جاپون تەحنولوگياسى، Smart city جانە ۋنيۆەرسيتەتتەر فيليالى: توكيو استاناعا قانداي ۋادە بەردى
استانا. KAZINFORM - بۇگىن مەملەكەت باسشىسىنىڭ جاپونياعا جاساعان رەسمي ساپارى مارەسىنە جەتتى. بۇل جاي عانا فورمالدى ساپار ەمەس، ەكى ەلدىڭ كەلەشەك قارىم-قاتىناسىن ايشىقتاعان ماڭىزدى باستاما بولدى.
رەسمي قابىلداۋلار دەڭگەيى، اۋقىمدى ەكونوميكالىق كەلىسىمدەر، جوعارى دەڭگەيدەگى كەلىسسوزدەر - ءبارى قازاق- جاپون بايلانىسىنىڭ جاڭا ءداۋىرى باستالعانىن كورسەتكەندەي. وسى ورايدا Kazinform-نىڭ اناليتيكالىق شولۋشىسى ءۇش كۇندەگى ەلەۋلى وقيعالارعا قاتىستى ساراپشىلار پىكىرىن ءبىلىپ، قوس ەل قابىلداعان شەشىمنىڭ استارىنا ءۇڭىلدى.
جاپون ديپلوماتياسىنان ءبىر داعدى
جاپونيا سيمۆوليكاعا ەرەكشە ءمان بەرەتىن ەل، مۇنداي وزگەشەلىك سىرتقى ساياساتتاعى ۇستانىمىنان ايقىن سەزىلەتىن. قاي ەلمەن قانداي قاتىناستا ەكەنى، كىمدى جاقىن تارتىپ، كىمگە سەنىم ارتاتىنى ديپلوماتيالىق يشاراسىنان اڭعارىلىپ تۇرادى. مۇنىڭ ءوزىن بولمىسىنا ساي بايىپپەن جاساۋدى ادەتكە اينالدىرعان.
بۇلاي ايتۋىمىزعا، قاسىم-جومارت توقايەۆتىڭ جاپونياعا العاشقى رەسمي ساپارى كەزىندە بايقاعان پروتوكولدىق ەلەمەنتتەر يتەرمەلەدى. مىسالى، مەملەكەت باسشىسىنىڭ جۇمىس باعدارلاماسى يمپەراتورلىق اۋديەنتسيادان باستالىپ، يمپەراتور نارۋحيتو اتىنان رەسمي قابىلداۋ ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن.
مۇنداي اسا جوعارى قۇرمەت جاپون ديپلوماتياسىندا تەك ساياسي سالماعى بار كوشباسشىلارعا كورسەتىلەدى. دەمەك، كۇنشىعىس ەلى قازاقستاندى ورتالىق ازياداعى ەڭ سەنىمدى سەرىكتەسى كورەدى ءارى جاپوندىق بيزنەس وكىلدەرىنە جاڭا باعداردى نۇسقادى دەگەن ءسوز.
تاعى ءبىر قىزىعى، جاپون تاجىريبەسىندە مارتەبەلى قوناق ءۇشىن ءبىر كۇندە ەكى رەسمي قابىلداۋ ۇيىمداستىرۋ سيرەك جاعداي. الايدا بۇل ءۇردىس بۇزىلىپ، مەملەكەت باسشىسى ءبىر كۇندە يمپەراتورمەن دە، پرەمەر-مينيسترمەن دە جولىقتى. اسىرەسە، بارا سالا جاپونيانىڭ پرەمەر- ءمينيسترى ساناە تاكايچيمەن وتكەن كەزدەسۋدە ساۋدا- ەكونوميكا، ينۆەستيتسيا، كولىك- لوگيستيكا، ەنەرگەتيكا سالالارىنداعى بايلانىستىڭ ەگجەي- تەگجەيى تالقىلاندى.
- وسىدان 21 جىل بۇرىن سىرتقى ىستەر مينيسترلەرىنىڭ «ورتالىق ازيا + جاپونيا» فورماتىنداعى العاشقى جيىنى وتكەن ەدى. وعان ءوزىڭىز ءتوراعالىق ەتتىڭىز. بۇگىن، مىنە، «ورتالىق ازيا + جاپونيا» فورماتىنداعى مەملەكەت باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىنە پرەزيدەنت لاۋازىمىندا قاتىسقالى وتىرسىز. قازاقستاندى زاڭ ۇستەمدىگىنە نەگىزدەلگەن ەركىن ءارى اشىق الەمدىك ءتارتىپتى نىعايتۋ ىسىندە ستراتەگيالىق سەرىكتەس رەتىندە قاراستىرامىز. ءوزارا ءتيىمدى قارىم- قاتىناستى ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن سىزبەن تىعىز ىنتىماقتاستىقتى جالعاستىرۋعا نيەتتىمىز، - دەدى ساناە تاكايچي.
ساياساتتا تۇسپالسىز ءسوز ايتىلمايدى، ونىڭ ۇستىنە جاپونداردىڭ حالىقارالىق قاتىناس مانەرىندە ءاربىر سويلەم بيلىك ۇستانىمىمەن شەگەلەنىپ وتىراتىنى بار. سوندىقتان پرەمەر- ءمينيستردىڭ ەلىمىزدىڭ ورتالىق ازياداعى ءرولى تۋرالى ويى، ستراتەگيالىق قارىم- قاتىناس ورناتۋعا دەگەن نيەتى جاپونيانىڭ رەسمي پوزيتسياسى دەپ ءتۇسىنۋىمىز كەرەك.
قازاقستاندا جاپون كولىكتەرى جاسالا ما؟
قازاق قوعامى تاۋ- كەن، ماشينا جاساۋ ونەركاسىبىنە جاپوندىق كومپانيالاردىڭ كەلۋىن قالايتىنى راس. بۇل ورايدا مەملەكەت باسشىسى ساپار اياسىندا ءىرى كومپانيا وكىلدەرىمەن جەكە كەزدەسۋ وتكىزىپ، كەلەشەك جوبالاردى تالقىلادى. سولاردىڭ بىرنەشەۋىنە توقتالايىق.
جاپونيانىڭ Komatsu كومپانياسى ەلوردادا تەحنيكالاردى كۇردەلى جوندەۋگە جانە قايتا قالپىنا كەلتىرۋگە ارنالعان وندىرىستىك كەشەن سالۋعا نيەتتى ەكەن. كومپانيانىڭ ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى حيرويۋكي وگاۆا ورتالىق ازيانىڭ الەۋەتى جوعارى، مۇمكىندىگى مول دەپ وتىر. Komatsu جاڭا كەشەندى ايماقتاعى تاۋ- كەن كومپانيالارىنىڭ تەحنيكاسىن از ۋاقىت ىشىندە تومەن باعادا جوندەيتىن جانە جەدەل سەرۆيستىك قىزمەت كورسەتەتىن وڭىردەگى ءىرى حابقا اينالدىرۋعا نيەتتى. ءوز كەزەگىندە ەل بيلىگى شەتەلدىك ينۆەستورعا ءوندىرىستى لوكاليزاتسيالاۋ مەن وزىق تەحنولوگيانى ەنگىزۋدى ۇسىنۋدا.
استانادا سالىناتىن كەشەنگە Mitsui كومپانياسى دا اتسالىسپاق. كاسىپورىن كەشەننىڭ حالىقارالىق جەتكىزۋ تىزبەگىن قالىپتاستىرۋعا، ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا، ەنەرگەتيكا مەن ونەركاسىپ سالالارىن ورىستەتۋگە جاردەمدەسەدى دەگەن جوسپار بار.
جاپونيادا قۇرىلىس جانە تاۋ- كەن تەحنيكالارىن شىعاراتىن Hitachi Construction Machinery كومپانياسى جۇمىس ىستەيدى، كاسىپورىن الەمدە سالا جەتەكشىسى قاتارىندا. كومپانيا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ىشىندە قازاقستانمەن ەتەنە جاقىن. بۇعان دەيىن بىرلەسە اتقارعان جوبالار جەتەرلىك. Hitachi Construction Machinery- ءدىڭ ەكسكاۆاتورلارى، كارەرگە ارنالعان جۇك كولىكتەرى جانە باسقا دا تەحنيكالارى 150-دەن اسا ەلدە، سونىڭ ىشىندە قازاقستانداعى ءىرى كەن ورىندارىندا جۇمىس ىستەيدى.
قاسىم-جومارت توقايەۆ اتالعان كومپانيا پرەزيدەنتى ماسافۋمي سەنزاكيدى قابىلداۋ كەزىندە الداعى ۋاقىتتا ءوندىرىس لوكاليزاتسياسى نازاردا بولاتىنىن ايتقان. سيفرلاندىرۋ، «جاسىل» تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جانە دەربەس كولىك جۇيەسىن قۇرۋ باعىتىندا مۇمكىندىكتەردى پايدالانۋعا شاقىردى.
كەزدەسۋدەن كەيىن Hitachi Construction Machinery كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى ماسافۋمي سەنزاكي قازاقستان نارىعىنا قاتىستى بولجامىن ايتقان ەدى.
- قازاقستاندا بىزدە وتە اۋقىمدى ءارى تابىستى بيزنەس بار. قۇرىلىس جوبالارى سالاسىندا دا، تاۋ-كەن ونەركاسىبىندە دە بەلسەندى جۇمىس ىستەپ كەلەمىز. ءبىزدىڭ كوزقاراسىمىز بويىنشا، بۇل - نەگىزگى ستراتەگيالىق نارىقتاردىڭ ءبىرى. تاۋ- كەن سالاسىندا Eurasian Machinery Group كومپانياسىمەن سەرىكتەستىگىمىز بار، ونىڭ 40 پايىزى بىزگە، ال 60 پايىزى قازاقستاندىق كومپانياعا تيەسىلى. سونىڭ ناتيجەسىندە ءبىز تاۋ-كەن تەحنيكاسى نارىعىندا جەتەكشى ورىنعا يە بولىپ وتىرمىز. قازاقستان ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى نارىق ءارى قۇرىلىس تەحنيكاسى بويىنشا نەگىزگى تۇتىنۋشى بولعاندىقتان، مۇنداعى تابىستى بيزنەستى ودان ءارى دامىتۋعا نيەتتىمىز، - دەپ اتاپ ءوتتى ول.
سونداي-اق ول بولاشاق ينۆەستيتسيالىق جوسپارلارعا توقتالدى.
- قازىرگى تاڭدا قازاقستاندا ءبىزدىڭ مىڭنان استام تەحنيكا بىرلىگى پايدالانىلۋدا، ونىڭ باسىم بولىگى تاۋ- كەن سالاسىنا تيەسىلى. اتاپ ايتقاندا، 200-دەن استام ەكسكاۆاتور جانە جۇك سىيىمدىلىعى 400 تونناعا دەيىن جەتەتىن شامامەن 100 كارەرلىك ساموسۆال جۇمىس ىستەپ تۇر. بۇل - وتە ءىرى نارىق. مەن قازاقستاننىڭ تاۋ- كەن ونەركاسىبى الداعى ۋاقىتتا دا قارقىندى داميتىنىنا سەنىمدىمىن، - دەدى ماسافۋمي سەنزاكي.
ساياسات تانۋشى عازيز ابىشيەۆتىڭ ايتۋىنشا، جاپونياداعى ماشينا جاساۋ كەشەنى الەمدەگى ەڭ قۋاتتى سالالاردىڭ ءبىرى. ەكى ەلدىڭ وسى باعىتتاعى مامىلەسى وندىرىستىك قۋاتتى ارتتىرۋى مۇمكىن.
- جاپونيا ەكسپورت كولەمى بويىنشا الەمدەگى جەتەكشى ەلدەردىڭ قاتارىنا كىرەدى. بۇل، نەگىزىنەن، تۋريزمنىڭ نەمەسە باسقا سالالاردىڭ ەسەبىنەن ەمەس، ءدال ماشينا جاساۋ مەن جابدىق دايىنداۋدىڭ ارقاسى. ولاردىڭ قاتارىندا گادجەتتەر، كومپيۋتەرلەر، تەلەفوندار جانە باسقا دا جوعارى تەحنولوگيالىق ونىمدەر بار. قازاقستان ءۇشىن بۇل سالاعا قىزىعۋشىلىق بۇرىنعىدان دا جوعارى. ءبىراق بۇل - ⅩⅩ عاسىردىڭ تەحنولوگيالارى، - دەدى ول.
ساراپشىنىڭ سوزىنشە، قازاقستانعا ەڭ الدىمەن وسىنى، ⅩⅩ عاسىردىڭ تەحنولوگيالىق بازاسىن قايتا قالىپتاستىرۋ قاجەت.
- ا ق ش- تىڭ وزىندە ⅩⅩ عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا، اسىرەسە 1990 -جىلدارعا قاراي تەحنولوگيالار دامىدى. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ءبىز كوپتەگەن وندىرىستىك تەحنولوگيالاردى جوعالتىپ الدىق. زاۋىتتار تۇرالادى، ءىرى كاسىپورىنداردىڭ سانى ازايدى. ماشينا جاساۋ قازاقستانعا كەلەسى كەزەڭگە قادام باسۋ ءۇشىن كەرەك دەر ەدىم. سەبەبى ءبىز بىردەن 21- عاسىرعا اتتاپ كەتە المايمىز، - دەپ تولىقتىردى ابىشيەۆ.
سپيكەردىڭ پايىمداۋىنشا، جاپون تەحنيكاسىن ەلگە اكەلۋ قوسىمشا جۇمىس ورىندارىن اشۋعا سەپتەسەدى.
- ەگەر جاپوندىق ماشينا جاساۋ ماماندارىن تارتىپ، ولارعا قولايلى جاعداي جاساپ، قازاقستاندا زاۋىتتار اشۋعا مۇمكىندىك بەرسەك، بۇل كەمىندە 10 مىڭ جاڭا جۇمىس ورنىن قۇرۋعا جول اشار ەدى. سونىڭ ناتيجەسىندە ەكونوميكا ايتارلىقتاي نىعايادى. جاپونيادا جالپى كاپيتال جەتكىلىكتى، ولار ونى الەم بويىنشا وتە ۇقىپتى تۇردە ينۆەستيتسيالايتىنىن ەسكەرۋ كەرەك، - دەدى ساراپشى.
جاپونيانىڭ ەنەرگەتيكالىق جانە مينەرالدى شيكىزات قاۋىپسىزدىگىنە جاۋاپتى نەگىزگى مەملەكەتتىك ينستيتۋتى بار. اتاۋى - JOGMEC. قاسىم-جومارت توقايەۆ ۇيىم وكىلىمەن كەزدەسۋ كەزىندە گەولوگيالىق بارلاۋ، اسا ماڭىزدى مينەرالداردى ءوندىرۋ جانە وڭدەۋ تاقىرىبىن تالقىلاعان ەكەن. اسىرەسە تاراپتاردىڭ تابيعي رەسۋرستاردى ورنىقتى باسقارۋ، قازاقستاندا وكىلدىك اشۋ تۋراسىنداعى ويى ءبىر جەردەن شىققانىن بايقادىق. مۇنداي كەلىسىم جاپونيانىڭ وندىرىستىك جانە تەحنولوگيالىق كومپانيالارىنىڭ وتاندىق نارىققا كوپتەپ كەلۋىنە ىقپال ەتەرىنە كۇمان جوق.
پرەزيدەنت ساپارىنداعى الپاۋىت كومپانيالارمەن بايلانىستىڭ جالعاسى - Rakuten Group-پەن كەلىسسوز. بۇگىندە ەڭ وزىق جاھاندىق سيفرلىق ەكوجۇيە قالىپتاستىرۋدا كومپانيانىڭ تاجىريبەسى مول. تەحنولوگيالىق دامۋ مەن تسيفرلىق ترانسفورماتسيانىڭ جاڭا كەزەڭىنە قادام باسقان قازاقستان ءۇشىن Rakuten Group بازاسىن تولىق پايدالانۋ قۇندى ولجا بولاتىنى انىق. ازىرگە ەلىمىز كومپانيانىڭ قاتەرلى ىسىك اۋرۋلارىن ەمدەۋگە ارنالعان بيوتەحنولوگيا سالاسىنداعى ازىرلەمەسىنە قىزىعۋشىلىق تانىتۋدا.
ايتا كەتەيىك، بىلتىر ەكى ەلدىڭ تاۋار اينالىمى شامامەن 2 ميلليارد دوللارعا جەتتى. قازاقستان جاپونيا نارىعىنا ۋران، سيرەك كەزدەسەتىن مەتالدار جانە مۇناي جەتكىزەدى. ال جاپونيا بۇگىنگە دەيىن ەكونوميكامىزدىڭ نەگىزگى ينۆەستورى رەتىندە 8,5 ميلليارد دوللاردان استام قارجى قۇيدى. ال بۇل جولعى ساپاردا 60-تان استام ەكىجاقتى قۇجاتقا قول قويىلدى، ىشىندە 3,7 ميلليارد دوللاردان اساتىن كوممەرتسيالىق كەلىسىمدەر بار.
باسىمدىق - بىلىمدە
قازاقستان جاپونيادان وزىق تەحنولوگيا عانا ەمەس، ءبىلىم بەرۋ مودەلىن دە يگەرگىسى كەلەتىنى شىندىق. جاۋاپتى مينيسترلىكتىڭ كۇنشىعىس ەلىنە ءبىلىم بەرۋ جوبالارىن ۇسىنىپ جۇرگەنىنە كوپ بولدى. اربىرىندە جاپون قوعامىنىڭ كونسەرۆاتيۆتى كوزقاراسى قولبايلاۋ بولىپ كەلگەن.
پرەزيدەنت كەزەكتى ساپارىندا سەڭدى بۇزىپ، جاپونيا ۋنيۆەرسيتەتتەرىمەن بايلانىستى باستاپ بەردى: توكيوداعى ەكىنشى كۇنى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى ۋنيۆەرسيتەتىنە بارىپ، ءدارىس وقىدى. اۋديتورياعا جاپون ەتيكاسى، عالامدىق گەوساياسي احۋال، ب ۇ ۇ تۋراسىندا ءبىرقاتار ويىن جەتكىزدى.
ەستە بولسا، 2004 -جىلى قاسىم-جومارت توقايەۆ جاپونيانىڭ سول كەزدەگى سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ريكو كاۆاگۋچيمەن بىرگە «ورتالىق ازيا + جاپونيا» فورماتىنا باستاماشى بولعان ەدى. ەندى، مىنە، اراعا 20 -جىل سالىپ قوس ساياساتكەر قايتا كەزدەستى. يەريكو كاۆاگۋچي پرەزيدەنتتىڭ ب ۇ ۇ ۋنيۆەرسيتەتىندەگى لەكسياسىن تىڭداپ، كەيىن پرەزيدەنتتىڭ ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىقتى دامىتۋعا قوسقان ۇلەسىنە باعا بەردى.
- بايانداما جان-جاقتى بولدى جانە كەڭ اۋقىمدى ماسەلەلەردى قامتىدى. توقايەۆ بۇۇ تۋرالى، سونداي-اق ەل ىشىندەگى جانە جاھاندىق حالىقارالىق ينستيتۋتتار اياسىنداعى رەفورمالار جونىندە مازمۇندى ويلار ايتتى. جەكە وزىمە ونىڭ يدەيالارى وتە جاقىن. مەنىڭ ويىمشا، ول باسقا مەملەكەتتەردى وسى باعىتتا بىرىكتىرۋگە ارنالعان باستامالارعا جەتەكشىلىك ەتە الادى.
قازاقستان - ايماقتىق دەرجاۆا ءارى ورتالىق ازياداعى كوشباسشى مەملەكەت. سونىمەن قاتار ونىڭ سىرتقى ساياساتى ءوڭىر شەڭبەرىنەن الدەقايدا اسىپ تۇسەدى. سونىڭ ىشىندە يبراھيم كەلىسىمىن قولداۋ ماسەلەسى بار جانە ونى دۇرىس قادام دەپ سانايمىن. قازاقستان باسقا ەلدەرگە كومەك كورسەتۋدى باستاپ، وسى ماقساتتا ارنايى قولداۋ ينستيتۋتىن قۇردى. بۇل قادامدار ەلدىڭ جاھاندىق دەڭگەيگە شىققانىن جانە ءوز حالىقارالىق ميسسياسىن جۇيەلى تۇردە جۇزەگە اسىرىپ وتىرعانىن كورسەتەدى، - دەدى يەريكو كاۆاگۋچي.
كوپ وتپەي پرەزيدەنت دارىسىنەن كەيىن عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم ءمينيسترى ساياسات نۇربەك جاعىمدى جاڭالىقپەن ءبولىستى. مينيسترلىك ازيا- تىنىق مۇحيتى وڭىرىندەگى جەتەكشى جوعارى وقۋ ورنى سانالاتىن ريتسۋمەيكان ازيا- تىنىق مۇحيتى ۋنيۆەرسيتەتىمەن ىنتىماقتاستىق تۋرالى كەلىسىمگە قول قويدى. وعان قوسا ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى مەن Hitachi High-Tech Europe GmbH كومپانياسى اراسىندا مەموراندۋم جاسالدى.
ايماقتاعى سۋ تاپشىلىعى ماسەلەسى عىلىم-ءبىلىم ارقىلى شەشىلەتىن كۇن تاياۋ. قازاق ۇلتتىق سۋ شارۋاشىلىعى جانە يرريگاتسيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ بازاسىندا ب ۇ ۇ- نىڭ سۋ رەسۋرستارى جونىندەگى حابى اشىلاتىن بولدى. حابتى قۇرۋ سۋ رەسۋرستارىن باسقارۋدا عىلىمي نەگىزدەلگەن تاسىلدەردى دامىتۋعا، ينجەنەرلەر مەن باسقارۋشىلاردىڭ جاڭا بۋىنىن دايارلاۋعا مۇمكىندىك بەرمەك. بۇل سالاداعى جاپون ۋنيۆەرسيتەتتەرى جانە جاپونيادا ورنالاسقان ب ۇ ۇ قۇرىلىمدارى ءبىلىم بەرۋ جانە زەرتتەۋ باعدارلامالارىن دامىتۋعا اتسالىساتىنى بەلگىلى بولدى.
ساپار بارىسىندا ەكى ەلدىڭ رەسمي دەلەگاتسيا مۇشەلەرى 14 ۇكىمەتارالىق جانە ۆەدومستۆوارالىق كەلىسىم جاسادى. قۇجاتتىڭ جاي-جاپسارى اشىپ ايتىلماسا دا، قاي باعىتتاردا ىلگەرىلەۋ بولاتىنى كۇنىبۇرىن بەلگىلى بولعان. سونىڭ ىشىندە بەيبىت اتوم مەن ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا جاڭالىق كوپ.
مىسالى، ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ءۇش باعىتتا كەلىسىم ءجۇرىپ جاتىر. ءبىرىنشىسى - Ritsumeikan University فيليالىن اشۋ. ەگەر مامىلە ويداعىداي بولسا، كەلەسى جىلى قازاقستاندا جاپون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ العاشقى فيليالى پايدا بولۋى مۇمكىن.
ەكىنشىسى - Hitachi كورپوراتسياسىمەن كەلىسىم. جاپوندىقتار يادرولىق ەنەرگەتيكا سالاسىندا كادرلار دايارلاۋ ءۇشىن عىلىمي جابدىقتاردى جەتكىزۋ مىندەتىن موينىنا الادى.
سوڭعىسى - اكادەميالىق ۇتقىرلىق، پروفەسسورلار الماسۋ جانە جاپون ۋنيۆەرسيتەتتەرىمەن ىنتىماقتاستىق ماسەلەسى شەشىلمەك.
وتانداستار ورتاسى
پرەزيدەنت توكيوداعى ءۇش كۇندىك ساپارىندا تەك رەسمي كەلىسسوزدەرمەن شەكتەلمەگەنىن ايتا كەتۋ كەرەك. مەملەكەت باسشىسى توكيو گۋبەرناتورى يۋريكو كويكەمەن سيفرلاندىرۋ، Smart city تەحنولوگيالارىن تالقىلاپ، توكيونىڭ توتەنشە جاعدايلار جونىندەگى احۋالدىق ورتالىعىن ارالاپ كوردى.
ال العاشقى بەيرەسمي شارانىڭ ءبىرى جاپونيادا ءبىلىم الىپ، ءتۇرلى سالادا قىزمەت ەتىپ جۇرگەن قازاقستاندىقتارمەن كەزدەسۋگە ارنالدى. شالعايداعى وتانداستارىمىز مەملەكەت باسشىسىمەن ەمەن- جارقىن اڭگىمەلەسىپ، ساياسي- الەۋمەتتىك ماسەلەلەر توڭىرەگىندە وي ءبولىستى.
پرەزيدەنت توكيودا كاسىپقوي سۋموشى ەرسىن بالتاعۇلمەن دە جولىقتى. جاپونيادا ءبىلىم الىپ، ون جىلدان بەرى ءىرى حالىقارالىق جارىستاردا كوش باسىنان كورىنىپ جۇرگەن سۋموشى قازاقستاندىقتار اراسىندا دا، توكيودا دا تانىمال. ءتىپتى قاسىم-جومارت توقايەۆ يمپەراتور نارۋحيتومەن كەزدەسۋدە بالۋاننىڭ جەتىستىكتەرى تۋرالى اڭگىمە قوزعالعانىن ايتقان بولاتىن.
سامميت تالقىسى: اتوم سالاسىنداعى بايلانىس، جاڭا ينۆەستور ءھام جاپون تەحنولوگياسى
ەل باسشىسىنىڭ ساپارى «ورتالىق ازيا - جاپونيا» سامميتىمەن تۇيىندەلدى. بۇل جيىن قوس مەملەكەت ءۇشىن تاريحي ماڭىزعا يە. سەبەبى 2004 -جىلى جاپونيا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ «س5+1» فورماتىن ۇسىندى. كەيىن ءىرى مەملەكەتتەردىڭ كوبى «ورتالىق ازيا پليۋس» پلاتفورماسىن قۇپتاپ، كۇنشىعىس ەلى ۇسىنعان حالىقارالىق بايلانىس مودەلى قارقىن العانى ءمالىم. پرەزيدەنت «ورتالىق ازيا - جاپونيا» سامميتىندە ءسوز باسىن جاپونيانىڭ اشىق ديالوگكە قوسقان ۇلەسىنەن باستاۋدى ءجون كورىپتى.
مەملەكەت باسشىسى جيىندا ورتالىق ازيانىڭ، سونىڭ ىشىندە قازاقستان ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىنە قاتىستى ءبىرشاما وي ايتتى. اسىرەسە ءداستۇرلى قۋات كوزىن يگەرۋ جانە وڭدەۋ جوبالارىنا جاپون تاجىريبەسىن، يننوۆاتسياسى مەن ينۆەستيتسياسىن تارتۋعا مۇددەلى ەكەنىن بىلدىرگەن.
وعان قوسا اتوم ەنەرگەتيكاسىندا ەكىجاقتى ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا مۇمكىندىك كوپ. قازاقستان بولاشاق ا ە س جۇمىسىنا دوستاس ەلدىڭ تەحنولوگياسىن پايدالانۋعا نيەتتى ءارى يادرولىق قالدىقتاردى باسقارۋ، يادرولىق قاۋىپسىزدىك، ازاماتتىق قورعانىس سالالارىنا جوعارى ساناتتى مامان دايارلاۋ ىسىنە قىزىعىپ وتىر.
ورتالىق ازيادا سيرەك كەزدەسەتىن ەلەمەنتتەر مەن وزگە دە اسا ماڭىزدى مينەرالداردىڭ مول قورى ساقتاۋلى. ايماق مەملەكەتتەرى بۇل رەسۋرستى تازا ءارى قۋات ۇنەمدەيتىن وندىرىسكە اينالدىرعىسى كەلەدى. وسى ورايدا قازاقستان Next-Generation SmartMining Plus جوباسىن باستاماق.
- قازاقستان جاپونيامەن قازبا بايلىقتاردى بارلاۋ، ءوندىرۋ جانە وڭدەۋ ءىسى بويىنشا ىنتىماقتاستىقتى جانداندىرۋعا مۇددەلى. بۇل رەتتە تەرەڭ وڭدەۋگە جانە ورنىقتى ءوندىرىس تىزبەگىن قالىپتاستىرۋعا دەن قويا وتىرىپ، تولىققاندى ونەركاسىپ كلاستەرىن قۇرۋعا باسىمدىق بەرەمىز. سوندىقتان قازاقستان جاپونيامەن بىرلەسكەن Next-Generation SmartMining Plus جوباسىنىڭ ىسكە قوسىلۋىن قۇپتايدى. بۇل باستاما ءوندىرىس ۇدەرىسىن سيفرلاندىرىپ، ەكولوگيالىق ورنىقتىلىقتى ارتتىرادى، - دەدى پرەزيدەنت.
قازاقستان اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا دا جاپون كومپانيالارىن كورۋگە ىنتالى. بىزگە كۇنشىعىس ەلىنىڭ رەسۋرس ۇنەمدەۋ تەحنولوگياسى، شولگە ءتوزىمدى داقىلدار سەلەكسياسى، «اقىلدى» فەرمالاردى دامىتۋ تاجىريبەسى اۋاداي قاجەت. سوندىقتان پرەزيدەنت سۋ سالاسىنداعى زەرتتەۋ پلاتفورماسىن قۇرۋ، استانادا قولدانبالى عىلىمدار سالاسىندا عالىمدار مەن زەرتتەۋشىلەردىڭ كەزدەسۋىن وتكىزۋ، بىرلەسكەن سۋ شارۋاشىلىعىن دامىتۋ باعدارلاماسىن ازىرلەۋ قاجەت دەپ سانايدى. بۇل جۇمىستارعا جاپون عالىمدارى مەن ساراپشىلارى تارتىلماق.
جاپونيا تۋرالى ءسوز بولسا، سيفرلاندىرۋ مەن ج ي- ءدى اتاماي كەتۋگە بولماس. سامميتتە ورتالىق ازيا مەن جاپونيانىڭ سيفرلىق ترانسفورماتسياسى، جاساندى ينتەللەكت دامۋى ءسوز بولدى. قىسقاشا ايتساق، بۇل الداعى جىلدارى ورتالىق ازيادا جي يندۋسترياسى قارقىن الادى دەگەندى بىلدىرەدى.
«Central Asia + Japan» ديالوگىندە ەلىمىز وزىنە قاجەتتى سالانى تولىق قامتۋعا تىرىستى دەسەك ارتىق ەمەس. جاپونيا بيلىگىنە قازاقستاندا ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن ءبىلىم ورتالىقتارىنىڭ ءبولىمشىسىن اشۋ، ءبىرىڭعاي تۋريستىك مارشرۋت ازىرلەۋ، ۆيزا راسىمدەرىن جەڭىلدەتۋ تۋرالى ۇسىنىستار جەتكىزىلدى. باستىسى، جيىنعا قاتىسقان كوشباسشىلار كەلەسى «ورتالىق ازيا - جاپونيا» سامميتىن قازاقستاندا وتكىزەتىن بولىپ تارقاستى.
اۆتور
ەرسىن شامشادين