جىلقى ەتى حارام با؟ ق م د ب ءتۇسىندىرىپ بەردى
استانا. قازاقپارات - جەلىدە زەرتتەۋشى، پاريجدەگى جوعارى زەرتتەۋلەر پراكتيكالىق مەكتەبىنىڭ دوكتورانتى اگات گيدىڭ جىلقى ەتىنە قاتىستى ايتقان ءسوزى تارادى. بۇل قازاقستاندىق جەلى قولدانۋشىلارى اراسىندا نارازىلىق تۋدىردى.
ۆيدەونىڭ استىنا اگات گي قازاقستانداعى حالال يندۋسترياسىن زەرتتەۋمەن اينالىساتىنىن جازعان. ول جىلقى ەتى جايلى ءسوز قوزعايدى.
«جىلقىنىڭ ەتى حارام ەمەس. ءبىراق جىلقى ەتى - ماكرۋح بولىپ سانالادى. ياعني تۇتىنباعان ءجون. ماكرۋح تۇسىنىگىندە حالالعا جاقىنى دا، حارامعا جاقىنى دا بار. ءابۋ حانيفا مازھابى بويىنشا بۇل ماكرۋح حارامعا جاتادى. دۋبايدا دا سولاي سانالادى. ءبىراق قازاقستاندا ءابۋ يۋسۋفتىڭ ويىن كوبىرەك ۇستانادى. ول بويىنشا جىلقى ەتى حالالعا جاقىن ماكرۋح»، - دەدى ول.
جەلى قولدانۋشىلارى زەرتتەۋشىنىڭ بۇل ويىنا جاپپاي قارسى شىقتى.
ق م د ب بۇل ۆيدەوعا قاتىستى جىلقى ەتى مەن ءسۇتى تۋرالى ۇكىمدى ۇسىندى.
«جىلقىنىڭ ەتىن جەۋگە بولمايدى دەيتىن تاراپ، ونى تاحريمي (حارامعا جاقىن) ماكرۋح دەپ بىلەدى. سەبەبى ولار جىلقى جورىق جانە سوعىس ءۇشىن قاجەتتى قۇرال، نەگىزگى كۇش رەتىندە قولدانىلادى دەپ ەسەپتەيدى. اللا تاعالا قۇراندا: «سەندەر دە شامالارىڭ كەلگەنشە (دۇشپاندارعا قارسى) ءارتۇرلى كۇش ءارى ات بايلاۋمەن ازىرلىك كورىڭدەر»، - دەگەن.
سونداي-اق جىلقىنىڭ جۇك تاسىمالى جانە شارۋاشىلىق ءۇشىن قاجەتتى ەكەنى ەسكەرىلەدى. ءتىپتى ونى سانگە ءارى ماقتانىشقا ۇستاۋعا بولاتىندىعى ايتىلادى.
بۇل اياتتاردان جىلقىنى جەۋگە بولمايدى دەگەن ماعىنا شىقپايدى، بالكىم، ونى جەۋمەن قاتار ءمىنۋ، جۇك تاسۋ سەكىلدى باسقا دا ماقساتتارعا، قاجەتتىلىكتەرگە قولدانۋعا بولاتىندىعىن ۇعىنامىز. ويتكەنى ءبىر ءىستىڭ كوبىن پايدالانۋ جاعىن ايتۋ، ونىڭ باسقا تۇستارىن قولدانبايتىنىن بىلدىرمەيدى»، - دەلىنگەن ۇكىمدە.
شاريعات بويىنشا جىلقىنىڭ ەتى دە، ءسۇتى (قىمىز) دە ادال اس بولىپ ەسەپتەلەدى.
«سونىمەن قاتار وزگە ءۇي جانۋارلارى سەكىلدى جىلقىنىڭ سىلەكەيى دە شاريعاتتا تازا سانالادى. ال سىلەكەيدىڭ ۇكىمى جانۋاردىڭ ەتىنە بايلانىستى بەرىلەدى. سوندىقتان جىلقى ەتىنە «تاحريمي ماكرۋح» دەپ ۇكىم بەرىلۋى ەتتىڭ ءناجىس بولعانى ءۇشىن ەمەس، باسقا ماقساتتاردا (ءمىنۋ، تاسىمالداۋ ت. ب. ) پايداسى باسىم بولعانى ءۇشىن دەپ تۇسىندىرىلەدى.
شاريعات كىتاپتارىندا ءابۋ حانيفانىڭ «جىلقى ەتىن جەۋ تاحريمي ماكرۋح» دەپ ايتقاندىعىنىڭ سەبەبى دە وسىدان. بۇل - ونىڭ جىلقى ەتى جايىندا ەڭ اۋەلگى ايتقان ءپاتۋاسى. ءبىراق، ولىمىنە ءۇش كۇن قالعاندا ول پىكىرىن وزگەرتكەن، ياعني جىلقى ەتىن ءتانزيھي (حالالعا جاقىن) ماكرۋح دەگەن سوزگە توقتاعان، دەلىنەدى.
يمام ءابۋ يۋسۋف پەن يمام مۇحاممەد، سونداي-اق شافيعي مەن حانبالي ءمازھابتارىنىڭ وكىلدەرى جىلقى ەتىن جەۋگە تولىق رۇقسات ەتەدى. شاريعات بويىنشا جىلقىنىڭ ەتى دە، ءسۇتى (قىمىز) دە ادال اس بولىپ ەسەپتەلەدى»، - دەدى قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىندا.