شىبىندار جويىلىپ كەتسە نەمەسە شامادان تىس كوبەيسە نە بولادى؟
استانا. قازاقپارات - كوپشىلىك شىبىندى تەك مازاسىز، زياندى جاندىك رەتىندە كورەدى. الايدا شىبىندار تابيعاتتاعى كوزگە كورىنبەيتىن، ءبىراق ماڭىزدى تەتىكتەردىڭ ءبىرى. ولار جويىلىپ كەتسە دە، كەرىسىنشە شامادان تىس كوبەيسە دە، جەر بەتىندەگى ەكولوگيالىق تەپە-تەڭدىككە ەلەۋلى اسەر ەتەدى.
ەگەر شىبىندار مۇلدە جوعالىپ كەتسە، العاشقىدا ادامزات ءۇشىن جايلى كورىنۋى مۇمكىن. اۋرۋ تارالۋى ازايادى، سانيتارلىق جاعداي جاقسارادى دەگەن وي تۋادى. ءبىراق بۇل - ءۇستىرت كوزقاراس. شىبىندار ولەكسەلەر مەن شىرىگەن ورگانيكالىق قالدىقتاردى ىدىراتۋعا قاتىسىپ، تابيعاتتى تازالاۋ قىزمەتىن اتقارادى. ولار بولماسا، ءولى جانۋارلار مەن قالدىقتار ۇزاق ۋاقىت جينالىپ، باكتەريالار مەن باسقا دا زياندى ميكرواعزالاردىڭ كوبەيۋىنە جول اشۋى مۇمكىن.
سونىمەن قاتار، شىبىندار كوپتەگەن تىرشىلىك يەلەرى ءۇشىن قورەك كوزى سانالادى. قۇستار، باقالار، كەسىرتكەلەر، ورمەكشىلەر جانە كەيبىر بالىقتار شىبىنمەن قورەكتەنەدى. شىبىنداردىڭ جويىلۋى وسى جانۋارلاردىڭ ازىق تىزبەگىن بۇزىپ، ولاردىڭ سانىنىڭ ازايۋىنا نەمەسە مۇلدە جوعالۋىنا اكەلۋى ىقتيمال. بۇعان قوسا، كەيبىر شىبىن تۇرلەرى وسىمدىكتەردى توزاڭداندىرۋعا ۇلەس قوسادى. اسىرەسە ارالار از كەزدەسەتىن ايماقتاردا بۇل ءرول ەرەكشە ماڭىزدى.
ال ەگەر شىبىندار شامادان تىس كوبەيىپ كەتسە، جاعداي ودان دا كۇردەلەنە تۇسەدى. ەڭ اۋەلى سانيتارلىق قاۋىپ ارتادى. شىبىندار جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ قوزدىرعىشتارىن تاسىمالداپ، ادام دەنساۋلىعىنا تىكەلەي قاتەر توندىرەدى. ولاردىڭ باقىلاۋسىز كوبەيۋى ەپيدەميولوگيالىق جاعدايدى ۋشىقتىرۋى مۇمكىن.
اۋىل شارۋاشىلىعىنا دا زيان كەلەدى. كەيبىر شىبىن تۇرلەرىنىڭ دەرناسىلدەرى ەگىنگە زاقىم كەلتىرىپ، مال اراسىندا اۋرۋ تاراتادى. بۇل ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە اسەر ەتىپ، ەكونوميكالىق شىعىنعا ۇرىندىرادى. كۇندەلىكتى ومىردە دە شىبىننىڭ شامادان تىس كوبەيۋى ادامداردىڭ جۇيكەسىن جۇقارتىپ، تۇرمىس ساپاسىن تومەندەتەدى.
شىبىندار جاعىمسىز كورىنگەنىمەن، تابيعاتتاعى ماڭىزدى بۋىنداردىڭ ءبىرى. ولاردىڭ تولىق جويىلۋى دا، شەكتەن تىس كوبەيۋى دە ەكوجۇيەنىڭ بۇزىلعانىن اڭعارتادى. ماسەلە شىبىنداردى تۇبەگەيلى جويۋدا ەمەس، تابيعاتپەن تەپە-تەڭدىكتى ساقتاي وتىرىپ ءومىر سۇرۋدە. تابيعاتتا ءاربىر تىرشىلىك يەسىنىڭ ءوز ورنى بار، ال سول تەپە-تەڭدىك بۇزىلسا، سالدارى بارىمىزگە تيەدى.