جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ. كوسەم ءارى كوركەم سوزدەر

فوتو: Фото: «Ертіс орманы» резерваты

استانا.قازاقپارات - ءبىرىن- ءبىرى جەم قىلۋ

قالىڭ ءشوپتىڭ اراسىندا جانتايىپ جاتىر ەدىم، بىلەگىمنىڭ استىندا جىبىرلاعان اق قۇرتقا كوزىم ءتۇستى. سىلكىپ جەرگە ءتۇسىردىم.

جەرگە ءتۇسىپ الگى قۇرت ءبۇرىسىپ ءبىراز جاتتى دا، جىبىرلاپ باسىن كوتەردى. كەرىلىپ بويىن جازدى، قۇيرىعىن جيىپ، جيىرىلىپ كەۋدەسىن ىلگەرى يتەردى. جاتىق جەردە جورعالاپ، ءشوپ- شالامعا ورمەلەپ، ازاپتانىپ بارا جاتتى. جىبىرلاعان بايعۇستىڭ سورىنا كەزەگەن قۇمىرسقا كەز بولار ما؟ ورتان بەلدەن ءبىر تىستەپ، قۇيرىق باسىن قايقايتىپ الىپ كەتتى.

سول جاعىما قاراسام، ەكى تالدىڭ تۇبىندە تورىن قۇرىپ، تۇكپىرىندە شىبىن اڭدىپ ورمەكشى وتىر. قايتەر ەكەن دەپ مەن دە قاراپ وتىردىم. ورمەكشى دە تىرپ ەتپەستەن كوپ كۇتتى. ەكپىندەپ ۇشقان كەي شىبىن قۇرۋلى توردى بايقاماي، قاناتىنىڭ قىرىمەن سۇيكەپ ءوتىپ ءجۇر، كەيبىرى قونا ءتۇسىپ، توردى سەزىپ، شوشىپ كەتىپ ءجۇر. تورعا شىبىن تايانعان سايىن، ورمەكشى ۇشاتىن قۇستاي قومدانىپ، وڭتايلانىپ قويادى. ءبىر شىبىن بوي جاساعان نەمەشە ىزىلداپ ۇشتى. ولاي- بىلاي شارق ۇرىپ تورعا كەلىپ سارت ەتتى. تالپىندى، بۇلقىندى، بۇلقىنعان سايىن شىرماتىلدى. جاۋشى- جالام ورمەكشى دە ۇمتىلدى، قونا ءتۇستى، سالدى تۇمسىقتى.

جاندىكتەر قىسقا قالاي قامدانادى

قىر حايۋاندارى قىس تايانعانىن سەزەدى دە، ەرتە باستان قام قىلادى. كىرپى مەن تىشقان ىنگە كىرىپ، قىس قاتىپ جاتادى. كىرپى جاپىراق جيناپ سوعان ورانادى. تىشقان قۋ شوپكە ورانىپ، قۇنىسادى. تيىن اعاشتىڭ قۋىسىنا تىعىلادى. ول كۇزدىڭ قارا باسىنان اعاشتىڭ بۇرشىگىن، جاڭعاعىن، ساڭىراۋقۇلاقتى جيناپ الادى.  جارقانات باسپانالى جەرگە كىرىپ، تىرناعىمەن بىردەڭەگە جابىسىپ، باسىن سالبىراتىپ جاز شىققانشا ۇيقىمەن بولادى. جىلان، شايان، كەسىرتكە، باقالار تاس استىنا، اعاش تۇبىنە، جىلى جەرگە كىرىپ جازعا دەيىن قاتادى. قوڭىز، قۇرت، سۇلىكتەر دە سونداي بىردەڭە قىلادى.

بالىقتار عانا تەرەڭدە، سۋ تۇبىندە قىستايدى. قايتا قويان بالەكەت قىستاي اق قارعا الاس ۇرىپ، جۇگىرىپ تاماق ىزدەپ جۇرگەنى. ءشوپ ارشىپ جەي مە، اعاشتىڭ قابىعىن كەمىرە مە، قىرماننىڭ تۇقىمىن تەرە مە، ايتەۋىر، دامىل تاپپايدى. ادام قامىن جەمەسە، ءۇي حايۋاناتتارىنا دا قىس باپتى تيمەيدى. 

سوقىر مەن كوزدى كىسى

ءبىر سوقىر كوزدى ادامنان:

- ءسۇتتىڭ ءتۇسى قانداي؟ - دەپ سۇراعان. كوزدى ادام:

- ءسۇتتىڭ ءتۇسى - ءاپپاق، اق قاعازداي، - دەگەن،

- ول دا قاعازداي سىبدىرلاپ تۇرا ما؟

- جوق، ءاپپاق ۇنداي.

- ۇنداي سۋسىمالى، مايدا ەكەن عوي؟

- جوق، كادىمگى اق قويان بار عوي، تاپ سونداي.

- قويانداي جۇمساق، مامىق بولدى عوي؟

- جوق، ءدال قار سياقتى ءاپپاق.

- ولاي بولسا، قار سياقتى سۋىق ەكەن عوي؟

ءسويتىپ كوزدى ادام ءسۇتتىڭ ءتۇسىن نەگە سالىستىرسا دا، سوقىر ءبىر تۇسىنە الماي قويعان.

دايىنداعان: مەيىرجان اۋەلحان ۇلى

massaget.kz