ءماجىلىس بۇگىن راقىمشىلىق تۋرالى زاڭدى تالقىعا سالادى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسى وتەدى. وندا دەپۋتاتتار ەل كونستيتۋتسياسىنىڭ 30 جىلدىعىنا وراي راقىمشىلىق جاساۋ تۋرالى زاڭ جوباسىن تالقىعا سالىپ، قارجى نارىعىن دامىتۋ ماسەلەلەرىنە قاتىستى زاڭداعى سەنات جاڭا رەداكسيادا ۇسىنعان باپتاردى پىسىقتايدى.

9-ماۋسىمدا ءماجىلىس سپيكەرى ەرلان قوشانوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن پالاتانىڭ وتىرىسىندا بۇگىنگى جالپى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبى ناقتىلانعان ەدى. سوعان سايكەس، الدىمەن دەپۋتاتتاردىڭ تالقىلاۋىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ جانە جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ 2024 -جىلعى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتىڭ اتقارىلۋى تۋرالى ەسەپتەرى ۇسىنىلۋى ءتيىس. ءبىراق، كەشە ءماجىلىستىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى ۇسىنعان كۇن تارتىبىندە ۇكىمەت پەن جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ ەسەبى ۇسىنىلاتىندىعى تۋرالى مالىمەت بولمادى.

سونىمەن بۇگىنگى وتىرىستا قارالاتىن باستى قۇجاتتىڭ ءبىرى - «قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ وتىز جىلدىعىنا بايلانىستى راقىمشىلىق جاساۋ تۋرالى» زاڭ جوباسى بولماق.

قۇجات مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىمەن دەپۋتاتتار تاراپىنان ازىرلەنىپ، قىلمىستىق ساياساتتى ىزگىلەندىرۋگە باعىتتالعان. زاڭ جوباسى ازاماتتار مەن مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەلەۋلى قاۋىپ توندىرمەيتىن قىلمىستار جاساعان ادامداردى قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن نەمەسە جازادان بوساتۋدى كوزدەيدى.

راقىمشىلىق قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار مەن اسا اۋىر ەمەس قىلمىس، سونداي-اق اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىس جاساعان ادامدارعا زالال كەلمەگەن نەمەسە ول تولىق وتەلگەن جاعدايدا ۇسىنىلادى.

سونىمەن قاتار زالالدىڭ نەمەسە ازاماتتىق تالاپتىڭ بولۋىنا قاراماستان اۋىرلىعى ورتاشا قىلمىس جاساعان ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك وسال ساناتتارىنا قولدانىلۋى مۇمكىن. نەگىزگى بايانداماشى - زاڭناما جانە سوت- قۇقىقتىق رەفورما كوميتەتىنىڭ مۇشەسى ابزال قۇسپان.

زاڭ جوباسى ءماجىلىس قاراۋىنا 4-ماۋسىمدا تۇسكەن ەدى.

زاڭناما جانە سوت- قۇقىقتىق رەفورما كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى سنەجاننا يماشيەۆانىڭ سوزىنە قاراعاندا، زاڭ جوباسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى كونستيتۋتسياسىنىڭ وتىز جىلدىعىنا بايلانىستى گۋمانيزم قاعيداسى نەگىزىندە قىلمىستىق ساياساتتى ىزگىلەندىرۋ ماقساتىندا دەپۋتاتتاردىڭ باستاماسىمەن ازىرلەندى.

- قۇجاتتا ازاماتتارمەن مەملەكەتتىڭ قاۋىپسىزدىگىنە ەلەۋلى قاتەر توندىرمەيتىن قىلمىستار جاساعانى ءۇشىن سوتتالعانداردى، ونىڭ ىشىندە ازاماتتاردىڭ الەۋمەتتىك وسال ساناتتارىن، كامەلەتكە تولماعانداردى، كامەلەتكە تولماعان بالالارى بار ايەلدەردى، جۇكتى ايەلدەردى، ۇوس قاتىسۋشىلارى مەن مۇگەدەكتەردى جانە ولارعا تەڭەستىرىلگەن ادامداردى، زەينەتكەرلەردى، مۇگەدەكتەردى جانە باسقالاردى بوساتۋ ۇسىنىلادى، - دەدى س. يماشەۆا.

ال ءماجىلىس دەپۋتاتى ءۇنزيلا شاپاق تىلشىلەرگە بەرگەن سۇحباتىندا ناقتى بوساتىلۋى مۇمكىن ادامداردىڭ سانىن اتادى.

- 4,1 مىڭ ادام بوساتىلادى. الدىن الا ەسەپتەۋلەرگە توقتالساق، قىلمىستىق اتقارۋ مەكەمەلەرىنەن شامامەن 632 سوتتالعان، پروباتسيا قىزمەتىنىڭ تىزىمىندە تۇرعان 3,5 مىڭ ادام بوسايدى. ال باس بوستاندىعىنان ايىرۋ ورىندارىنداعى 5,4 مىڭ سوتتالعانعا جانە پروباتسيا قىزمەتىنىڭ ەسەبىندە تۇرعان 5,5 ادامعا جازانىڭ وتەلمەگەن مەرزىمىن سارالاپ قىسقارتۋ قولدانىلادى. سوندا، بارلىق مەرزىم قىسقارتۋ 11 مىڭ ادامدى قامتيدى، - دەدى ءۇ. شاپاق.

جالپى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبى جوباسىندا «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە قارجى نارىعىن دامىتۋ، قارجىلىق كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردى تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ، بايلانىس جانە ارتىق زاڭنامالىق رەگلامەنتتەۋدى بولعىزباۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭىنىڭ سەنات جاڭا رەداكتسيادا ۇسىنعان جەكەلەگەن باپتارى بار.

ەستە بولسا، 29-مامىردا وتكەن سەناتتىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتاتتار وسى زاڭدى قاراعان ەدى. تالقىلاۋ بارىسىندا سەناتورلار زاڭدى كونسەپتۋالدى تۇردە قولداپ، وعان ءبىرقاتار تۇزەتۋ ەنگىزدى. ناقتى ايتقاندا، مەملەكەتتىك ورگاندار مەن كرەديتتىك بيۋرولاردىڭ اقپاراتتىق جۇيەلەرى اراسىندا مەرزىمدى اسكەري قىزمەتكە شاقىرۋ تۋرالى اقپارات الماسۋعا قاتىستى وزگەرىستەر بار.

ودان بولەك، دەپۋتاتتار بانك قۇپياسى مەن ميكروكرەديت بەرۋ قۇپياسىن قۇرايتىن اقپاراتقا زاڭسىز قول جەتكىزۋدىڭ سالدارىن جويۋ جونىندە شارالار قابىلداۋ مەرزىمدەرىن ناقتىلاۋدى ۇسىندى. سەناتورلار ۇسىنعان تۇزەتۋلەر اياسىندا ۇلتتىق بانكتىڭ انتيفرود-ورتالىعىنىڭ دەرەكقورلارىن ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارىنىڭ بازالارىمەن ينتەگراتسيالاۋ رەگلامەنتتەلەدى، الماسۋعا جاتاتىن مالىمەتتەردىڭ تىزبەسى ناقتىلانادى جانە الاياقتىق بەلگىلەرى بار قوڭىراۋ انىقتالعان جاعدايدا ۇيالى بايلانىس وپەراتورلارىنىڭ ءىس- ارەكەتتەرى ايقىندالادى.

4-ماۋسىمدا وتكەن ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتاتتار دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ، ونىڭ ۆەدومستۆولىق باعىنىستى ۇيىمدارىنىڭ حالىقتى جانە دەنساۋلىق ساقتاۋ وبەكتىلەرىن دارىلىك زاتتارمەن جانە مەديتسينالىق ماقساتتاعى بۇيىمدارمەن قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىنە جۇرگىزىلگەن اۋديت ناتيجەلەرى تۋرالى جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ ەسەبىن تىڭدادى.

اۋديت ناتيجەسىمەن جوعارى اۋديتورلىق پالاتانىڭ ءتوراعاسى ءاليحان سمايىلوۆ تانىستىردى. ول ەلىمىزدە وندىرىلەتىن ءدارى- دارمەكتەر سانى ەكى ەسە ازايىپ كەتكەنىن ايتتى.

- وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردەن ساتىپ الۋدىڭ جالپى كولەمىنىڭ وسۋىنە قاراماستان، وتاندىق كومپانيالار جەتكىزەتىن ءدارى-دارمەكتەر اسسورتيمەنتى 968-دەن 507-گە دەيىن، ياعني 2 ەسەگە جۋىق ازايعان. باسقاشا ايتقاندا، وتاندىق تاۋار وندىرۋشىلەر ءوندىرىسى جەڭىل مەديتسينالىق بۇيىمدار شىعارۋدى ۇلعايتقانىمەن، ەلىمىزدە وندىرىلەتىن ءدارى-دارمەكتەر سانى قىسقارىپ جاتىر، - دەدى ول.

تالقىلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا ءماجىلىس ءتوراعاسى ەرلان قوشانوۆ مەملەكەت باسشىسى وتاندىق فارماتسيەۆتيكا ونەركاسىبىن دامىتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇنەمى اتاپ كەلەتىنىن، وسىعان وراي دەپۋتاتتىق كورپۋس سالاعا زاڭنامالىق تۇرعىدان قاجەتتى قولداۋ كورسەتۋگە دايىن ەكەنىن جەتكىزدى. بۇل رەتتە پالاتا سپيكەرى مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2025 -جىلعا قاراي وتاندىق وندىرىستەگى ءدارى-دارمەك پەن مەديتسينالىق بۇيىمداردىڭ ۇلەسىن 50 پايىزعا دەيىن جەتكىزۋ جونىندەگى ماقسات ورىندالماعانىن اتاپ ءوتتى.

- كورىپ وتىرعانىمىزداي، ءدارى- دارمەكپەن جانە مەديتسينالىق بۇيىمدارمەن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ بويىنشا مىندەتتەر ءالى دە جەتكىلىكتى. سالا جۇيەلەنگەن ءتاسىل مەن نەعۇرلىم وزىق كوزقاراستى تالاپ ەتەدى. ەسەپتى تىڭداۋ قورىتىندىسى بويىنشا ءبىز ۇكىمەتكە، ۋاكىلەتتى ورگاندار مەن اكىمدىكتەرگە ۇسىنىمدار دايىندادىق. دەپۋتاتتار سالاداعى جاعدايدى جاقسارتۋ بويىنشا ناقتى شارالار ۇسىندى. ۇكىمەت بۇگىنگى تالقىلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا دەپۋتاتتاردىڭ بارلىق ۇسىنىسىن ەسكەرۋى قاجەت. ءوز تاراپىمىزدان قاجەتتى كومەك كورسەتۋگە دايىنبىز، - دەدى ە. قوشانوۆ.

سونىمەن قاتار دەپۋتاتتار ورمان شارۋاشىلىعى جانە ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار ماسەلەلەرى تۋرالى زاڭدى ەكىنشى وقىلىمدا قابىلدادى.

زاڭ جوباسىنىڭ نەگىزگى نورمالارى:

ەرەكشە ستراتەگيالىق ماڭىزى بار سۋ شارۋاشىلىعى قۇرىلىس جايلارىن جانە سەلدەن، قار كوشكىندەرىنەن، كوشكىندەردەن قورعاۋ قۇرىلىس جايلارىن سالۋ، سونداي-اق ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن سۋارمالى اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارىن، اۋىل شارۋاشىلىعى، بيولوگيالىق جانە يرريگاتسيالىق- مەليوراتسيالىق، بالىق شارۋاشىلىعى بەيىنىندەگى عىلىمي- زەرتتەۋ جانە وقۋ ورىندارىنىڭ تاجىريبەلىك القاپتارىنىڭ جەرلەرىن، ورمان جانە سۋ قورىن الىپ قويۋعا رۇقسات بەرۋ؛
اۋىلدى ەلدى مەكەندەردىڭ نەمەسە الەۋمەتتىك، ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىم وبەكتىلەرىنىڭ جۇمىس ىستەۋىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردىڭ جەرلەرىن اۋىستىرۋعا؛
قاراۋىندا ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار بار مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ قۇزىرەتىن بەلگىلەۋ؛
الاكول مەملەكەتتىك تابيعي قورىعىنىڭ ارنايى بولىنگەن ۋچاسكەلەرىندە جەرگىلىكتى حالىقتىڭ مۇقتاجى ءۇشىن ءشوپ شابۋ مۇمكىندىگى ماسەلەسىن ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ بەلگىلەگەن تارتىپپەن شەشۋى.
زاڭ جوباسىن ەكىنشى وقىلىمعا دايىنداۋ بارىسىندا دەپۋتاتتار كەلەسىدەي تۇزەتۋلەر ەنگىزدى:

ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار قۇرىلعانعا نەمەسە كەڭەيتىلگەنگە دەيىن سالىنعان دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم بەرۋ وبەكتىلەرىنىڭ، زيراتتاردىڭ، تازارتۋ قۇرىلىس جايلارىنىڭ، ەلەكتر بەرۋ جەلىلەرىنىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن ولاردىڭ نىسانالى ماقساتىن وزگەرتپەي، ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردىڭ جەرىن اۋىستىرۋعا رۇقسات بەرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرۋ. بۇل رەتتە ولاردىڭ نىسانالى ماقساتى وزگەرتىلمەيدى؛
ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردا تۋريستىك وبەكتىلەردىڭ قىزمەتىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن جول، كوپىر، بايلانىس جانە وزگە دە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمدى جوبالاۋ، سالۋ جانە پايدالانۋدىڭ ءتارتىبىن بەلگىلەۋ؛
ورمان شارۋاشىلىعى سالاسىنىڭ ماماندارىنا ءشوپ شابۋعا جانە مال جايۋعا جەر تەلىمدەرىن بەرۋ؛
تابيعي ورتتەردى ءسوندىرۋ ءۇشىن جانار-جاعارماي ماتەريالدارى مەن اۆياوتىن رەزەرۆىن قۇرۋ.
استانا قالاسىنىڭ ورمان ساياباق ايماعى جەرلەرىن باسقارۋ جانە پايدالانۋ ءتارتىبىن بەلگىلەۋ.

مۇنان بولەك، ءماجىلىس «بايتەرەك» عارىشتىق زىمىران كەشەنىن قۇرۋ تۋرالى قازاقستان- رەسەي كەلىسىمىنە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى حاتتامانى راتيفيكاتسيالادى. حاتتاما ارقىلى ۇشۋ سىناقتارىنىڭ باستالۋ كۇنىن 2025 -جىلدىڭ جەلتوقسانىنا اۋىستىرۋ تۋرالى تۇزەتۋ ەنگىزىلەدى. سونداي- اق رەسەي تاراپىنىڭ 2028-2039 -جىلدار ارالىعى كەزەڭىندە «بايتەرەك» كەشەنىنەن جىلىنا كەپىلدەندىرىلگەن ۇشۋ سانى ەكىدەن ۇشكە دەيىن ۇلعايتىلادى. بۇل جوبانىڭ وتەلۋىنە قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وزگەرىستەر سالىقتىق پرەفەرەنتسيالارعا دا قاتىستى. «بايتەرەك» كەشەنىن ۋاقتىلى پايدالانۋعا بەرۋ قازاقستانعا عارىش اپپاراتتارىن ازىرلەۋ مەن جاساۋدان باستاپ ولاردى «بايتەرەك» كەشەنىنەن ۇشىرۋعا دەيىن ءتيىمدى كوممەرتسيالىق قۇرىلىمى بار تولىققاندى عارىش سالاسىن قۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

اۆتور

مارلان جيەمباي