ءازىلحان نۇرشايىقوۆتى ادەبيەت الەمىنە كوتەرگەن كوسمودروم
پاۆلودار. KAZINFORM - «ماحاببات، قىزىق مول جىلدار» رومانىن بىلمەيتىن جان كەمدە-كەم. رومان اۆتورى، قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ وسى كىتاپتى جازۋىنا پاۆلودار وبلىستىق «Saryarqa samaly» (بۇرىنعى « قىزىل تۋ») گازەتى سەبەپ بولعان ەكەن.
ءا. نۇرشايىقوۆ پاۆلودار وبلىستىق «قىزىل تۋ» گازەتىنە 1953-1956-جىلدار ارالىعىندا رەداكتورلىق ەتكەن. قالامگەر وسى ۋاقىت ىشىندە اۋداندارداعى ەڭبەككەرلەر تۋرالى وچەركتەردى بۇرقىراتىپ جازىپ، وڭىرلىك پۋبليتسيستيكانىڭ دامۋىنا زور ەڭبەك ءسىڭىردى. كەيىن وسى جازبالارىنىڭ باسىن قوسىپ، «الىستاعى اۋداندا» اتتى كىتابىن شىعاردى. بۇل گازەت رەداكتورىنىڭ بولاشاقتا جازۋشىلىققا كوشۋىنىڭ باسى ەدى. ءا. نۇرشايىقوۆ كەيىن بەرگەن سۇحباتتارىندا «ماحاببات، قىزىق مول جىلدار» رومانىنىڭ العاشقى سيۋجەتتەرى پاۆلودار جەرىندە جۇرگەنىندە ويعا كەلگەنىن اشىپ ايتادى.
«ءتىپتى كوشەدە كەلە جاتىپ، ويعا تۇسكەن نارسەمدى ۇمىتىپ قالارمىن دەگەن ويمەن ورتا جولدا توقتاي قالىپ، قوينىمداعى بلوكنوتقا ءتۇرتىپ قوياتىنمىن. سىرتتاي قاراعان ادامعا بۇل قيمىل-ارەكەتىم ەسى ساۋ ەمەس ادامدى ەلەستەتكەن دە شىعار. ءبىراق شىعارماشىلىقپەن اۋىرۋ دەگەن ءبىر بولەك اڭگىمە عوي»، - دەيدى.
مۇنىڭ بارلىعى نۇرشايىقوۆ شىعارمالارىن ىزدەپ وقىعان وقىرماندارعا بەلگىلى. ارينە، قازاق ەلىنە ايگىلى بولعان روماننىڭ العاشقى تاراۋلارى پاۆلودار جەرىندە تۋعانى - جەرگىلىكتى حالىق ءۇشىن ەرەكشە ماقتانىش.
جازۋشى بۇل تۋرالى ءوز ەستەلىگىندە: «پاۆلودار جەرى مەنى ادەبيەت الەمىنە كوتەرگەن كوسمودرومىم» دەپ جازىپ كەتكەن.
بيىل ايگىلى قالامگەر رەداكتورلىق ەتكەن «Saryarqa samaly» گازەتىنە 95 جىل تولىپ وتىر. كەرەكۋدەگى اقپارات سالاسىنىڭ اي-كۇنىنە اينالعان وبلىستىق باسىلىم 1929-جىلدىڭ 15- اقپانىنان شىعا باستاعان.
باسىلىم ەڭ العاش «كەڭەس تۋى» دەگەن اتاۋمەن جارىق كورگەن. باسىلىمنىڭ نەگىزىن عۇلاما عالىم، ادەبيەتتانۋشى بەيسەنباي كەنجەبايەۆتىڭ ءوزى قالاپ، تۇڭعىش رەداكتورى بولدى. العاش اراب ارپىمەن، كەيىن لاتىنشا گرافيكامەن جارىق كورگەن. العاشقى نومىرىنە بەيسەنباي كەنجەبايەۆ، ءامىرعالي ەپماعامبەتوۆ جانە كارىم اجىبەكوۆ قول قويعان.
1930-1940-جىلدارى رەداكتسيانىڭ دامۋىنا اۋباكىر اياپبەرگەنوۆ، بالتابەك اسانوۆ، جۇمات دوسقارايەۆ، ءابىلقايىر بايمولدين، اعايىندى ساعىنباي، زەيىن شاشكيندەر، زىكىريا ابدۋللين، سۇلتان لەپەسوۆ جانە تاعى دا باسقا جەرلەس قالامگەرلەرىمىز زور ۇلەسىن قوستى.
وڭىرلىك گازەتتە كوپتەگەن بەلگىلى تۇلعالار قىزمەت ەتتى. كەيىنگى تولقىنمەن اقىن-جازۋشىلار قالمۇقان يسابايەۆ، قاليجان بەكحوجين، قابدىكارىم ىدىرىسوۆ، رامازان توقتاروۆ جانە وزگە دە قالامگەرلەر باسىلىممەن شىعارماشىلىق بايلانىستا بولعان، تىرناقالدى ولەڭدەرى جاريالانعان. رەداكسيادا سونداي-اق اقىن ەسەنتاي ەربوتين، قالامگەر مەيرام اسىلعازيندار ەڭبەك ەتتى.
گازەت ءوز تاريحىندا ءۇش مارتە اتاۋ اۋىستىرعان. «كەڭەس تۋىنان» سوڭ 1930-جىلى «كولحوز»، كەيىنىرەك «قىزىل تۋ»، ال 1991-جىلدان «سارىارقا سامالى» اتالدى.
گازەتتە 90-جىلدارى جۇمىس ىستەگەن اعا بۋىن جۋرناليستەر اجىبەك ءجۇسىپوۆ، مۇحامەدجان داۋرەنبەكوۆ، ايتجان بادەلحان، تولەۋبەك قوڭىروۆ، قاجىمۇرات سماعۇلوۆ، تۇرسىنباي يبادۋللين، باقىت بايمۇراتوۆ، وسكەنباي تاستەمحانوۆ، عالىمبەك جۇماتوۆ، شولپان بايعالى، فاريدا بىقاي، سوتسيال ايتەنوۆ، مۇباراك جامانبالينوۆ، ارمان قاني، نۇرتورە ءجۇسىپ، عالىم ومارحان جانە باسقالارىنىڭ سول تۇستاعى شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرى مەن باستاماشىل ويلارى وقىرمان قاۋىمعا جاقسى تانىس. كوپ قيىندىققا قاراماستان جۋرناليستەر قالامدارىن ۇشتاپ، ەل ومىرىنەن تەرەڭنەن سىر شەرتە الدى. حالىقتى سەرپىلتىپ، جاقسىلىقتىڭ نۇرىن سەپتى.
بەيسەنباي كەنجەبايەۆتان كەيىن گازەتكە ءار جىلدارى عالىم مالدىبايەۆ، حامزا سىزدىقوۆ، جازۋشى ءازىلحان نۇرشايىقوۆ، ومارعالي قۇدىشيەۆ، سۇبىحان شوشانوۆ، بالتاباي سەيسەنبەكوۆ، ءالقوجا مۇحامەدجانوۆ، مۇحيت وماروۆ، اسىل ابىشيەۆ رەداكتورلىق ەتتى. رەداكسيا ۇجىمىنا بۇگىندە ايماعىمىزعا تانىمال قالامگەر نۇربول جايىقبايەۆ باسشىلىق ەتىپ وتىر.
باسىلىمنىڭ تارالىمى 2014-2015-جىلدارى 50 مىڭ داناعا دەيىن وسكەن ۋاقىتى بولعان. بۇل جەتىستىگى ءۇشىن 2014-جىلى ۇجىم قازاقستان جۋرناليستەر اكادەمياسىنىڭ جالپىۇلتتىق سىيلىعى «التىن جۇلدىز» ديپلومىمەن ماراپاتتالسا، ال 2022-جىلى «ۇركەر» جالپىۇلتتىق جۋرناليستيكا سىيلىعىن «ۇزدىك وڭىرلىك ب ا ق» اتالىمىندا جەڭىپ الدى.