فرانسۋز ساراپشىسى ەۋروپا الدىندا تۇرعان باستى قاۋىپتى اتادى

استانا. KAZINFORM - قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ دەلەگاتسياسى پاريجگە باردى، دەپ حابارلايدى Kazinform اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى.

بەيسەنبى كۇنى قازاقستاندىقتار «Choiseul» گەوستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر جونىندەگى بەدەلدى ينستيتۋتتىڭ كەڭەسشىسى پەر ۆەرليكپەن كەزدەستى. ول سۇحباتىندا قازاقستان تۋرالى بايانداماسى مەن ەۋروپانىڭ سوڭعى كەزدەگى قيىندىقتارى تۋرالى ايتتى.

- پەر، ءسىز: «قازاقستان: ورتاشا دەرجاۆا، جاسالىپ جاتقان الىپ ەل» («قازاقستان: puissance moyenne ،géant endevenir») بايانداماس اۆتورىنىڭ ءبىرىسىز. وسى تۋرالى تولىعىراق ايتىپ بەرە الاسىز با؟

- راسىندا دا، وتكەن جىلى شۋازەل ينستيتۋتى قازاقستان ورتا دەرجاۆا جانە دامىپ كەلە جاتقان الپاۋىت مەملەكەت رەتىندەگى ستراتەگيالىق بايانداماسىن جاريالادى.

جانە بۇل جازبا بىزگە بىرنەشە ماڭىزدى قورىتىندى جاساۋعا مۇمكىندىك بەردى. ءبىرىنشىسى، ارينە، قازاقستاننىڭ ورتالىق ازياداعى شەشۋشى رولىنە، ۇلكەن حالىقارالىق جانە ساياسي ديناميكانىڭ ورتالىعىندا، قانداي ءدا بىر جولمەن شىعىس پەن باتىس اراسىنداعى الەم توعىسقان جەرىنە توقتالۋ.

ارينە، ءبىز ادامدارعا وسى ماڭىزدى ءرولدى جانە قازاقستاننىڭ الەمدەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستا لوگيستيكالىق جانە ساياسي تۇرعىدان شەشۋشى ءرول اتقاراتىنىن ەسكە سالعىمىز كەلدى.

جاسالعان ەكىنشى قورىتىندى قازاقستاننىڭ ەۋروپامەن، اتاپ ايتقاندا فرانسيامەن ەكونوميكالىق بايلانىستارىن ەسكە ءتۇسىرۋ، سيپاتتاۋ جانە العا جىلجۋ بولدى.

قازىر قازاقستاننىڭ قارقىندى وزگەرىستەردى باستان كەشىرىپ، ماڭىزدى ەكونوميكالىق جانە ساياسي رەفورمالار جۇرگىزىلىپ جاتقانى بەلگىلى. وسىنىڭ بارلىعى بارعان سايىن تارتىمدى بيزنەس-ورتانى قۇرۋعا جانە فرانسيامەن ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستى نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

سونىمەن قاتار، فرانتسيا كولىك، ەنەرگەتيكا جانە اگروازىق-تۇلىك سالالارىندا قازاقستانداعى جەتەكشى حالىقارالىق ينۆەستورلاردىڭ ءبىرى. باياندامادا ءبىزدىڭ تالداعىمىز كەلگەنى وسى.

ءۇشىنشى ەلەمەنت، ارينە، قازاقستاندىق ديپلوماتيا. نەگىزگى جاھاندىق باسەكەلەستىكتەن قۇتىلعىسى كەلەتىن جانە كوپ ۆەكتورلى ديپلوماتيانىڭ پايداسىنا شىن مانىندە تاۋەلسىز ويىنشى بولعىسى كەلەتىن تۇراقتاندىرۋشى كۇش رەتىندە.

بۇل، ارينە، قازاقستان ءۇشىن، اسىرەسە، قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق، سونداي-اق بەيبىتشىلىك جولىنداعى ورتاق كۇش-جىگەر ماسەلەلەرى بويىنشا وزەكتى تاقىرىپ.

سوندىقتان ءبىز وسى ەلەمەنتتەردىڭ بارلىعىن تاعى ءبىر ستراتەگياعا بىرىكتىرگىمىز كەلدى، ونىڭ ماقساتى ساياساتكەرلەردى شابىتتاندىرۋ، ولارعا قازاقستان جايىن ۇعۋ ءۇشىن ماتەريال بەرۋ جانە بولاشاقتا ونى جاقسىراق باعدارلاۋ. ەكونوميكالىق، مادەني جانە ديپلوماتيالىق ىنتىماقتاستىق تۇرعىسىنان دا.

- الەمدەگى قازىرگى جاعداي جىلدام وزگەرۋدە، ەگەر بۇرىن ەۋروپالىق وداق ا ق ش- تىڭ سەرىكتەسى بولسا، دونالد ترامپتىڭ كەلۋىمەن ترانساتلانتيكالىق قاتىناستار وزگەرىسكە ۇشىرادى. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، ە والەمدە قانداي جاڭا سەرىكتەستەر ىزدەيدى؟

- ءبىز بۇگىندە وداقتاردىڭ ساتسىزدىگى مەن جاڭا ساياسي جانە حالىقارالىق وقيعالاردىڭ سالدارىنان تولىعىمەن جويىلىپ بارا جاتقان بىتىراڭقى الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز دەپ سەنىممەن ايتۋعا بولادى.

مەنىڭ ويىمشا، سوڭعى بىرنەشە اي ەۋروپالىق وداق ءۇشىن جانە اسىرەسە فرانتسيا ءۇشىن ويانۋ، ستراتەگيالىق ويانۋ ۋاقىتى بولدى. بىرنەشە جىل بويى ءبىز ە و- نىڭ ستراتەگيالىق اۆتونومياسىن قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ماڭىزدىلىعى تۋرالى ايتىپ كەلەمىز.

وسى ۋاقىتقا دەيىن قانشاما باياندامالار، مالىمدەمەلەر بولدى، ەندى سوزدەن ىسكە كوشەتىن كەز كەلگەنىن كورىپ وتىرمىز. جانە ەۋروپالىق وداق ءۇشىن ناعىز ساياسي، گەوساياسي ويانۋدى جۇزەگە اسىرۋ، ونىڭ ناعىز «جەتىلگەن داۋىرگە» ەنۋى بولار ەدى.

ەۋروپالىق وداق بەيبىت ۋاقىتتا قۇرىلعان، سوندىقتان كەز كەلگەن جاعدايدا 21-عاسىردا ورىن العان ءتۇرلى ساياسي وقيعالاردان كەيىن بەيبىتشىلىكتى نىعايتۋ ءۇشىن قۇرىلعان. سوندىقتان ە و- نىڭ قورعانىس، قارۋ-جاراق جانە ت. ب. تۋرالى ايتۋى مىندەتتى تۇردە تابيعي ادەت ەمەس.

ءبىراق سوڭعى بىرنەشە اي بىزگە العا جىلجۋ كەرەكتىگىن ەسكە سالدى. ءبىزدىڭ قورعانىس قابىلەتىمىز قورعاۋعا كۇش سالۋىمىزدا. بۇل ەو اياسىنداعى ىشكى قارىم-قاتىناستارىمىزدى ۇيلەستىرۋدى، مۇشە مەملەكەتتەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناستاردى ۇيلەستىرۋدى جانە قورعانىس تەحنولوگيالارى سالاسىنداعى ورتاق ونەركاسىپتىك بازانى نىعايتۋدى بىلدىرەدى. سوندىقتان مۇنىڭ ءبارى، مەنىڭ ويىمشا، شىنىمەن دە ستراتەگيالىق ويانۋ.

- مەنىڭ ويىمشا، ءبىز ەۋروپالىقتار ءۇشىن دە ماڭىزدى دەپ سانالاتىن ەكىنشى ماسەلە، ەسكى گەوساياسي وداقتار بۇگىن، 2025-جىلى جانە ودان كەيىن دە ۇستەمدىك ەتپەۋى مۇمكىن بە؟

بىزگە ەۋروپالىقتارعا قاجەتى - ناعىز ەۋروپالىق ەگەمەندىك، اۆتونوميا، امەريكالىق كورشىمىزدەن نەمەسە الەمدەگى باسقا دەرجاۆالاردان ەۋروپالىق تاۋەلسىزدىك قۇرۋ.

بۇل اليانستاردى قايتا انىقتاۋدى، باسقا ايماقتىق سەرىكتەستەرگە شىنايى قول جەتكىزۋدى بىلدىرەدى.

جاقىندا عانا ورتالىق ازيانىڭ حالىقارالىق ديناميكاداعى ءرولى تۋرالى ءسوز بولدى. بۇل جاھاندىق تەپە- تەڭدىكتەر قايتا قارالۋ ۇستىندە بولعاندىقتان، دۇرىسىراق. بۇل دا ەۋروپالىقتاردىڭ تاڭداۋ مۇمكىندىگى بار دەگەندى بىلدىرەدى. ادەتتە، جاھاندىق جۇيەدە ابسوليۋتتى تاۋەلسىز بولۋ كەيدە قيىن.

سوندىقتان ءبىز گەوساياساتتاعى بۇرىنعى بايلانىستارىمىزدى قايتا قاراستىرامىز. ءبىز ولاردى بۇزعان كەزدە جانە ەۋروپالىق وداقتىڭ ناقتى ەگەمەندىگىن قۇرعىمىز كەلگەندە عانا وزگەرىستەر پايدا بولادى. بۇل، شىنىندا دا، بۇگىندە ءبىز ەۋروپالىقتاردىڭ الدىندا تۇرعان سىناق.