ءپىل، دينوزاۆر، قۇبىجىق ءپىشىندى: الماتى بوتانيكالىق باعىنداعى ەرەكشە 10 اعاش
الماتى. KAZINFORM - الماتى بوتانيكالىق باعىنىڭ 103,6 گەكتار اۋماعىندا دۇنيە جۇزىنەن اكەلىنگەن، سىرتقى كورىنىسى ەرەكشە اعاشتار وسەدى. ولاردىڭ اراسىندا سيرەك كەزدەسەتىن، بىرەگەي جانە قىزىل كىتاپقا ەنگەن اعاشتار دا بار.
الماتى بوتانيكالىق باعىنىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى سىرتقى كورىنىسى ەرەكشە، الىستان كوز تارتاتىن اعاشتار جايىندا الەۋمەتتىك جەلىدە جازدى.
1. ەگەر باققا سولتۇستىك پارتەردەن كىرسەڭىز، وندا كىرەبەرىستىڭ وڭ جاعىندا قىلقان جاپىراقتى اعاشتاردىڭ ءبىرىن كورۋگە بولادى. بۇل جىلان ءتارىزدى كادىمگى شىرشا. ول بىرەۋلەرگە اعاش مامونتقا ۇقساسا، باسقا بىرەۋلەرگە دينوزاۆر نەمەسە جىلان ورامىنا ۇقسايدى. قالاي دەسەك تە شىرشا ەشكىمدى بەي- جاي قالدىرمايدى. اعاش بوتانيكالىق باققا 1965 -جىلى 5 جاسىندا ءتىرى وسىمدىك رەتىندە اكەلىنگەن.
2. كادىمگى ورىكتىڭ ءبىر-بىرىمەن سيممەتريالى تۇردە ورىلگەن دىڭدەرى دە جۇرتتى تاڭ قالدىرادى. ورىك 70-جىلدارى وتىرعىزىلعان. ونى بوتانيكا جانە فيتوينترودۋكتسيا ينستيتۋتى عيماراتىنىڭ جانىنداعى اللەيادان كورۋگە بولادى.
3. جاپون باعىندا وركەندەرى ءىلۋلى تۇراتىن ەرەكشە تارالۋ ءپىشىنى بار «رەپەنس» ەۋروپالىق بالقاراعاي وسەدى. ونىڭ بۇتاقتارى تارماقتالعان مۇيىزدەرگە ۇقسايدى. «رەپەنس» سورتى جەردە جايىلعان وركەندەرمەن سيپاتتالادى، سوندىقتان اعاش 1,5-2 م بيىكتىكتە ەگىلەدى. جىڭىشكە وركەندەر قاتتى سالبىراپ، وسىمدىككە كوركەم كورىنىس بەرەدى.
4. جاپون باقشاسىندا، سونداي- اق، اڭگىمەلەسەتىن ورىننىڭ جانىندا ەرەكشە جايىلعان بۇدىرلى قاراعاش «كامپەرداۋني» وسەدى. ول شاتىرعا نەمەسە جاعاجاي قولشاتىرىنا ۇقسايدى. اعاش تەز وسەدى جانە ديامەترى 5 مەترگە جەتۋى مۇمكىن. وسىمدىكتىڭ ەرەكشەلىگى - بۇتاقتار تومەن قاراي ءوسىپ، ۋاقىت وتە كەلە جەرگە سالبىراپ تۇسەدى.
5. سولتۇستىك پارتەردىڭ ورتالىعىنداعى قىلقان جاپىراقتى اعاشتار دا تاڭ قالدىرادى. ولاردىڭ دىڭدەرى ءبىرتۇرلى بۇرالىپ، جەرگە قۇلاپ تۇسكەندەي جاتادى. تەڭىز دەڭگەيىنەن 2500 مەتر بيىكتىكتە وسەتىن تاۋ قاراعايى شىنىمەن دە سولاي وسەدى. مىقتى بەكىنۋ ءۇشىن جارتاسقا تامىرلارىمەن جابىسادى.
6. ورتالىق توعاننىڭ ديزاينىندا اۆستريالىق قارا قاراعايدىڭ كەسىلگەن پىشىندەرى بار. اعاشتار جاپوندىق نيۆاكي ستيلىندە كەسىلگەن. سونداي-اق مۇندا بارلىعى سەگىز كەسۋ ستيلى بار. ءسىز تەكان ستيلىندەگى اعاشتاردى كورەسىز.
7. «كونيفەرەتۋم» ۋچاسكەسىندە قولشاتىر تۇرىندە قىلقان جاپىراقتى كورە الاسىز. بۇل ۆەيمۋت قاراعايى. ول اعىلشىن تەڭىز ساياحاتشىسى دجوردج ۆەيمۋتتىڭ قۇرمەتىنە اتالعان. بۇل ءالى جاس اعاش، بولاشاقتا 30-60 مەترگە دەيىن وسەدى. ۆەيمۋت قاراعايىنىڭ بۇتاقتارى اعاش دىڭىنەن ەكى جاققا ءبولىنىپ، ءسال جوعارى قاراي وسكەن. سول سەبەپتى ونىڭ فورماسى ەرەكشە كورىنەدى.
8. سونداي-اق، «كونيفەرەتۋم» قىلقان جاپىراقتى وسىمدىكتەر ۋچاسكەسىندە ءسىز قىتاي جانە ۆيرگين ارشاسىنىڭ گيبريدىن كەزدەستىرەسىز، ول بارلىق اعاشتار سەكىلدى جوعارى جاققا ەمەس، شەتكە قاراي وسكەن. ولاي ءوسۋىنىڭ سەبەبى جاقىن جەردە تۇرعان ەنگەلمان شىرشاسى جاس اعاشقا بوگەت بولىپ، ونىڭ جوعارى قاراي وسۋىنە مۇمكىندىك بەرمەگەن.
9. «ەۋروپا، قىرىم جانە كاۆكاز» ەكسپوزيتسيالىق ۋچاسكەسىندە ۇشكىر جاپىراقتى ۇيەڭكى وسەدى، ول دا ەرىكسىز وزىنە نازار اۋدارتادى. ونىڭ جەرگە وتە جاقىن ورنالاسقان جانە شەتكە قاراي وسكەن تومەنگى قالىڭ بۇتاعى بار. كوپ ادام بۇل اعاشتى پىلگە ۇقساتىپ جاتادى، سەبەبى، ۇزىن بۇتاعى ءپىلدىڭ تۇمسىعىنا، ال دىڭدەگى وسىندىلەر تىستەرىنە ۇقسايدى.
10. سونداي-اق، «ەۋروپا، قىرىم جانە كاۆكاز» بولىمىندە ورنالاسقان قاراعاش - ەڭ قورقىنىشتى اعاش. مۇندا ءسىز اۋىزى اشىلعان قورقىنىشتى ءتۇردى كورە الاسىز. سەبەبى، مۇندا اعاش دىڭىنەن ەرتەگىدەگى قۇبىجىق شىعىپ كەلە جاتقان سەكىلدى كورىنەدى.
اۆتور
دۋمان ارعىنگەلدى