ەجەلگى قىپشاق ساۋىتى

موڭعوليانىڭ «INews.mn» تانىمال پورتالى جاقىندا ورتاعاسىرلىق قىپشاق جاۋىنگەرى قولدانعان توركوز ساۋىت پەن تەمىردەن تۇتاس قۇيىلعان دۋلىعانىڭ سۋرەتىن جاريالادى.

 جادىگەر جۋىق جىلدارى ۋكراينانىڭ ليپوۆەتس ەلدى مەكەنى ماڭىنا جۇرگىزىلىگەن ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارى كەزىندە 264 قورعاننان تابىلعان ەكەن.

مامانداردىڭ پايىمداۋىنشا، اتالعان جادىگەر  ХII–ХIII - عاسىرلاردا ەۋرازيا دالاسىن مەكەن ەتىپ، ات ۇستىندە ۇرشىقشا ۇيىرىلگەن كوشپەلى قىپشاقتاردان قالعان مۇرا. وسى ارقىلى ول زاماندا قىپشاقتار تەمىر ساۋىت كيىنىپ، ءتىپتى بەت الپەتىنە دەيىن جاسىرعان ناعىز سايىپقىران جاۋىنگەر ەكەنىن اڭعارامىز.

تەمىر ساۋىتتىڭ نەگىزگى بولىگى ءبۇتىن ساقتالعان، جالپى سيپاتى بىرتەكتى، سالماعى دا اۋىر ەمەس، ات ءۇستى ساربازدىڭ قيمىل-قوزعالىسىنا وتە ىڭعايلى. قارسىلاس جاقتىڭ ساداق وقتارى جانە قىلىش-قانجارىنان قورعانۋعا قولايلى.

قىپشاق قورعانىنان ساۋىت ھام دۋلىعامەن بىرگە بەتپەردە تابىلعان. بۇل بۇيىم ساربازدىڭ ءجۇزىن جاسىرىپ، جاۋدىڭ سوقىسىنان قورعاۋمەن قاتار، قارسىلاسىنا قورقىنىش تۋدىراتىن سۇستى سيپاتى بولعان. وسى دۇنيە ورتاعاسىرلىق قىپشاق قاۋىمىندا قارۋ جاساۋ ونەرى قانشالىقتى جەتىلگەنىن ايگىلەيتىن زاتتىق ارتەفاكتى ەكەنى انىق. سول داۋىردە جازىلعان ەۋروپالىق جىلنامالار «دالا ساربازدارى قىپشاقتار ات ءۇستى ساداق اتۋدا اسا شەبەر، وتە مەرگەن بولدى» دەپ باعالايدى.

ساۋىتپەن بىرگە جىلقى جابدىقتارى، ايبالتا، قىلىش، ساداق وقتارى، ت. ب. كومىلگەن ەكەن. وسىعان قاراپ- اق مايدان دالاسىندا قازا بولعان قىپشاق سارباز- ساردارلارىنىڭ جەرلەۋ مادەنيەتىن تانيمىز.

بەكەن قايرات ۇلى

egemen.kz