ءجۇز جاساۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟

امەريكالىق بەلگىلى كارديولوگ كلايد يانسي ءاربىر ادامنىڭ ۇزاق ءومىر سۇرۋگە مۇمكىندىگى بارىن ايتادى. ول ءۇشىن قاراپايىم جەتى قاعيدانى جادىندا ۇستاسا بولعانى.

ءبىرىنشى. ادام بەلسەندى ءومىر سۇرۋگە ۇمتىلۋى كەرەك. قيمىل مەن ءىس-ارەكەت كوپ بولعان جاعدايدا عانا دەنساۋلىق سىر بەرمەيدى. ەكىنشى. حولەستەرين دەڭگەيىن ءبىلىپ، ونى قاداعالاپ وتىرۋ قاجەت. قاندا حولەستەريننىڭ كوپتىگى جۇرەك دەرتىن اسقىندىرادى. ءۇشىنشى. ديەتا ۇستاۋدى ادەتكە اينالدىرعان ءجون. دۇرىس تاماقتانۋ - دەنساۋلىقتى شىڭداۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى. اسىرەسە، كوكونىستەردى ءجيى جەۋ - سەرگەك جۇرۋگە سەپتىگىن تيگىزەدى.

ءتورتىنشى. قان قىسىمىن ۇدايى قاداعالاۋ قاجەت. قان قىسىمىنىڭ جوعارىلاۋى «كۇتپەگەن جەردەن كەلەتىن ءولىم» دەپ سانالادى. بەسىنشى. ءوز سالماعىڭىزدى دۇرىس ساقتاڭىز. ارتىق سالماق جۇرەك اۋرۋى مەن ينسۋلتتى تۋدىرادى. سەمىزدىك - ادام ءومىرىن قىسقارتاتىن بىردەن-ءبىر دەرت. التىنشى. ديابەتتىڭ قاتەرلى ەكەندىگى جادىڭىزدا ءجۇرسىن. ول قان قىسىمىن جوعارلاتۋعا، ۇمىتشاقتىق دەرتىن اسقىندىرۋعا، جۇرەك دەرتىن قوزدىرۋعا سەبەپشى بولادى. جەتىنشى. تەمەكى تارتپاڭىز. شىلىمعا قۇمار ادامنىڭ از ءومىر سۇرەتىندىگى جانە مەزگىلىنەن بۇرىن كوز جۇماتىنى مەديسينادا دالەلدەنگەن. تەمەكىنى بىردەن تاستاعان كىسىنىڭ جۇرەك سوعىسى قالپىنا كەلىپ، جۇرەك اۋرۋى مەن ينسۋلتتەن الدىن الا ساقتانادى ەكەن.

كلايد يانسي دەنى ساۋ، ۇزاق ءومىر سۇرگەن كىسىلەر مەملەكەتكە قىرۋار پايدا اكەلەتىندىگىن ايتادى. ولار ەڭ الدىمەن ءوز قاراجاتىن ۇنەمدەيدى. وكىنىشكە قاراي، كەيدە ادامدى اۋرۋ اينالدىرىپ الادى. ونىڭ كەيبىرەۋى كىسىنىڭ وزىنەن دە بولادى. ءبىراق گيپپوكرات انتىنا ادال دارىگەرلەر ادامدى قانداي جاعدايدا دا امان الىپ قالۋدى باستى مىندەتى رەتىندە سانايدى. الايدا... دارىگەردىڭ ءبارى ءدانىشپان ەمەس. پەندە. ءبىرىنىڭ قولىنان ءبارى كەلسە، ەندى ءبىرىنىڭ كەسەلگە قاۋقارى جەتپەگەنى تۇگىلى، قولدان اۋرۋ جاماپ بەرەدى.

بۇل توڭىرەكتە اڭگىمە كوپ. اسىرەسە، سوڭعى كەزدەرى پلاستيكالىق حيرۋرگيامەن اينالىساتىنداردىڭ جولى بولىپ تۇر. ولاردى كادىمگى كولىك جوندەيتىن شەبەرلەرمەن سالىستىرۋعا بولمايدى. سالا ماماندارى كۇندىز-ءتۇنى قاربالاستا جانە ولار دەنەنىڭ كەز كەلگەن بولىگىنە وتا جاساي بەرەدى. قالتالىلار مەن تانىمال تۇلعالار ادەمى بولۋ ءۇشىن اقشالارىن دا اياپ جاتقان جوق. ايتالىق، امەريكالىقتار جىلىنا 12،1 ميلليون وتا جاساتىپ، وسى ماقساتقا 10،3 ميلليارد دوللار جۇمساعان. دەسەك تە، ءار وتانىڭ ارعى جاعىندا نە كۇتىپ تۇرعانىن ەشكىم ءدوپ باسىپ ايتا المايدى. ولاردىڭ اراسىندا قاتەلەسەتىندەر قانشاما!

قاتەلىك دەمەكشى، ءبىر وقيعا رەسەيدىڭ يجەۆسك قالاسىندا بولعان. 29 جاستاعى جىگىتكە قاتەرلى ىسىك دەگەن دياگنوزبەن وتا جاساۋ بارىسىندا ۇزىندىعى 5 سانتيمەتر شىرشا تاپقان. رەسەيدىڭ فتيزياتر دارىگەرى ميحايل پەرەلمان ءوز تاجىريبەسىندە مۇنىڭ تۇك ەمەستىگىن العا تارتادى. ول پاسيەنتتەرىنىڭ تىنىس جولىنان ينە، ءتىس پروتەزىن، ينگالياتور قالپاعىن، باس كيىمنىڭ مەتالل جۇلدىزشاسىن دا العان كۇنى بولىپتى. بۇل ادامداردىڭ ءوز كىناسىنەن بولعان جاعدايلار.

مىسالى، مىنا زاتتار ادامنىڭ ىشەكتەرى مەن اسقازانىنان الىندى دەگەنگە سەنگىڭ كەلمەيدى. چەليابى وبلىستىق بالالار كلينيكالىق اۋرۋحاناسىنداعى حيرۋرگيا ءبولىمىنىڭ دارىگەرلەرى كىشكەنتاي بالانىڭ اسقازانىنان 40 تان استام كىشكەنتاي ماگنيتتى الىپ شىقتى. ءبىر 1،4 ايلىق بالانىڭ اناسى ماگنيتتەردىڭ اياق استىنان ازايىپ قالعانىن بايقاعان سوڭ مەديسينالىق كومەك سۇراپ كەلگەن. ۋلترادىبىستىق زەرتتەۋ جاساعان جەرگىلىكتى ەمحانانىڭ دارىگەرلەرى بالانىڭ اسقازانىنداعى كوپتەگەن بوگدە زاتتاردى كورگەن. ءسابيدى جەدەل تۇردە چەليابى قالاسىنىڭ اۋرۋحاناسىنا جەتكىزىپ، وندا وعان بوگدە زاتتاردى الىپ شىعۋ بويىنشا قۋىستىق وتا جاسالدى.

ال دارىگەرلەر وتا جاساۋ بارىسىندا ادام دەنەسىندە ءتۇرلى قۇرالدارىن ۇمىتىپ كەتەتىن ساتتەر دە بولىپ تۇرادى. ءتىپتى دامىعان ەلدەردە وسىنداي وقيعالار بولاتىندىعىنا سەنگىڭ كەلمەيدى. ماسەلەن، نەمىس حيرۋرگتەرى ءبىر زەينەتكەرگە وتا جاساۋ كەزىندە 16 زاتتى تاستاپ كەتكەن. قاتەرلى ىسىكتەن بۇرىن وتا زاردابىنان قازا تاپقان ارداگەردىڭ تۋىستارى دارىگەرلەردى سوتقا بەرىپ 65 مىڭ ەۆرو تالاپ ەتكەن. وسى سەكىلدى وقيعالار ەلىمىزدە دە بولىپ تۇرادى. بۇل ورايدا گيپپوكرات انتىن بۇزعان ازاماتتار ءتيىستى جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلاتىندىعىن ەسكەرتە كەتكەنىمىز ورىندى بولار. انتقا ادالدىق تانىتپاعاندار تۋرالى ماقالانى گازەتىمىزدىڭ الداعى ساندارىنان وقي الاسىزدار...

جولداسبەك دۋاناباي

«ايقىن» گازەتى