بۇگىن - ۇلت ۇستازى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان كۇنى

فوتو: فوتو: اشىق دەرەككوزدەن

استانا. قازاقپارات - 5- قىركۇيەك - الاش قوزعالىسىنىڭ قايراتكەرى، عالىم، تۇركىتانۋشى، قازاق ءتىلى ءبىلىمىنىڭ اتاسى احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان كۇنى. سونداي-اق قازاقستان حالقى تىلدەرى كۇنى 5-قىركۇيەكتە اتاپ وتىلەدى. 

2017 -جىلى ق ر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ قاۋلىسىمەن 5-قىركۇيەك، ياعني احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان كۇنى - تىلدەر مەرەكەسى بولىپ بەكىتىلدى. بۇعان دەيىن تىلدەر مەرەكەسى 22-قىركۇيەكتە اتاپ وتىلەتىن.

احمەت بايتۇرسىن ۇلى 1872 -جىلدىڭ 5-قىركۇيەگىندە قازىرگى قوستاناي وبلىسى، جانگەلدى اۋدانى سارىتۇبەك اۋىلىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان. قازاق ءۇشىن قاسىرەتتى 1937 -جىلدىڭ 8-جەلتوقسانىندا الماتى قالاسىندا ومىردەن وزعان. قازاقتىڭ اقىنى، ءتىل جانە ادەبيەت زەرتتەۋشى عالىم، تۇركىتانۋشى، پۋبليتسيست، پەداگوگ، اۋدارماشى، قوعام قايراتكەرى. قازاق حالقىنىڭ 20- عاسىردىڭ باسىنداعى ۇلت-ازاتتىق قوزعالىسى جەتەكشىلەرىنىڭ ءبىرى، مەملەكەت قايراتكەرى، قازاق ءتىل ءبىلىمى مەن ادەبيەتتانۋ عىلىمدارىنىڭ نەگىزىن سالۋشى عالىم، ۇلتتىق جازۋدىڭ رەفورماتورى، اعارتۋشى، الاش وردا وكىمەتىنىڭ مۇشەسى بولعان.

1921- 1925 -جىلى ورىنبورداعى، 1926- 1928 -جىلى تاشكەنتتەگى قازاق حالىق اعارتۋ ينستيتۋتتارىندا قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى، مادەنيەت تاريحى پاندەرىنەن ساباق بەردى. 1928 -جىلى الماتىدا قازاق مەملەكەتتىك پەداگوگيكا ينستيتۋتىنىڭ اشىلۋىنا بايلانىستى رەكتوردىڭ شاقىرۋىمەن وسى وقۋ ورنىنا پروفەسسور قىزمەتىنە اۋىستى.

1929 -جىلى 2-ماۋسىمدا 43 الاش قوزعالىسى قايراتكەرلەرىمەن بىرگە ول الماتىدا تۇتقىنعا الىنىپ، وسى جىلدىڭ سوڭىنا قاراي تەرگەۋ ءۇشىن ماسكەۋدەگى بۋتىركا اباقتىسىنا جونەلتىلدى. ك س ر و حالىق كوميسسارلار كەڭەسى جانىنداعى و گ پ ۋ «ۇشتىگىنىڭ» 1930 -جىلى 4-ساۋىردەگى شەشىمىنە سايكەس بايتۇرسىن ۇلى اتۋ جازاسىنا كەسىلدى. بۇل شەشىم بىرنەشە رەت وزگەرىستەرگە ۇشىرادى: 1931 -جىلى قاڭتاردا 10 جىلعا كونسلاگەرگە اۋىستىرىلسا، 1932 -جىلى قاراشادا 3 جىلعا ارحانگەلسكىگە جەر اۋدارىلسىن دەپ ۇيعارىلدى.

1933 -جىلى مامىردا دەنساۋلىعى ناشارلاپ كەتۋىنە بايلانىستى قالعان مەرزىمدى باتىس سىبىردە ايداۋدا جۇرگەن وتباسىمەن (ايەلى مەن قىزى) بىرگە وتكىزۋگە رۇقسات بەرىلەدى. 1934 -جىلى م. گوركيدىڭ جۇبايى ە. پ. پەشكوۆانىڭ كومەگىمەن بايتۇرسىن ۇلى وتباسىمەن مەرزىمىنەن بۇرىن بوساتىلىپ، الماتىعا ورالادى. بۇل جەردە تۇراقتى جۇمىسقا قابىلدانباي، ءتۇرلى مەكەمەلەردە قىسقا مەرزىمدىك قىزمەتتەر اتقارادى.

احمەت بايتۇرسىن ۇلى 1937 -جىلى 8-تامىزدا تاعى دا قاماۋعا الىنىپ، ءۇش ايدان سوڭ، ياعني 8- جەلتوقساندا اتىلدى.