شىڭعىس حان قابىرى قازاق جەرىندە بولۋى مۇمكىن - حانگەلدى ءابجانوۆ

الماتى. KAZINFORM - ق ر ۇ ع ا اكادەميگى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور حانگەلدى ءابجانوۆ بيىل 800 جىلدىعى تويلانىپ جاتقان جوشى ۇلىسى تۋرالى وي-پىكىرمەن ءبولىستى.

تاريحشىنىڭ ايتۋىنشا، قازاق حاندىعىنىڭ العاشقى حاندارىنان باستاپ، بارلىق ەل بيلەۋشىلەرى جوشىنىڭ ۇرپاقتارى بولعان.

- كەرەي مەن جانىبەكتەن باستاپ، بارلىق قازاق حاندارى - جوشىنىڭ ۇرپاعى. ءبىز مەملەكەتىمىزدىڭ تاريحىن باستاعاندا دا، جالعاستىرعاندا دا شىڭعىس حاننىڭ ۇرپاقتارىنا بورىشتارمىز. ءاليحاننىڭ «مەملەكەتى جوق حالىق، جەتىم حالىق» دەگەن ءسوزى بار. ياعني، ءبىزدى جەتىمدىكتەن ساقتاپ قالعان، ءبىزدىڭ تۇلعا بويىمىزداعى جاسامپاز قۇدىرەت كۇشىن اشۋعا سەرتتەسكەن جوشى ۇرپاعى. جوشىنىڭ قازاق جەرىندە جاتقانىنىڭ ءوزى - ءبىز جوشى ۇرپاعىنا بورىشتار ەكەنىمىزدى بىلدىرەدى، - دەدى ول.

حانگەلدى ءابجانوۆ جوشى ۇلىسى تۋرالى ويىمەن بولىسە وتىرىپ، شىڭعىس حاننىڭ قابىرى تۋرالى بولجام ايتىپ ءوتتى.

- ەندى ءبىر ماسەلە بار. 1227 -جىلى جوشى دۇنيەدەن ءوتتى. وسى جىلدىڭ كۇزىندە بالاسىنىڭ باسىنا شىڭعىس حان كەلدى، بۇل - اقيقات. شىڭعىس حاننىڭ ءمايىتى وسىندا جاتۋ مۇمكىن، سەبەبى ول دا سول جىلى كۇزدە قايتىس بولدى. ال ەندى الىس موڭعولياعا قايتىپ باردى دەپ ايتا المايمىن. بالاسىنىڭ قاسىندا، سودان الىس ەمەس جەردە جاتقان شىعار. شىڭعىس حان قازاق دەگەندە وسىنداي بايلانىستى دا ەسكە الۋعا بولادى. مۇمكىن، قازاق جەرىندە سالعاننان كەيىن ونىڭ زيراتىن جاسىرىپ قويعان شىعار، - دەدى پروفەسسور.

سونداي-اق ول ۇلىق ۇلىس تۋرالى كەڭەستىك كەزەڭدەگى دەرەكتەر مەن زەرتتەۋلەردى قايتا قاراۋ كەرەك ەكەنىن ايتتى.

- جوشى ۇلىسىنىڭ قۇرامىنا كىرىپ، الەمنىڭ تاريحىنا ارالاستىق جانە ونى ارى قاراي كوتەردىك. سول الەۋەت 3 عاسىرعا سوزىلعان وتارلىق ساياساتىنان امان الىپ قالدى. شەتەلدىك عالىمدار جوشى ۇلىسىنا قاتىستى كەڭەستىك كەزەڭدەگى دەرەكتەردى قايتا كەرەك دەپ ءجۇر. ولار دۇرىس ايتادى. ويتكەنى كەڭەستىك وكتەمدىك تۇسىندا، يدەولوگيالىق وكتەمدىك تۇسىندا شىعىستا وركەنيەت، مادەنيەت، ىلگەرىلەۋ دەگەن بولعان جوق. رەسەي عالىمدارى شىڭعىس حاندى ءبۇلدىرۋشى، قيراتۋشى، ەشقانداي پروگرەسسكە جول اشپاعان دەگەندەي كورسەتتى. سول تۇسىنىك بارىمىزدە قالىپتاسىپ قالدى. سويتسەك شىڭعىس حاننىڭ، جوشىنىڭ جاۋلاپ العانى راس، ءبىراق اپات اكەلمەگەن ەكەن. قايتا ءبىزدىڭ قۇرامىمىزعا كىرىپ، ءبىزدىڭ سالتىمىز بار، رۋحاني جەتىستىگىمىز بار - وسىنىڭ ءبارىن الىپ، بايىدى. دەمەك، كەڭەستىك يدەولوگيا قالىپتاسقان ورتا عاسىردىڭ تاريحىن جاڭادان پايىمداۋىمىز كەرەك. مي قازانىمىزدا جاڭادان قورىتۋىمىز كەرەك. وعان باسقا قىرىنان قاراۋىمىز كەرەك، - دەدى حانگەلدى ءابجانوۆ.

اۆتور
دوسبول اتاجان