فيزيكتەر تاريحتاعى ەڭ كىشكەنتاي قوزعالتقىشتى جاساپ شىعاردى

استانا. قازاقپارات - لوندونداعى كورولدىك كوللەدجىنىڭ عالىمدارى كوزگە كورىنبەيتىندەي كىشكەنتاي قوزعالتقىش جاساپ شىعاردى.

ول ەلەكتر ورىسىندە ىلىنگەن ۇساق بولشەكتىڭ ىشىنە ورنالاستىرىلعان، دەپ حابارلايدى El.kz ينتەرنەت پورتالى.

بۇل ميكروجۇيە 10 ميلليون كەلۆينگە، ياعني شامامەن 110 ميلليون گرادۋس سەلسيگە دەيىن قىزعان. سالىستىرمالى تۇردە ايتساق، كۇننىڭ وزەگى 15 ميلليون، ال ونىڭ كوروناسى 1,9 ميلليون گرادۋس تەمپەراتۋرادا «جانىپ» تۇرادى. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بۇل - ادام بالاسى جاساعان ەڭ كىشكەنتاي ءارى ەڭ ىستىق قوزعالتقىش.

تەرموديناميكانىڭ وسىنداي ەرەكشە دەڭگەيىن ءتۇسىنۋ ارقىلى بولاشاقتا ءتيىمدى قوزعالتقىشتار جاساپ، تابيعاتتى تانۋعا جاڭا كوزقاراس قالىپتاستىرا الامىز، - دەيدى زەرتتەۋ جەتەكشىسى ءارى لوندونداعى كورولدىك كوللەدجدىڭ اسپيرانتى موللي مەسسادج.

فيزيكا زاڭدارى «بۇزىلعانداي» كورىنەتىن ساتتەر

قوزعالتقىش ۆاكۋۋم جاعدايىندا - پاۋل تۇزاعى دەپ اتالاتىن قۇرىلعىدا جۇمىس ىستەيدى. ەلەكترودتار ميكروبولشەكتى اۋادا ۇستاپ تۇرادى. ولارعا شۋ تۇرىندەگى كەرنەۋ بەرىلگەندە بولشەك تەربەلە باستايدى، سونىڭ اسەرىنەن تەمپەراتۋراسى كۇرت وسەدى.

عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، كەيدە قوزعالتقىش العان ەنەرگياسىنان كوبىرەك ەنەرگيا شىعارادى، ال كەي ساتتە، كەرىسىنشە، وزدىگىنەن سۋىپ قالادى.

ءبىز ميكروالەمگە ءتان ەرەكشە قۇبىلىستاردى بايقادىق - ولار باكتەريا نەمەسە اقۋىزدارعا تابيعي نارسە، ءبىراق بىزگە، ياعني ۇلكەن دەنەلى تىرشىلىك يەلەرىنە، مۇلدە تۇسىنىكسىز، - دەيدى زەرتتەۋدىڭ اعا اۆتورى دجەيمس ميللەن.

مۇنداي «تۇسىنىكسىز» اسەرلەر جۇيەنىڭ وتە كىشكەنتاي بولۋىنان تۋىندايدى - مۇندا ماكرودۇنيەگە ءتان ەمەس، ەرەكشە فيزيكالىق زاڭدار ارەكەت ەتەدى.

ميكرودۇنيە مەن ەنەرگيانىڭ جاڭا قۇپيالارى

قوزعالتقىشتىڭ شاعىن كولەمى ونى كولىك نە تۇرمىستىق تەحنيكادا قولدانۋعا جارامسىز ەتەدى، ءبىراق ول ميكرودەڭگەيدەگى بيولوگيالىق جانە فيزيكالىق پروتسەستەردى مودەلدەۋگە تاپتىرماس قۇرال. مىسالى، ادام اعزاسىنداعى اقۋىزداردىڭ بۇكتەلۋ پروتسەسىن زەرتتەۋگە بولادى - بۇل مەتابوليزمدى باسقاراتىن ماڭىزدى تەتىك.

اقۋىز ميلليسەكۋندتار ىشىندە بۇكتەلەدى، ال ونى قوزعاۋشى اتومدار نانوسەكۋندتاردا قوزعالادى. كومپيۋتەر مۇنداي پروتسەستەردى ءدال مودەلدەي المايدى. ال ميكروبولشەكتىڭ قوزعالىسىن باقىلاي وتىرىپ، ءبىز بۇل ۇدەرىستەردى ناقتى سيپاتتاي الامىز، - دەيدى زەرتتەۋ اۆتورلارىنىڭ ءبىرى دجوناتان پريتچەتت.

ناتيجەسىندە عالىمدار بولشەكتەردىڭ ميكروالەمدەگى مىنەز- قۇلقىن تىكەلەي باقىلاپ، ەنەرگيا الماسۋ مەن جىلۋ تارالۋ سياقتى پروتسەستەردى تاجىريبە جۇزىندە زەرتتەي الدى. بۇرىن بۇل تەك تەوريا جۇزىندە بولاتىن.

بولاشاقتاعى مۇمكىندىكتەر

عالىمدار بۇل مينياتيۋرالىق قوزعالتقىشتى جاڭا ماتەريالداردى، ميكرومەحانيزمدەردى جانە كۇردەلى فيزيكالىق پروتسەستەردى زەرتتەۋ قۇرالىنا اينالدىرۋعا بولادى دەپ سانايدى.

بۇل قوزعالتقىش - ميكروفيزيكانىڭ تاڭعالارلىق مىسالى. ونى ءتۇسىنۋ ءۇشىن بىزگە جاڭا قۇرالدار مەن بولشەكتەردىڭ ەڭ ۇساق دەڭگەيدەگى قوزعالىسىن زەرتتەۋدىڭ تىڭ ادىستەرى قاجەت، - دەيدى زەرتتەۋ توبى.

بۇل تاجىريبە ميكرودۇنيەنىڭ ءوز زاڭدارىمەن ءومىر سۇرەتىنىن كورسەتتى: مۇندا ەنەرگيا مەن تەمپەراتۋرا كلاسسيكالىق فيزيكا زاڭدارىنان وزگەشە ارەكەت ەتەدى، ال بىزگە ۇيرەنشىكتى تەرموديناميكا ەرەجەلەرى بۇل ماسشتابتا شارتتى سيپاتقا يە.