەسكەرتەتىن، سۋ جانە جەر رەسۋرستارىن اناعۇرلىم ءتيىمدى باسقاراتىن باسقا دا سيفرلىق قۇرالداردى بەلسەندى قولدانۋعا ءتيىسپىز، - دەدى پرەزيدەنت.
مەملەكەت باسشىسى اۋىل شارۋاشىلىعىن تۇراقتى دامىتۋعا كوشۋ ماڭىزدى ەكەنىن جەتكىزدى. قازاقستان «كومىرتەكتى ەگىنشىلىككە»، ياعني اۋاعا تارالاتىن پارنيكتىك گازداردىڭ مولشەرىن ازايتۋ جانە توپىراقتى قۇنارلاندىرۋ ارقىلى اۋىل شارۋاشىلىعىن جۇرگىزۋ ادىستەرىن ەنگىزۋگە قاي جاعىنان دا قولايلى مەملەكەت. بۇعان ەلىمىزدەگى اۋىل شارۋاشىلىعىنا جارامدى 200 ميلليون گەكتار جەر مۇمكىندىك بەرەدى. پرەزيدەنت قىزىعۋشىلىق تانىتقان تاراپتاردى قازاقستاننىڭ وسى سالاداعى الەۋەتىن زەرتتەۋگە شاقىردى.
- ەلىمىز الەمدىك ۋران جەتكىزۋ ءىسىنىڭ 43 پايىزىن قامتاماسىز ەتەدى جانە كومىرتەگى مولشەرى تومەن قۋات كوزى سانالاتىن يادرولىق ەنەرگەتيكانى دامىتۋدا ماڭىزدى ءرول اتقارادى. بيىل قازان ايىندا وتكەن جالپى ۇلتتىق رەفەرەندۋمدا حالقىمىزدىڭ باسىم بولىگى قازاقستاندا اتوم ەلەكتر ستانسياسىن سالۋدى قولدادى. ءبىز وسى سالاداعى جەتەكشى تەحنولوگيالىق الپاۋىتتارمەن سەرىكتەسە وتىرىپ، اتالعان جوبانىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تيىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋگە ۇمتىلامىز، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ دۇنيە جۇزىندەگى سۋ رەسۋرستارىنا قاتىستى پروبلەماعا توقتالدى.
- كليماتتىڭ وزگەرۋى جاھاندىق سۋ سيكلىنە اسەر ەتىپ وتىر. الەمدەگى تابيعات اپاتتارىنىڭ 80 پايىزدان استامى سۋ توڭىرەگىندە ورىن الادى. بيىل ءبىزدىڭ ەلىمىز بۇرىن-سوڭدى بولماعان الاپات سۋ تاسقىنىمەن بەتپە-بەت كەلدى. كەلەشەكتە وسىنداي توتەنشە جاعدايلار كەزىندە جەدەل ارەكەت ەتىپ، ودان كەيىنگى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جۇمىستارىن تەز اتقارۋ ءۇشىن قاۋىپ-قاتەردى باسقارۋدىڭ كەشەندى جۇيەسىن ەنگىزەمىز. سۋ ماسەلەسىنە جاھان نازارىن اۋدارۋ ماقساتىندا بيىل جەلتوقسان ايىندا فرانسيامەن بىرلەسىپ One Water سامميتىن وتكىزەمىز. فورۋمعا قاتىسۋشىلار سۋ رەسۋرستارىن جاھاندىق دەڭگەيدە باسقارۋ ماسەلەلەرىن تالقىلايدى. بۇگىندە كاسپي تەڭىزىنە قاۋىپ ءتونىپ تۇر. الەمدەگى ەڭ ۇلكەن كولدى قۇتقارۋ - بارشاعا ورتاق مىندەت ءارى بۇل ۇزاقمەرزىمدى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتى تالاپ ەتەدى. وسى ورايدا پرەزيدەنت يلحام اليەۆتىڭ كاسپي ماڭى مەملەكەتتەرىنىڭ ساراپشىلار توبىن قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىسىن قولدايمىز. سونىمەن قاتار قازاقستان ارال تەڭىزىن قۇتقارۋ ءۇشىن ناقتى شارالار قابىلداپ جاتىر، - دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ءسوزىن قورىتىندىلاي كەلە، ازەربايجاننىڭ СOP29-عا تابىستى ءتوراعالىق ەتكەنى جانە سامميتتى جوعارى دەڭگەيدە ۇيىمداستىرعانى ءۇشىن پرەزيدەنت يلحام اليەۆكە ريزاشىلىق ءبىلدىردى. مەملەكەت باسشىسى ءادىل، ينكليۋزيۆتى ءارى اشىق كليماتتىق كۇن ءتارتىبىن قالىپتاستىرۋدا قازاقستاننىڭ حالىقارالىق سەرىكتەستەرمەن ىقپالداستىقتى ودان ءارى نىعايتۋعا دايىن ەكەنىن جەتكىزدى.
سامميتتە 80-نەن استام مەملەكەتتىڭ باسشىلارى، حالىقارالىق جانە وڭىرلىك ۇيىمداردىڭ جەتەكشىلەرى ءسوز سويلەيدى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.
ايتا كەتەيىك، كەشە مەملەكەت باسشىسى باكۋگە جۇمىس ساپارىمەن باردى. بۇگىن قاسىم-جومارت توقايەۆ دۇنيەجۇزىلىك كليمات سامميتىنە قاتىسۋ ءۇشىن باكۋ وليمپيادالىق ستاديونىن ارالادى.
اۆتور
ساياگۇل جارىلقاسىن