بۇگىن - تاۋەلسىزدىك كۇنى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىگى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭعا قول قويىلعانىنا 33 جىل تولىپ وتىر.

ال وسى ازات كۇننىڭ ەسىگىنە كىلت سالعان جەلتوقسان وقيعاسىنا 38 جىل بولدى.

قازاق حالقىن قويىپ الەم تاريحىندا ءبىر عانا داتانىڭ ۇلت تاريحىندا وشپەستەي ەتىپ ءىز قالدىرعان ءساتى نەكەن ساياق. سوندىقتان دا 16-جەلتوقساندى ەلدەگى ءاربىر وتباسى اركەلكى قارسى الادى. ءبىرى ءۇشىن بۇل كۇن ەل تاۋەلسىزدىگىن ۇلىقتاپ، اسىر سالاتىن مەرەكە بولسا، تاعى ءبىر توپ قاۋىم ءۇشىن جەلتوقسان وقيعاسىن ەسكە الاتىن كيەلى كۇن.

تاۋەلسىزدىكتىڭ 33 جىلىندا حالىقتىڭ ءومىر ساپاسى قانشالىقتى وزگەرگەنىن رەسمي ستاتيستيكانىڭ ساندارىمەن سويلەتكىمىز كەلگەن. وكىنىشكە قاراي، رەسمي ستاتيستيكا دەرەكتەرىنىڭ كوبى 2000 جانە 2009 -جىلعى كورسەتكىشتەردەن باستالادى. وسى قولدا بار دەرەكتەردىڭ نەگىزىندە تاۋەلسىزدىك جىلدارى قازاقستاندىقتاردىڭ ومىرىندە قانداي وزگەرىستەر بولعانىن بەينەلەپ كوردىك.

رەسمي ستاتيستيكا بويىنشا ەلدەگى ۇلتتىق بايلىقتىڭ بالانستىق قۇنى (بۇكىل قارىز، شىعىنداردى شەگەرگەندەگى تازا بايلىق) 2009 -جىلى 11 تريلليون 906 ميلليارد 806,2 ميلليون تەڭگە بولسا، 2023 -جىلى 93 تريلليون 893 ميلليارد 393,2 ميلليون تەڭگەگە جەتكەن. بۇدان كەيىنگى 15 جىلدا ۇلتتىق بايلىق 7,9 ەسە وسكەنىن كورۋگە بولادى.

اشىق دەرەككوزدەردەگى مالىمەتكە سۇيەنسەك، ەلىمىزدە 1991 -جىلى 26,6 ميلليون توننا مۇناي وندىرىلسە، 2023 -جىلى بۇل كورسەتكىش 90 ميلليون تونناعا جەتكەن. دەمەك، تاۋەلسىزدىك العان كەزەڭنەن بەرگى 33 جىلدا 1 ميلليارد 919 ميلليون 500 مىڭ توننا مۇناي وندىرىلگەن.

2010 -جىلى حالىقتىڭ جان باسىنا شاققانداعى ورتاشا اقشالاي تابىسى 40680 تەڭگە بولسا، 2024 -جىلدىڭ قازان ايىندا 206887 تەڭگە بولىپ وتىر. 2010 -جىلى ۇلتتىق ۆاليۋتانىڭ دوللارعا شاققانداعى باعامى 147,78 تەڭگە بولعان، كەيىنگى 14 جىلدا حالىقتىڭ اقشالاي تابىسى 5,08 ءوستى دەگەن ءسوز.

2008 -جىلى قازاقستان حالقى 4 تريلليون 13 ميلليارد 75,2 ميلليون تەڭگەنىڭ تاۋارىن ءوندىرىپ، 4 تريلليون 40 ميلليارد 414 ميلليون تەڭگەنىڭ قىزمەتىن كورسەتكەن. ال 2023 -جىلى 24 تريلليون 715 ميلليارد 639,5 ميلليون تەڭگەنىڭ تاۋارىن ءوندىرىپ (16 جىلدا 6,1 ەسە وسكەن)، 35 تريلليون 435 ميلليارد 819,9 ميلليون تەڭگەنىڭ قىزمەتىن كورسەتكەن (8,7 ەسە).

قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 1999 -جىلى 65,63 جىل بولسا، 2023 -جىلى 75,09 جىلعا جەتكەن. دەمەك، 24 جىلدا حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 10 جىلعا جۋىق ۇزارعان.

2000 -جىلى ەلىمىزدە 27391 اجىراسۋ تىركەلسە، 2023 -جىلى بۇل سان 40227 گە جەتكەن. 23 جىلدىڭ ىشىندە 1,4 ەسە ارتقان. 2000 -جىلى 1000 ادامعا شاققانداعى اجىراسۋ كورسەتكىشى 1,84 بولسا، 2023 -جىلى بۇل كورسەتكىش 2,02 بولعان. ال تىركەلگەن نەكە سانى 2000 -جىلى 90873 بولسا، 2023 -جىلى 120851-گە جەتكەن. 1000 ادامعا شاققانداعى نەكە قيۋ كورسەتكىشى 2000 -جىلعى 6,11 كوەففيتسەنتتەن 2023 -جىلى 6,07-گە كەمىگەن.

ەلدەگى 1000 ادامعا شاققانداعى تۋۋ كورسەتكىشى 2000 -جىلى 14,92 بولسا، 2023 -جىلى 19,52-گە جەتكەن. 2000 -جىلى ەلىمىزدە 222054 ادام دۇنيەگە كەلسە، 2023 -جىلى 388428 مىڭ ادام ءومىر ەسىگىن اشقان.

ال ءولىم-ءجىتىم 2000 -جىلى 149778 ادام بولسا، 2023 -جىلى 130686 ادامعا ازايعان، ياعني 2000 -جىلى 1000 ادامعا شاققانداعى ءولىم-ءجىتىم سانى 10,10 بولسا، 2023 -جىلى بۇل شاما 6,57-گە تۇسكەن.

قازان ايىنداعى سوڭعى ستاتيستيكا بويىنشا قازاقستان حالقىنىڭ رەسمي سانى 20 ميلليون 223 مىڭ 218 ادامعا جەتكەن.

اۆتور

ەسىمجان ناقتىباي